تلفیق رویکردهای راهبردی و فرآیندی به منظور تدوین سطوح تصمیم توسعه کالبدی- فضایی محله‌ای (مطالعه موردی: دهستان گودرزی
محورهای موضوعی : کالبدیسیده آل محمد 1 , شهرزاد فریادی 2 , علیرضا نقدی 3 , محمود فرج اله زاده 4
1 - کارشناس ارشد برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
2 - دانشیار گروه برنامهریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
3 - کارشناس ارشد برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
4 - کارشناس ارشد برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
چکیده ارتقای کیفیت زندگی نسل حاضر و نسل های آینده، از اهداف عمده برنامه های توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور و نیازمند رویکرد فرآیندی در برنامه ریزی برای ایجاد تعادل و توازن در بهره وری از محیط زیست طبیعی و تنظیم روابط متقابل آن با محیط زیست انسانی می باشد. توسعه کالبدی فضایی (هدف نهایی فرآیند جامع عقلایی برنامه ریزی محیط زیست)، نه فقط در مقیاس منطقه ای که در برنامه ریزی های محله ای نیز باید مورد توجه قرار گیرد. سازگاری دهستان برای شناخت محیط زیست طبیعی و انسانی، سبب انتخاب دهستان گودرزی بروجرد به عنوان یک نمونه موردی گردید. توسعه پایدار مستلزم نگرش راهبردی برای سطوح تصمیم سازی است. بنابراین تصمیم سازی برای توسعه کالبدی- فضایی دهستان نیز باید سلسله مراتبی باشد. هدف این پژوهش شناخت محدودیت ها و امکانات سرزمین و سپس پیشنهاد سطوح تصمیم سازی توسعه کالبدی- فضایی در مقیاس محله ای دهستان می باشد. نقاط قوت این مطالعه در تلفیق رویکردهای فرآیند برنامه ریزی و ارزیابی راهبردی محیط زیستی، شناخت و تحلیل نظام مند (سیستماتیک) و مبتنی بر عوامل (پارامتریک)، پهنه بندی سرزمین توسط مدل های توان سنگ و خاک و سازماندهی فضایی دهستان می باشد. اهداف سطح کلان تصمیم سازی شامل بهبود وضع بخش های کشاورزی و صنعت، بهبود وضع بخش گردشگری، بهبود سطح رفاه، مدیریت یکپارچه منابع آب، حفاظت محیط زیست در برابر تخریب ها و آلودگی ها و بهبود وضع دسترسی می باشند. به تناسب این اهداف، سیاست ها و طرح هایی ارائه و در نهایت 36 راه حل برای برنامه ی توسعه کالبدی فضایی توسعه دهستان پیشنهاد شده است. این پژوهش در برنامه ریزی توسعه کالبدی- فضایی دهستان و طرح هادی روستاها کاربردی می باشد.
منابع
(1) فریادی، شهرزاد. درسنامه برنامهریزی محیطزیست شهری و روستایی (کارشناسی ارشد). دانشکده محیط زیست. دانشگاه تهران. 1391.
(2) آلشیخ، علی اصغر و مطهری، سعید و خوشنام، هاشم و گنجعلی، لیلا و پهلوان، عانکه. برنامه ریزی محیطزیست با روش فرآیند برنامه ریزی و (GIS) (مطالعه موردی: دهستان کهک)، فصلنامهی علمی پژوهشی علوم و تکنولوژی محیطزیست. دانشکده محیط زیست و انرژی. واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی. 1387؛ 40 (1): صص 73-84.
(3) جواتی، خدیجه و بستانی، علیرضا. نقش عوامل طبیعی در برنامه ریزی روستایی با استفاده از .(GIS) نمونه موردی: دهستان بالا ولایت تربت حیدریه، همایش کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامهریزی محیطی: 1389. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد. ایران.
(4) مهدوی، منصوره و رحیمی، لیلا و عظیمی، سمیه و فریادی، شهرزاد. برنامهریزی محیطزیست در مقیاس لندسکیپ محلی با روش فرایند برنامهریزی و (GIS). دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیطزیست: 1391. دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران. ایران.
(5) رفیعیان، مجتبی و برک پور، ناصر و رکنی پور، م. ارزیابی استراتژی های توسعه مناطق کلان شهری از دیدگاه توسعهی پایدار (برمبنای مدل ارزیابی راهبردی محیط زیست) نمونه موردی: برنامهی مجموعه شهری تهران. فصلنامهی مدیریت شهری. صص 1387؛ 19.
(6) مختاری، سحر و رضا زاده ،آیت اله. بررسی ارزیابی راهبردی محیط زیست جهت استفاده در برنامه های توسعه منطقه ای- مطالعه موردی سواحل مکران اولین همآیش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران: 1391. دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار. ایران.
(7) آلمحمد، سیده و یاوری، احمدرضا و صالحی، اسماعیل و لعبت، زبردست. بهکارگیری ارزیابی راهبردی محیط زیست به منظور تدوین سیاستهای برنامهی توسعهی پایدار دریاچهی ارومیه، مجله محیط شناسی دانشگاه تهران. 1393؛ 40 (3): صص 645- 667.
(8) ابراهیم زاده، عیسی و شریفی کیا، محمد. برنامه ریزی و ساماندهی روستاهای پراکنده (مورد؛ دهستان کورین زاهدان)، مجله جغرافیا و توسعه دانشگاه سیستان و بلوچستان،1382؛ 1 (1): صص 89- 104.
(9) گلشیری اصفهانی، زهرا و سرایی، محمد حسین. برنامهریزی راهبردی نظام زیست‌محیطی روستا با تجزیه و تحلیل (SWOT) (مطالعه موردی: بخش گندمان، شهرستان بروجن)، پژوهشهای روستایی دانشگاه تهران، 1389 تهران؛ 1 (4): صص 73- 98.
(10) مطیعی لنگرودی، سیدحسن و یاری، ارسطو. حفاظت محیط زیست و برنامهریزی توسعه فیزیکی روستا با تاکید بر ارزیابی طرحهای هادی روستایی، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دانشگاه اصفهان، 1389؛ 21 (3): صص 45-60.
(11) Wood, C., Djeddour, M. 1992. Strategic environmental assessment: EA of policies, plans and programmes, Impact Assessment Bulletin, Vol. 10, pp. 3–22.
(12) Partidario, M.R. 1999. Strategic Environmental Assessment-Principles and Potential, Handbook on Strategic Environmental Assessment, Blackwell, London, pp. 60-73.
(13) Fischer, T. B. 2007. The Theory and Practice of Strategic Environmental Assessment; Towards a More Systematic Approach, earth scan.
(14) Bina, Olivia. 2007. A critical review of the dominant lines argumentation on the need for strategic environmental assessment .Environmental Impact Assessmnet review, Vol. 27, pp. 585-606.
(15) Partidario, M, R. 2005. Strategic Environmental Assessment,(current practices, future demands and capacity building needs), Lisbon, International Association for Impact Assessment, pp. 4-7
(16) Marshall, R., Fischer, T. B. 2006. Regional electricity transmission planning and tiered SEA in the UK: The case of ScottishPower, Journal of Environmental Planning and Management, Vol. 49(2), pp 279–299
(17) Faludi A (1973) Planning Theory, Pergamon, Oxford.
(18) Kidd S and Fischer T B (2007) ‘Integrated appraisal in North West England’, Environment and Planning C, Vol 25 (2), pp. 233–249
(19)Tait, J. 1995. ‘Sustainability: Some questions for planners’, Report for the Natural and Built Environment, Vol. 5.
(20) ODPM.2005. the strategic environmental assessment directive: guidance for planning authorities. London.
(21) فریادی، شهرزاد. مقدمه ای بر روش تحقیق در برنامهریزی محیط زیست. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ 1391. صص 67- 71.
(22) Halls, Peter J. 2001. Spatial Information and the Environment (Innovations in GIS). London and New York: Talor and Francis.
(23) Gordon, Gerald and David L. A. Hodge. 2008. Planning Canadian Communities. 5th Edition. Toronto: Thomson- Nelson.
(24) بحرینی، سید حسین. فرآیند طراحی شهری. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ 1377. صص 347- 429.
(25) مخدوم، مجید. شالوده آمایش سرزمین. چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ 1385. صص 137- 168.
(26) معاونت برنامهریزی استانداری لرستان. برنامه آمایش استان لرستان (تحلیل وضعیت و ساختار موجود). 1387.
(27) مرکز آمار ایران. اطلاعات شناسنامهی آبادیهای استان لرستان. 1385.
(28) مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی. آشنایی با طرحهای هادی و کنترل و نظارت بر ساخت و ساز روستایی. پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی. وزارت کشور. سازمان شهرداریها و دهیاریها. 1385: صص 48- 54.
(29) شهرابی، طاهره و جوان دولویی، غلام. ویژگیهای لرزهخیزی دشت سیلاخور بروجرد بر اساس دادهی زمینلرزههای ثبت شده در یک شبکهی لرزهنگاری موقت. پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله. نشریه زمینشناسی مهندسی. 1388؛ 3 (2): صص 697-717.
(30) صمدی، محسن. ارزیابی برنامه جامع توسعه گردشگری منطقه زاگرس مرکزی. مجله پژوهش و سازندگی. 1383؛ 63: صص 43-51.
(31) آهنگری، عبدالمجید و سعادت مهر، مسعود. مطالعه تطبیقی سطح توسعه یافتگی شهرستانهای استان لرستان به تفکیک بخشهای اقتصادی و اجتماعی. مجله دانش و توسعه. 1386؛ 21 (2): صص 161- 169.
(32) محمدی، جمال و عبدلی، اصغرو فتحی بیرانوند، محمد. بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان به تفکیک بخش های مسکن و خدمات رفاهی و زیربنایی کشاورزی و صنعت. فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 1391؛ 25: صص 127- 150.