تأثیر رودخانه‌ مرزی هریرود بر روابط هیدروپولیتیک ایران و افغانستان

محورهای موضوعی : کالبدی

سیدسلیمان کریمی ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)
حجت مهکویی ² (گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)
علیرضا عباسی ³ (گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)
امیر گندمکار ⁴ (گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/01/09 تاریخ پذیرش : 1399/10/24 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: ایران, رودهای مرزی, افغانستان, هیدروپولیتیک, هریرود,

چکیده مقاله :

در این تحقیق با بررسی هیدروپولیتیک رود مرزی هیرود به مسائل بوجود آمده بین ایران و افغانستان پرداخته شده است. اهمیت تحقیق به سبب پدید آمدن چالشهایی در مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در روابط این دو کشور و همچنین مردمان ساکن در حاشیه مرزی بوده است. وابستگی افغانستان به آب هریرود برای تأمین نیاز آبی و برنامه های توسعه این کشور، مسبب ورود آب به ایران و چالش امنیت آبی شمال شرقی و شهرهای بزرگی نظیر مشهد شده است. این موضوع برای منطقه معضلات سیاسی نظیر مخاطرات برای امنیت ملی، منابع آبی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی مانند مهاجرت گسترده، قاچاق، بیکاری، از بین رفتن کشاورزی و همچنین چالشهای زیست‌محیطی نظیر معضل امنیت منابع آب شرب و بروز ریزگردها را به همراه داشته است. هدف اصلی در این مقاله بررسی تأثیر رودخانه‌ مرزی هریرود بر روابط هیدروپولیتیک ایران و افغانستان می باشد که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایتهای اینترنتی به این موضوع پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که روابط سیاسی ایران و افغانستان متأثر از هیدروپولیتیک هریرود می باشد. همچنین، به سبب بالادست بودن افغانستان در حوضه آبریز هریرود، تمایل به جلسات مشترک ندارد و این کشور به جبران فرصت‌های از دست رفته دوران اشغال و جنگ‌های جهادی و داخلی اکنون به سیاستهای یک جانبه گرایانه متمایل بوده و به استفاده ابزاری از آب در قبال ایران روی آورده است.

منابع و مأخذ:

References

Araghci, Abbas, (2017). Pursuing Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran for the Harirod Court with Afghan Authorities; Interview by Hassan Sadrania, (27 Summer) (in Persian)

Fadii, S.Ahmad & Changaki, Alireza, (2005). Dam Dosti Symbol of the union of two nations; Mashhad: Sohrami Ab Water Company Khorasan Region Publication, (in Persian)

Hafeznia, M.R (2006). Principles and Concepts of Geopolitics, Papoli Press. http://isfahan.ir/Dorsapax/ userfiles/Image/moavenat%20khadamatshahri/ZA2.jpg

Hydarimokarar, Hamid & Ghasemi, Mohamad & Mirlotfi, Mahmoudreza &  Khamar,Gholamali, (2001). Helmand is the largest river in the Iranian plateau; Zabol : publication publication (in Persian)

INVENTORY OF SHARED WATER RESOURCES IN WESTERN ASIA; (2013). United Nations Publication E/ESCWA/SDPD/2013/Inventory ISBN-13. 978-92-1-128361-7 e-ISBN. 978-92-1-056032-0 Sales No. E.13.II.L.4, 13-0019.

Kaviyanirad, Morad, (2006). Hydropolitical Relations between Iran and Afghanistan; Quarterly Journal of Strategic Studies, Year 8, Issue 2, pp 238-239, (in Persian)

Mack, Thomas J.; Chornack, Michael P.; Vining, Kevin C.; Amer, Saud A.; Zaheer, M. Fahim and Jack H. Medlin. (2014). Water Resources Activities of the U.S. Geological Survey in Afghanistan From 2004 Through 2014;  Fact Sheet 2014–3068; USGS Afghanistan Project Product No. 265, http://international .usgs.gov/

Mahkouii, Hojat & Jajarmi, Kazem & Pishgahifard, Zahra, (2014). Environmental Threats in the Countries of the Persian Gulf Geopolitical Region with Emphasis on water Resources Crisis; Regional Planning Quarterly, Spring - Issue 13, PP 133-143, (in Persian)

Mahkouii, Hojat, (2016). Take a look at hydropolitics or the state of water resources in the world; Political-Economic Information Monthly, Fall, No. 305. Pp 180-197, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (1995). Helmand and Hamoon in the Hydropolitical Perspective of East Iran; Monthly Political and Economic Information Monthly, Year 10, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (2000). Border princes and eastern borders of Iran; Tehran : Shirazeh Publication, (in Persian)

Mojtahedzadeh, Piruz, (2012). Political Geography and Geographical Politics; Tehran : Samt Publication, (in Persian)

Mokhtari Hashi, Hosyen & Momeni, Mahdi & Bagheri, Mehrdad, (2014). Codification Border area Planning Strategies; case study of the eastern borders of the country; Journal of Geographical Research, Year 29, Issue 3, Fall, No. 114, PP 237-254, (in Persian)

Mucke, Peter. (2019). World Risk Report 2019; available at www.WorldRiskReport.org.

Papoliyazdi, Mohamadhosyn &  Vosoghi, Fatemeh, (2011). A Look at Iranian Water Diplomacy: Hydrogeopolitics; Mashhad : publication Papoli (in Persian)

Rahimsafavi, yahya, (2006). An Introduction to Iran's Military Geography; Tehran : Publications of the Geographical Organization of the Armed Forces, (in Persian)

Rahmani, B (1995). Glossary of Choice, Physical and Human Geography, Tehran: Alavi Publications.

Sinaii, Vahid, (2011).Hydropolitics, security and development of water cooperation in Iran-Afghanistan and Turkmenistan relations; Foreign Relations Quarterly, Third Year, Second Issue, (in Persian)

Turton, Anthony, Henwood, Roland (2002), Hydropolities in the developing world.Centre for International Political Studies (CIPS), South Africa. University of Pretoria.