بررسی و ارزیابی رویکردها و برنامه های ایجاد شهرهای جدید ایران (نمونه موردی: شهر جدید تیس در استان سیستان و بلوچستان)
محورهای موضوعی : کالبدیبدیل سنچولی 1 , مریم کریمیان بستانی 2 * , معصومه حافظ رضازاده 3
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
کلید واژه: استان سیستان و بلوچستان, شهر جدید تیس, رویکردها, شهرهای جدید,
چکیده مقاله :
در دورههای مختلف تاریخی، در اقصی نقاط دنیا، شهرهایی با اهداف مختلف احداث شدهاند که آنها را میتوان شهرهای جدید نامید. به موازات رشد مناطق شهری، مردم آن مناطق به طور معمول، از شهرِ اصلی به حومه شهر سرریز میشوند که این موضوع زمینه شکلگیری شهرهای جدید را فراهم میکند. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی رویکردها و برنامههای ایجاد شهر جدید تیس در استان سیستان و بلوچستان میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش بررسی، توصیفی- تحلیلی و زمینهیابی است که با استفاده از مطالعات کتابخانهای- اسنادی و میدانی به انجام رسیده است. حجم نمونه پژوهش، ۵۰ نفر از متخصصان و کارشناسان دانشگاهی و اجرایی حوزه برنامهریزی شهری و شهرهای جدید را شامل میشود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تکنیکها و مدلهای ترکیبی و چند معیاره (MCDM, AHP, DIMTEL and FUZZY VIKOR)، استفاده شد. نتایج اهمیت شاخصها در مدل ا. اچ. پی نشان میدهد که معیار (1C)، سرمایهگذاری در سواحل مکران با وزن (0.447) در اولویت قرار دارد. همچنین نتایج مدل دیمتل نشان داد که (5C) در اولویت اول و (6C) در اولویت آخر قرار میگیرد. در نهایت نتایج مدل ویکور فازی نشان داد که از میان معیارهای مورد بررسی مانند مدلهای ا. اچ. پی و دیمتل، معیار (5C) با وزن (0)، در اولویت قرار دارد. نتایج نهایی تلفیق مدلها نشان میدهد که معیار (5C)، سرمایهگذاری در سواحل مکران و معیار (6C)، طراحی شهر نوین و هوشمند برای ایجاد شهر پایدار بیشترین و کمترین اهمیت را دارند.
Introduction: Today, the cities of our country are increasingly urbanized and as a result, they are facing the growth and development of the city. Therefore, creating new cities is a way to deal with these issues. The policy of new cities so far has been focused on meeting the housing needs of metropolitan areas and decentralization of central cities. But today, new approaches are being considered for new cities.
One of the new cities is on the coast of Makran, the new city of Tis. The new city of Tis is located on the shore of the Oman Sea and has access to open waters, access to the future railway network of the region and proximity to the Chabahar Free Zone and enjoys a privileged geopolitical position in the southeast of Iran. This city will have a prominent role in carrying out national commercial affairs as well as the transit of goods between European or Central Asian countries, with the countries of South, East and Southeast Asia and the Horn of Africa. At the same time, the natural and climatic potentials will create suitable opportunities for the development of tourism, commercial, service and residential activities in the city and its surroundings. Therefore, the purpose of this study is to Review and evaluation of approaches and plans to create a new city of Tis in Sistan and Baluchestan province.
Materials and Methods: The present study was an applied, and in terms of research method, it is descriptive-analytical and survey, which has been done using library-documentary and field studies. The study sample consisted of 50 officials and experts, urban planners, professors and experts in the field of regional development to be included. To analyze the data, techniques and models and multi-criteria combination (MCDM) (AHP, DIMTEL, FUZZY VIKOR), was used.
Results and Discussion: The results of the importance of indicators in the AHP model show that criterion (C5) of investment in Makran beaches with a weight of (0.447) is a priority. Also, the results of DEMATEL model showed that C5 is in the first priority and C6 is in the last priority. Finally, the results of FUZZY VIKOR model showed that among the studied criteria such as AHP and DEMATEL models, C5 criterion with weight (0) is in priority. The final results of the combination of models show that criterion (C5), investment in Makran beaches and criterion (C6), design of a new and smart city to create a sustainable city are the most and least important.
Conclusion: The new city of Tis, in terms of its role and performance on the Makran coast, is considered as a tourism, commercial, educational, scientific-research, therapeutic, sports and cultural service center. In fact, the role of the new Tis city is a combination of a complementary role (residence-services at the regional level) and an independent role (a special role centered on economic and tourism activities at the national and regional levels).
ابراهیم¬زاده، عیسی، نگهبان مروی، محمد، (1384)، تحلیلی بر شهرنشینی و جایگاه شهرهای جدید در ایران، تحقیقات جغرافیایی، 19(4)، صص 152-172.
اسکندری، حمید، (1401)، تحلیل عوامل موثر بر جذب جمعیت در شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید صدرا). فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 12(45)، صص 193-210.
جوهری، زهرا، مرادی مسیحی، واراز، (1390)، بررسی تاثیرات ایجاد شهرهای جدید در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقه¬ای، نمونه موردی، شهر جدید اندیشه، آمایش سرزمین، سال سوم، شماره 5، صص 95-110.
حاتمي¬نژاد، حسین، حاجی¬نژاد، صادق، زمانی، زهرا، قضایی، محمد، (1392)، آسیب¬شناسی شهرهاي جديد در ايران، اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 22، شماره 88، صص 47-57.
حاتمی¬نژاد، حسین، محمدي کاظم¬آبادي، لیلا، (1396)، سنجش رضایتمندي از شاخص¬هاي کیفیت زندگی در شهرهاي جدید، مطالعه موردی: شهر جدید مهاجران، مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(23)، صص 53-68.
ربانی، رسول و وحیدا، فریدون، (1381)، جامعه¬شناسی شهری، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، تهران، انتشارات سمت.
زنگنه شهرکی، سعید، کلانتری، محسن، بدیهی، بهامین سادات، (1397)، بررسی تاثیر بازار زمین و عملکرد اقتصادی مسکن بر احساس امنیت سکنه در شهرهای جدید، نمونه موردی شهر جدید صدرا. آمایش جغرافیایی فضا، 8(28)، صص 33-50.
زیاری، کرامت¬اله، (1378)، برنامه¬ریزی شهرهای جدید، مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، سمت.
زیاری، کرامت¬اله، اکبرپور سراسکانرود، محمد، اسلامی، هادی، عابدینی، اصغر، (1386)، بررسی تطبیقی دلایل عدم تحقق اهداف شهرهای جدید در ایران با بکارگیری روش ANP، مجله جغرافیا، 5(12)، صص 117-139.
زیاری، کرامت¬اله، (1388)، روشها و اصول برنامهریزی منطقهای، چاپ هفتم، انتشارات دانشگاه تهران.
سازمان هواشناسی کشور، (1399)، داده های ایستگاه چابهار.
سالنامه استانداری سیستان و بلوچستان، (1399)، استانداری سیستان و بلوچستان.
شرافت¬پور، جبار، سرور، رحیم، عزت پناه، بختیار، (1400)، تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 ( مطالعه موردی: شهرهای جدید منطقه کلانشهر تهران). فصلنامه نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 13(3)، صص 626-644.
شرکت عمران شهرهای جدید، (1389)، تهران، گاهنامه شهرهای جدید. نشریه داخلی، تخصصی شرکت عمران شهرهای جدید، سال دوم، شماره 16.
شماعی، علی، شهسوار، امین، (1395)، ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید پرند)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 14، شماره 54، صص 1-16.
قائدرحمتی، صفر، بهنام مرشدی، حسن، (1395)، تحلیل مدیریت سیاسی فضا در شهرهای جدید ایران و ارائه برنامههای راهبردی. پژوهش-های جغرافیای سیاسی، 1(4)، صص 115-137.
مژگانی، پروانه، جهانشاه¬لو، لعلا، حسین¬زاده لطفی، فرهاد، رجبی، آزیتا، (1401). تحلیل میزان تاثیر زیرساخت های شهری بر کارایی شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید هشتگرد و پردیس). فصلنامه جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 13(1)، صص 256-276.
نگهبان مروی، محمد، اقبالی، ناصر، حاتمی¬نژاد، حسین، (1399)، تبیین مدیریت نسل نخست شهرهای جدید ایران با رویکرد حکمروایی خوب شهری از‌منظر تقسیمات کشوری. جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 10(35), 1-26.
وزارت مسكن و شهرسازي، (1367)، برنامه¬ريزي شهري در پروژه¬هاي آماده سازي زمين، تهران.
ولی پورپاشاکلایی، کامران، رضوانی، علی¬اصغر، پیری، سعید. (1400). تحلیلی راهبردی از وضعیت توسعه پایدار شهر جدید پرند. فصلنامه نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 13(2)، صص 664-681.
References
Bangura, M., Lee, C.L. (2023), spatial connectivity and house price diffusion: The case of Greater Sydney and the regional cities and centres of New South Wales (NSW) in Australia, Habitat International, Volume 132, February 2023, Article number 102740.
Ebrahimzadeh, I, Neghaban Marvi, M, (2004), An analysis of urbanization and the position of new cities in Iran, Geographical Research, Volume 19, Number 4, pp. 152-172. (Persian).
Eskandari, H. (2022). Analysis of factors affecting population attraction in new cities (Case study: Sadra New City). Regional Planning, 12(45), pp 193-210. (Persian).
Firman, T, (2004), New town development in Jakarta Metropolitan Region: a perspective of spatial segregation, Journal: Habitat International, 28 (3), pp 349-368.
Ghaed Rahmati, S., Behnam Morshedi, H. (2016). The Analysis of Political Management of Space in New Towns of Iran and Providing Strategic Plans. Journal of Political Geography Research, 1(4), 115-137. (Persian).
Hatami Nejad, H, Mohammadi Kazemabadi, L, (2017), Satisfaction measure of quality of life indicators in new cities, a case study: the new city of Mohajeran", Journal of Spatial Planning, 7 (23), pp. 53-53. (Persian)
He, S. Y., Wu, D., Chen, H., Hou, Y., & Ng, M. K. (2020). New towns and the local agglomeration economy. Habitat International, 98, 102-153.
Htaminejad, H, Zamani, Z, Hajinejad, S, Ghazaie, M, (2014), Pathology of new towns in Iran, Scientific-research journal of "Geographical Data (SEPEHR), Volume 22, Issue 88 - Serial Number 88, PP 47-57. (Persian).
Johari, Z, Moradi Masihi, V, (2011), Study of the effects of creating new cities in balancing regional housing and employment, a case study, the new city of Andisheh, Journal of Land use planning, 3 (5), pp 93-110. (Persian)
Meteorological Organization of Iran, (2019). (Persian).
Ministry of Roads and Urban Development of the Islamic Republic of Iran, (2018), Explain the main goals of the construction of the new city of Tis.(Persian)
Mozhgani, P., Jahanshahlo, L, Hosseinzadeh Lotfi, F., Rajabi, A. (2022). Analysis of the impact of urban infrastructure on the efficiency of new cities (Case study: Hashtgerd and Pardis new city). Geography (Regional Planning), 13(1), pp 256-276. (Persian).
Negahban Marvi, M., Eghbali D., Hataminejad D. (2020). Explanation of the Iranian New Towns First Generation Management with approach Good Urban Governance from the Point of View of Country Subdivisions. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 10(35), 1-26.(Persian)
New Cities Development Company, (2010), New Cities Calendar, Tehran Internal Journal, Specialized New Cities Development Company, Second Year, No. 16. (Persian)
Rabbani, R, Vahida, F, (2002), Urban Sociology, Isfahan University Press, First Edition Isfahan.(Persian)
Raquel Insa, C. (2012), Two Ways of New Towns Development: A Tale of Two Cities, Research Group of Governments and Markets-IREA, University of Barcelona. The New Towns. Department for Communities and Local Government: London.
Rumbach, A, (2014), Do new towns increase disaster risk? Evidence from Kolkata, India, Journal: Habitat International, 43 (2), pp 117-124.
Shamaei, A, Shahsavar, A, (2016), Assessing the quality of urban life in new cities (Case study: Parand New City), Journal of Land Geographical, 14 (54), pp. 1-16. (Persian)
Sharafpour, J., Sarwar, R., Ezzatpanah, B. (2021). Explaining the performance of new cities in the horizon of 1410 (Case study: New cities of Tehran metropolitan area). Scientific and research quarterly of new attitudes in human geography, 13(3), pp. 626-644.(Persian).
Spaliviero, M., Boerboom, L., Gibert, M., Spaliviero, G., Bajaj, M. (2019). The Spatial Development Framework to facilitate urban management in countries with weak planning systems. International Planning Studies, 24(3-4), 235-254.
Statistical Yearbook of Sistan and Baluchestan Governorate, (2020). (Persian).
ValiPourpashaklaei, K., Rizvani, A., Piri, S. (2021). A strategic analysis of the state of sustainable development of New Farand city. Scientific and research quarterly of new attitudes in human geography, 13(2), pp. 664-681. (Persian).
Zangane Shahraki, S., Kalantari, M., Badihi, B. (2018). Surveying the Impact of Land Market and the Economic Performance of Housing on the Safety Feeling of Residences in New Towns, Case Study: Sadra New Town. Geographical Planning of Space, 8 (28), 33-50. (Persian).
Ziari, K, (1999), Planning for New Cities, Tehran, Samat Publications. (Persian)
Ziari, K, (2009), Principles and methods of regional planning, Tehran, University of Tehran Press.(Persian)
Ziari, K, Akbarpour Saraskanrood, M, Eslami, H, Abedini, A, (2006), a comparative study of the reasons for not achieving the goals of new cities in Iran using the ANP method, journal of geography, N 125(12). 117-139. (Persian).