تحلیلی بر رضایتمندی مسافران از خدمات‌رسانی سامانه اتوبوس‌های تندرو(BRT) منطقه 3 کلانشهر تهران با رویکرد حمل و نقل پایدار شهری
محورهای موضوعی : کالبدیصابر محمدپور 1 , دکتر مظفر صرافی 2 , دکتر جمیله توکلی‌‌نیا 3
1 - دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
2 - استاد دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین
3 - استاد دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین
کلید واژه:
چکیده مقاله :
چکیده افزایش ترافیکدرکلانشهرهایجهانازجمله مسایلیاستکهجنبههایمختلفاقتصادی، اجتماعی،برنامه ریزی شهریوزیستمحیطی آنها راتحتالشعاع قراردادهاست. برایرفعمعضلترافیکشهری،یکیازاقداماتانجامیافتهدرتعدادیاز کلانشهرهای کشورهایجهان،استفادهازسیستمحملونقلسریع اتوبوس موسومبه BRT یعنیسامانهاتوبوسهای تندرواست. با توجه به این که ایجاد سیستم BRT در کلانشهر تهران اولین تجربه استفاده از این سیستم حمل و نقلی انبوه‌بر در کشور می باشد، بررسی مشکلات و تحلیل کم و کاستی های این سیستم از نگاه شهروندان به عنوان استفاده کنندگان و سنجش میزان رضایتمندی آنها از این سیستم در راستای نیل به حمل و نقل پایدار شهری ضروری می باشد. سنجش رضایت مسافران از سیستم حمل و نقلBRT با بررسی ابعاد چهارگانه میزان کیفیت خدمات ارائه شده(ابعاد خدمات، سرعت، رفتار رانندگان، و محیط عامل‌هایانسانی) در منطقه3 شهرداری تهران در چهارچوب مدل آماری سنجش کیفیت خدمات شهری(مدل Servqual)، هدف پژوهش حاضر می‌باشد. مدل کیفیت خدمات شهری Servqual یکی از مدل های توسعه یافته در اندازه گیری کمیکیفیت خدمات شهری در بخش دولتی متعلق به پاراسورامن، زیتامل و بری می‌باشد، که در این پژوهش به تشریح و کاربرد آن در سنجش رضایت مسافران از سیستم حمل و نقلBRT پرداخته می‌شود. سوال تحقیق این است که آیا بین راه‌اندازی اتوبوس‌های تندرو و رضایت شهروندان و مسافران سامانه حمل و نقل BRTمنطقه 3، رابطه ای وجود دارد یا خیر؟ روش تحقیق توصیفی – پیمایشی و از نوع تحقیقات همبستگی است. در این مقاله بعد از بررسی مبانی مختلف نظری سیستم حمل و نقل عمومی وBRT، سعی شده است با بررسی ابعاد کیفیت خدمات سیستمBRT -بکار رفته در مدل مفهومی تحقیق- از طریق گردآوری داده‌ها با پرسشنامه و تحلیل متغیرهای تحقیق با بکارگیری آزمون‌هایمختلفآماری(آلفای کرونباخ، کولموگوروف – اسمیرنوف،ضریب همبستگی پیرسون، آزمون فریدمن) در چهارچوب مدلServqual، به شناخت مسائل و مشکلات خطوط BRTپرداخته شود و در نهایت پیشنهاداتی در راستای بهبود حمل و نقل BRTو نیل به رویکرد حمل و نقل پایدار در منطقه3 شهرداری تهرانارائه گردد.نتایج بررسی نشان می‌دهدکه با توسعه و ارتقاءابعاد چهارگانه کیفیت خدمات مورد بررسی، می‌توان سطح رضایت شهروندان را از سیستم حمل و نقل BRT افزایش داد.
منابع
1- ارغوانی، امیر(1385)، حمل و نقل عمومی و ترافیک شرکت راه آهن شهری تهران و حومه(معاونت بهره برداری)
2- افندی زاده، شهریار؛ ذوقی، حسن(1382)، ششمین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان
3- افندیزاده،شهریار،نقابی،آرش(1390)،طراحیمتدولوژیمسیریابیخطوطویژهاتوبوسدرمعابرشهری،اولینکنگرهمهندسیعمران،دانشگاهصنعتیشریفتهران،ایران
4- بحرینی، حسین(1376)، مقاله شهرسازی و توسعه پایدار، مجله رهیافت، شماره 17،
5- تن‌زاده،جواد،توسطیخیری،پژوهان(1388)،بررسیکیفیتوطرحگازسوزنمودنناوگانحملونقلعمومی،نهمینکنفرانسحملونقلوترافیک،تهران،ایران،
6- جهانشاهی(1383)، کاوه، نظام حمل و نقل در مراکز شهری و طرح مسئله برای مرکز شهر تهران، جستارهای شهرسازی، شماره 12،
7- دانشگاه صنعتی امیرکبیر(1386)، نقش حمل و نقل عمومی سریع(BRT) در بهبود وضعیت کلانشهرها، شرکت واحد اتبوس رانی تهران و حومه،
8- زمانیان،علیرضا،قفقازی،ایمان،اقبالیان،علی(1388)،ارزیابیفنی-اقتصادیوزیستمحیطیخطدومسامانهاتوبوس‌هایتندروتهران،نهمینکنفرانسمهندسیحملونقلوترافیکایران،
9- زیاری، کرامت الله. منوچهری ایوب. محمدپور، صابر،(1390)، ارزیابی سیستم حمل و نقل BRT شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک، شماره 27
10-سعید‌نیا، احمد(1381)، حمل ونقل شهری(کتاب سبز شهرداری، جلد سوم)، سازمان شهرداری های کشور
11-سهرابی، ابوالفضل(1381)، طراحی مدل سنجش اثربخشی موسسات آموزشی عالی دولتی ایران، مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت
12-شهیدی، محمدحسین، (1381)، حمل و نقل پایدار شهری، ابزاری برای تحقق شهرهای شهروند مدار، فصنامه مدیریت شهری، شماره 12-11
13-صفارزاده، محمود(1381)، مهندسی ترابری و ترافیک، جلد دوم، ترافیک، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران
14-صلواتی، علیرضا(1386)، یکپارچه‌سازی سیستم حمل و نقل عمومی، مطالعه موردی: شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، مهندسی عمران گرایش راه و ترابری، دانشگاه تهران.
15- طباطبایی، عباس. داودی، امیراردلان(1385)، حمل و نقل عمومی راهکاری برای کاهش ترافیک در کلانشهرها،
16-عمران زاده، بهزاد (1388)؛ بررسیساختارسیستمحملونقلBRTدرکلانشهرتهران، مطالعه موردی، BRT تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران.
17-لقمانی، سیدمحمدرضا(1386)، انتخاب گزینه بهینه حمل و نقل عمومی شهری با نگاه ویژه به اندازه شهر، نمونه موردی شهر تهران،(پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی)
18-مختاری موغاری، علی (1388)، تجزیه و تحلیل رضایت مسافران از سیستم اتوبوس های تندرو در تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، پردیس قم، دانشگاه تهران، دانشگاه تهران.
19-معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه 3 تهران (1393)، خلاصه گزارش مدیریتی پروژه BRT.
20-مهندسانمشاورهمسو(1387)،بررسیوتدوینراهحلهایافزایشکاراییسامانهاتوبوسرانیشهریکشور،انتشاراتسازمانشهرداری‌هایکشور،
1- A. Parasuraman, V.A Zeithamel and L.L.Berry. 2005 , Servqual, Multiple, Item Scale for Measuring citizen Perceptions of Service Quality, Journal of Retailing, Vol: 64
2- Allsop,R.2001. Mass Rapid Transit in Developing Counties, London, Halerow Fox
3- Aswanth Yedavalli, Sarathy (2008), Decision Support System for Bus Rapid Transit, in School of Planning College of Design, Art, Architecture & Planning.
4- Cain, A. Darido, G (2009), An Overview of Bus Rapid Transit (BRT) in the United States and Lessons Learned from South America, National Bus Rapid Transit Institute, Center for Urban
5- Currie, Graham (2005), The Demand Performance of Bus Rapid Transit, Journal of Public Transportation, Vol.8, No.1, pp.41-55.
6- Federal Transit Administration (2005),Boston Silver Line Washington Street Bus Rapid Transit (BRT) Demonstration Project Evaluation, Sep.
7- Federal Transit Administration.(2004), “Characteristics of Bus Rapid Transit for Decision Making.” [Report on-line]; available from
8- Friberg. L . 2002. Innovative Solutions for Public Transport, Curitiba Sustainable Development International, 3: 153- 157
9- Grave, Sigurd (2004), Urban Transportation System, Downloaded from Digital Engineering Library at McGraw-Hill (www.digitalengineeringlibrary.com)
10- Litman.T .2004, Evaluating Public Transit Benefits and Costs, Victoria Transport Policy Institute , Http:// WWW .vtpi.org
21- World Business Council for Sustainable Development, 2001