ارزیابی اثرات مسکن گروههای کم درآمد و محروم بر توسعه پایدار (نمونهموردی: مسکن مهر شهر شاندیز)
محورهای موضوعی : جغرافیای شهری
راحله منظمی
1
,
علیرضا استعلاجی
2
*
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا واحد یادگار امام (ره) شهر ری و استاد جغرافیا برنامه‌ریزی شهری، واحدتهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: ارزیابی, توسعه پایدار, کالبدی, مسکن کم درآمد, شهرشاندیز,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثرات مسکن گروههای کم درآمد و محروم بر توسعه پایدار در شهر شاندیز است. جمع‌آوری داده‌های اسنادی و میدانی و تکمیل پرسشنامه در حوزه مسکن گروههای کم‌درآمد شهر شاندیز، داده‌ها داخل نرم‌افزار SPSS وارد شده و با استفاده از روش همبستگی پیرسون، آزمون کروسکال والیس، آزمون تی‌تک نمونه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. براساس یافته‌های پژوهش، بیشترین تاثیرگذاری از نظر شهروندان به ترتیب مربوط به مولفه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی،کالبدی و اجتماعی بوده و بیشترین تاثیرگذاری از نظر کارشناسان به ترتیب مربوط به مولفه‌های اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و کالبدی است. نتایج تحقیق نشان‌دهنده درصد بالای نارضایتی شهروندان مسکنمهر شهرشاندیز به ترتیب از وضعیت اجتماعی، کالبدی و اقتصادی و زیست‌محیطی این سکونتگاه‌های مسکونی است. بنابراین، می‌توان گفت که در سیاست مسکن شهر شاندیز، صرفا از دیدگاه تک بعدی به عوامل‌های مسکن پرداخته شده و پیامد این عامل‌ها زمینه کاهش کارایی و پذیرش مسکنمهر را فراهم آورده است. در این بین اقشار آسیب‌پذیر شهری به عنوان قشر ناتوان در تأمین مسکن برای خود، باید در هدف‌گذاری سیاستگذاری مسکن مورد توجه بیشتری قرار گیرند. برای دستیابی به توسعه پایدار شهری توجه به مسکن پایدار گروههای محروم می‌تواند نقش موثری داشته باشد. به این دلیل که نیمی از اراضی شهرهای ما به کاربری مسکونی اختصاص یافته‌اند، اما متاسفانه ساختمان‌های مسکونی بدون توجه به توسعه پایدار شهری ساخته می‌شوند، در این راستا این پژوهش با رویکرد توسعه پایدار مطابق با مولفه‌های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و زیست‌محیطی به منظور تدوین راهکارهای تحقق مسکن گروههای کم‌درآمد و محروم در شهر شاندیز اقدام نموده است.
Abstract
Introduction: Housing planning for low-income groups is one of the challenges of developing countries. In the past few decades, with the increasing concentration of the population in the cities, these cities have faced many problems, including the provision of suitable housing for the low-income and deprived classes, and as a result, it has caused instability in the cities and surrounding areas. . Therefore, the need to pay attention to the housing of disadvantaged groups and its planning in line with sustainable urban development in the framework of national, regional and urban planning is felt more and more in order to solve the problems of disadvantaged citizens by using knowledge and planning techniques. provide them with a peaceful and green environment, along with security, comfort and well-being. The purpose of this research is to evaluate the effects of housing for low-income and disadvantaged groups on sustainable development in Shandiz city.
Materials and Methods: Collecting documentary and field data and completing the questionnaire in the field of housing for low-income groups in Shandiz city, the data were entered into SPSS software and analyzed using the Pearson correlation method, Kruskal-Wallis test, and sample t-test test.
Results and Discussion: Based on the findings of the research, the most influential from the point of view of citizens is related to environmental, economic, physical and social components, and the most influential from the point of view of experts is related to economic, environmental, social and physical components respectively.
Conclusion: The results of the research show a high percentage of dissatisfaction among the citizens of Maskan Mehr in Shandiz city, respectively, with the social, physical, economic and environmental conditions of these residential settlements. Therefore, it can be said that in the housing policy of Shandiz city, housing factors have been addressed only from a one-dimensional point of view, and the consequences of these factors have provided the basis for the reduction of efficiency and acceptance of the housing stamp. In the meantime, vulnerable urban strata, as a group unable to provide housing for themselves, should be given more attention in the targeting of housing policies. To achieve sustainable urban development, paying attention to sustainable housing for disadvantaged and low-income groups can play an effective role. Due to the fact that half of the lands of our cities are dedicated to residential use, but unfortunately, residential buildings are built without paying attention to sustainable urban development, in this regard, this research with the approach of sustainable development in accordance with physical, social, economic and environmental components in order to compile Solutions for realizing housing for low-income and disadvantaged groups have been implemented in Shandiz city.
منابع
اکرمی، غلامرضا (1383). طراحی و بازسازی روستاهای بم با نگاه به توسعه پایدار، مجموعه مقالات کارگاه تخصصی تدوین منشور توسعه پایدار بم، وزارت مسکن و شهرسازی، نشر انشاء، تهران
اسدی، صالح؛ مشکینی، ابوالفضل؛ علوی، سیدعلی؛ قائدرحمتی، صفر (1399)، تبیین سناریوهای مسکن گروههای آسیب‌پذیر شهری (مطالعه‌ی موردی: کلانشهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 3، صص٨71-٨٨٨
آرشین، مهسا و سرور، رحیم (1396)، ارزيابي سياستهاي اجرايي دولت در تامين مسكن گروههاي كم درآمد شهري (مطالعه موردي: كلان شهر مشهد)، فصلنامه مطالعات مديريت شهري، سال نهم، شماره 30، تابستان 96 ، صص 1-16
برزگر، صادق، بخشی، امیر، حیدری، محمدتقی (1397). تبیین پایداری اجتماعی- اقتصادی در شهرهای کوچک با رویکرد توسعه پایدار (نمونه موردی: شهرهای کوچک شمال ایران)، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 26، شماره 97، 38-5
بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، راضی، امیر (1389). بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار در شهرهای حاجی‌آباد، فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس ، دوره 2، شماره 3، 46-25
باقری‌کشکولی، علی، ضرابی، اصغر، میرنجف موسوی (1399). تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه پایدار به منظور تحقق‌پذیری شهرهای خلاق (مطالعه‌موردی: شهرهای استان یزد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 3، 816-793
پورمحمدی، محمدرضا (1394). برنامه‌ریزی مسکن، انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، چاپ سیزدهم، تهران.
خوشرو، زینب و رضایی‌نسب، زهرا (1393)، بررسی مقایسهای آرا و نظریات کارل مارکس و ماکس وبر در حوزه نابرابری اجتماعی، مجله اقتصادی
شماره‌های 7 و 8، مهر و آبان ،1393صفحات 90-73
رمضان‌پور، حامد (1400). تحلیلی بر شیوه‌های تامین مسکن، برای گروههای کم‌درآمد شهری (نمونه‌ی‌موردی: شهرآذرشهر)، چهارمین کنفرانس بین المللی و پنجمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری، تبریز.
روستایی، شهریور، شری‌زاده، عادل (1399)، تدوین سناریوهاي برنامه‌ریزي مسکن براي گروههاي آسیب‌پذیر شهري با رویکرد آینده‌نگاري (مطالعه موردي: کلانشهر تبریز)، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، دوره 12، شماره 44، صفحه 38-7
زیاری، كرامت‌اله، پرهیز، فریاد مهدنژاد، حافظ، اشتری، حسن (1389). ارزیابی مسکن گروههای درآمدی و ارائه برنامه تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد، نمونه موردی: استان لرستان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 74، صص 1-21
زیاری، کرامت‌اله، پوراحمد، احمد، حاتمی‌نژاد، حسین و اکبر محمدی (1395)، برنامه‌ریزی مسکن گروههای کم‌درآمد شهری با تأکید بر توانمندی مالی و خط فقر مسنن (جمعیت شهری استان کردستان)»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 48 ، شمارة 2، صص 211-226
سعیدی، جعفر و علیزاده افشار، فرهاد (1396). رویکردهای برنامه‌ای توسعه مسکن برای اقشار کم درآمد شهری در ایران، پنجمین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران
شکفته، حسین، فاطمی، نرجس، داوری‌نژادمقدم، مسعود (1399). بررسی راهکارهای درآمد پایدار مدیریت شهری با تاکید بر نقش مالیات بر زمین (نمونهموردی: شهرشاندیز)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، موسسه آموزش عالی بینالود مشهد، زمستان 99
صلواتی، سامان، پورمحمدی، مجمدرضا (1402)، واکاوی پیشرانهای کلیدی برنامه‌ریزی مسکنِ اقشار کم‌درآمدِ شهری با رویکرد آیندهپژوهی (مورد مطالعه: ناحیه منفصل شهری نایسر، سنندج)، فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، سال 5، شماره 4، صص 23-47
طاهري، فروزان، رهنما، محمدرحیم، خوارزمي، امیدعلی، و خاكپور، براتعلی، 1397، بررسي و پيش‌بيني تغييرات كاربري اراضي با استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي چند زمانه شهر شانديز. فصلنامه جغرافيا و توسعه، دوره 16، شماره 50، صص 142-128.
عزیزی، محمدمهدی، 1383، جایگاه شاخص‌های مسکن در فرایند برنامه‌ریزی مسکن، نشریة علمی پژوهشی هنرهای زیبا، فصلنامة علمی پژوهشی هنرهای زیبا، دوره 17، شماره 17؛ صص 31-42
فنی، زهره؛ کوزه‌گر، لطفعلی؛ سامانی مجد، علی (1399)، تحلیل تطبیقی شاخص‌های مسکن پایدار در بافتهای قدیمی و نوساز شهری (مورد مطالعه: بافت محله‌های اتابک و پونک تهران)، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 11، شماره پیاپی 42، صص 137-152
قلیزاده، منیژه، 1396، برنامه‌ریزی توسعه مسکن شهری، چاپ اول انتشارات نایاب، تهران.
مهندسین مشاور فرنهاد، 1389، طرح راهبردی توسعه و عمران شهرشاندیز، وزارت مسکن و شهرسازی خراسان رضوی.
مضطرزاده، حامد، حجتی، وحیده (1393)، تحلیلی بر روند شکل‌گیری پارادایم توسعه شهری پایدار با تاکید بر جریانهای زیست‌محیطی، دوفصلنامه پژوهش‌های منظر شهری،1(2)، 89-79
محمدی دهچشمه، پژمان (1397)، ارزیابی سیاست‌های دولتی تامین مسکن در مورد گروههای کم‌درآمد شهری (مطالعه موردی: شهر سامان)، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال 8، شماره 2، صص 277-291
مبارکی، امید، ولیقی‌زاده، علی، محمدی، قرهاد (1402)، ارزیابی‌شاخصهای‌مسکن‌پایدار‌در‌شهر‌سلماس ، نشریهی‌علمی‌شهر‌ایمن، بهار1402، صص 22-37
یزدانی، محمدحسن، پاشازاده، اصغر سعیدی، سمیرا (1398)، بررسی میزان رضایتمندی ساکنین مسکنمهر (نمونه موردی: مسکنمهر شام‌اسبی اردبیل)، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، 23 (67)، 327-349
References
Akrami, Gholamreza, (2013), design and reconstruction of Bam villages with a view to sustainable development, a collection of articles of the specialized workshop on compiling the charter of sustainable development of Bam, Ministry of Housing and Urban Development, Ensha Publishing, Tehran (In Persian)
Asadi, Saleh; Meshkini, Abolfazl; Alavi, Seyyed Ali; Quaid Rahmati, Safar (2019), Explanation of Housing Scenarios of Urban Vulnerable Groups (Case Study: Tehran Metropolis), Human Geography Research, Volume 52, Number 3, pp. 871-888 (In Persian)
Anabestani,Z., Sarvar, R., Mahdavi Hajiluie, M. (2016), The Effect of Mega-Projects on SustainableUrban Development from the Perspective of Citizens Case Study: Padideh Tourism Complex of Shandiz,The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, Vol. 6, No. 2/2, 374-396.
Azizi, Mohammad Mahdi, (2013), the position of housing indicators in the housing planning process, Scientific Research Journal of Fine Arts, Scientific Research Quarterly of Fine Arts, Volume 17, Number 17; pp. 31-42(In Persian)
Barzegar, Sadegh, Bakhshi, Amir, Heydari, Mohammad Taghi (2017), Explaining socio-economic stability in small cities with a sustainable development approach (case example: small cities in northern Iran), Majles and Strategy Quarterly, 26(97), 5-38(In Persian)
Bezi, Khodarahm, Kayani, Akbar, Razi, Amir (2009), review and analysis of sustainable housing development planning in the cities of Hajiabad, Zagros Perspective Geographical Quarterly, 2(3), 25-46(In Persian)
indicators for the realization of creative cities (case study: cities of Yazd province), Human Geography Research, 52(3), 793-816(In Persian)
Bagheri Kashkouli, Ali, Zarrabi, Asghar, Miranjaf Mousavi (2019). Spatial analysis of sustainable development indicators for the realization of creative cities (case study: cities of Yazd province), human geography research, volume 52, number 3, 793-816
Benton-Short, L. Short, J.R., (2008), Cities and Nature, London: Routledge, 1-294. Cathal, C., Joe, F. (2004) Sustainable Social Housing: Tenants Perspectives, Annual Housing Practitioners Conference, Mayo,1-6
Chaolin, Gilbert (2020), Urbanization, International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition), 141-153.
Farnahad Consulting Engineers, (2019), Strategic Development and Construction Plan of Shandiz City, Ministry of Housing and Urban Development, Khorasan Razavi. (In Persian)
Fanie, Venus; Kozegar, Lotfali; Samani Majed, Ali (2019), comparative analysis of sustainable housing indicators in old and new urban contexts (case study: the context of Atabek and Ponk neighborhoods of Tehran), Scientific Quarterly of Urban Planning and Research, year 11, serial number 42, pp. 137-152 (In Persian)
Gilbert, A.G. (2014). Free housing for the poor: An effective way to address poverty. Habitat International, 41(1), 253-261
Hatem Ibrahim, Ashraf Salama, Reem Awwaad, Bassma Aboukalloub (2023), Housing dynamics for sustainable urban development in Greater Doha, Journal of Engineering Research Available online 10 July 2023, https://doi.org/10.1016/j.jer.2023.100152
Jenkins, P. et al. (2007). Planning and Housing in the Rapidly urbanizing World, London and New york: Routledge.
Ji, F. & Zhou, S. (2021). Dwelling Is a Key Idea in Traditional Residential Architecture’s Sustainability: A Case Study at Yang wan Village in Suzhou, China. Sustainability, 13, 1-19
Kidokoro, T.; Harata, N.; Subanu, L.P.; Jessen, J.; Motte, A. and Seltzer, E.P., (2008), Sustainable
City Regions: Space, Place and Governance, Hicom, Japan: Springer,1-314
Krizak, Kevin and Power, Joe. (2010), Sustainable Urbanism, Mostafa Behzadfar and Kiomars Habibi, translators), Mehr Iran
Leonie, Sandercock., (2005), A new spin on the creative city: Artist/planner collaborations. Planning Theory and Practice6(1), 101-103
Mutzorzadeh, Hamed, Hojjati, Vahida (2013), an analysis on the formation process of the sustainable urban development paradigm with an emphasis on environmental flows, bi-quarterly journal of urban landscape research, 1(2), 79-89 (In Persian)
Masaeli, S., (2008), Map Hidden as Religious Belifs in Iranian Desert Traditional Housing, Arts Magazine, No. 37
Mlecnik, E (2013).Innovation Development for Highly Energy-Efficient Housing, Delft University Press.
My left, David (2005), The creation of neighborhoods and places in man-made environment, translated by
Mazmanian, Daniel, and Michael Kraft. (1999). Toward Sustainable Communities. Cambridge: the MIT press
Mohammadi Dehchasmeh, Pejman (2017), evaluation of government policies of housing provision for urban low-income groups (case study: Saman city), Geography scientific-research quarterly (regional planning), year 8, number 2, pp. 277-291 (In Persian)
Ojoko, E.O., Abubakar, H.O., Ojoko, O., Ikpe, E.O (2016). Sustainable Housing Development in Nigeria: Prospects and Challenges. Journal of Multidisciplinary Engineering Science and Technology, 3, 4851-4860
Oktay, D. & Muazu, J. (2017) Challenges and Prospects for Affordable and Sustainable Housing:
The Case of Yola, Nigeria, open gouse international, No.36, pp.108-118
Pourmohammadi, Mohammad Reza, (2014), Housing Planning, Semt Publications, Humanities Research and Development Center, 13th edition, Tehran. (In Persian)
Piparsania, K., Kalita, P.C. (2022). Development of DASH: Design Assessment Framework for Sustainable Housing. Sustainability 2022, 14, 15990, https://doi.org/ 10.3390/su142315990.
Qolizadeh, Manijeh, (2016), urban housing development planning, first edition of Nayab Publications, Tehran. (In Persian)
Ramzanpour, Hamed, (2021), an analysis of housing provision methods for urban low-income groups (case example: Shahr-Azershahr), 4th International Conference and 5th National Conference on Civil Engineering, Architecture, Art and Urban Design, Tabriz. (In Persian)
Raustaie, Shahrivar, Sherizadeh, Adel (2019), Compilation of housing planning scenarios for urban vulnerable groups with a foresight approach (case study: Tabriz metropolis), Zagros Perspective Geography and Urban Planning Quarterly, Volume 12, Number 44, Page 7-38 (In Persian)
Saeedi, Jafar and Alizadeh Afshar, Farhad, (2016), programmatic approaches to housing development for low-income urban strata in Iran, 5th International Congress on Civil Engineering, Architecture and Urban Development, Tehran(In Persian)
Shakfete, Hossein, Fatemi, Narjes, Davarinejadmoghadam, Masoud (2019), Investigating sustainable income solutions for urban management with an emphasis on the role of land tax (case study: Shahr Shandiz), Master's Thesis, Binaloud Institute of Higher Education, Mashhad, Winter (In Persian)
Sullivan, e., Peter M. Ward (2013). Sustainable housing applications and policies for low-income self-build and housing rehab, Habitat International, 36(2). April: 312–323
Salvati, Saman, Pourmohammadi, Majmadreza (2023), Analyzing the key drivers of housing planning for the urban low-income strata with a future research approach (case study: Naysar, Sanandaj separated urban area), Geography and Human Relations Quarterly, year 5, number 4, pp. 23-47 (In Persian)
Shahrzad Faryadi and Manouchehr Tabibian, Tehran: University of Tehran, Institute of Printing and Publishing.
Sheng, Yap K. (2016) The Enabling Strategy and its Discontent: Low-Income Housing Policies and Practices in Asia, Habitat International, Vol.54, No.3, pp.166- 172.
Sarkarb, A., & Bardhana, R. (2020). Socio-Physical Live Ability Through Socio-Spatiality in LowIncome Resettlement Archetypes: A Case of Slum Rehabilitation Housing In Mumbai, India. Cities, 105, 1-18
Shama, Z.S. & Motlak, J.B. (2019). Indicators for Sustainable housing. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 518, 1-17, 022009, doi:10.1088/1757- 899x/518/2/022009.
Taheri, Forozan, Rahnama, Mohammad Rahim, Kharazmi, Omid Ali, and Khakpour, Barat Ali, (2017), investigation and prediction of land use changes using multi-temporal satellite data of Shandiz city. Geography and Development Quarterly, Volume 16, Number 50, pp. 142-128. (In Persian)
United Nations (2018). Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, (ST/ESA/SER.A/366)
Yip, N.M, Mohamad, J, and Ching, G,H, (2017), Indicators of Sustainable Housing Development (SHD): A Review and Conceptual Framework, International Journal of Scientific & Engineering Research Vol, 8,1-9
Yakob, Hamizah; Yusof, Fatimah; Hamadan, Hazlina. (2012), Land use Regulations towards a Sustainable Urban Housing: Klang Valley Conurbation, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Volume 68,19.
Ziyari, Karamatoleh, Parhish, Faryad Mahdenjad, Hafez, Ashtri, Hassan, (2019), Housing evaluation of income groups and provision of housing for low-income groups, case example: Lorestan Province, Human Geography Research, Volume 42, Number 74, pp. 1-21(In Persian)
Ziari, Karamat Elah and Falahat Pisheh, Maryam, (2022), a review of housing policies for low-income urban groups (with an emphasis on the national policy of housing production and supply), city architect, Islamic Azad University, Tehran West Branch, 1st term, No. 1, pp. 30-46