ارزیابی وضعیت زیست‌پذیری بخش مرکزی کلانشهرها از دیدگاه ساکنان (مطالعه موردی:‌ کلانشهر تبریز)

محورهای موضوعی : کالبدی

علیرضا صدیقی اقدس ¹ (دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)
بختیار عزت پناه ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)
بشیر بیک بابایی ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملکان، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/29 تاریخ پذیرش : 1400/02/11 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: رضایتمندی, بافت مرکزی, زیست‌پذیری, بافت شهری, شهر تبریز,

چکیده مقاله :

این تحقیق با هدف ارزیابی وضعیت زیست‌پذیری ۸ محله بخش مرکزی کلانشهر تبریز از دیدگاه شهروندان تدوین شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد. در این بررسی برای تجزیه وتحلیل داده‌ها از روش‌های استنباطی؛ آزمون T تک نمونه‌ای؛ آزمون تحلیل واریانس ANOVA، آزمون تعقیبی شفه استفاده شده است. بر اساس یافته‌های آزمون t، شاخص کلی زیست‌پذیری بافت مرکزی تبریز در محلات ۸گانه با میانگین 29/3 و آماره t 182/3- پایین‌تر از مد متوسط نظری یا مطلوبیت عددی آزمون (۵/3) قرار دارد. و در مجموع ارزیابی قابل قبولی از دیدگاه ساکنان وجود ندارند. اما در میان وضعیت ابعاد می‌توان گفت که ابعاد دسترسی (07/4) و زیست محیطی (55/3) دارای وضعیت قابل قبولی بوده اند. همچنین از دید ساکنان ابعاد اقتصادی (66/2)، کالبدی (79/2) و فرهنگی ـ اجتماعی (38/3) دارای ضعیف‌ترین وضعیت زیست‌پذیری بوده‌اند. همچنین نتایج آزمون تعقیبی شفه نشان می‌دهد که شرایط زیست‌پذیری یکسان نبوده و تفاوت معناداری در سطح محلات وجود دارد. در این میان، بعد کالبدی با مقدار F، 25.46 بیشترین مقدار اختلاف و تفاوت را داشته و می‌توان گفت که در بعد کالبدی، اختلاف زیست‌پذیری در محلات مورد مطالعه بیش از سایر ابعاد است. از لحاظ شاخص کلی زیست‌پذیری نیز با توجه به میانگین محله بازار (2.42) با سایر محلات شهناز (2.02)،‌ دانشسرا (1.96)، مقصودیه (1.45)، منصور (1.32)، بالا حمام (0.98)، تپه‌لی باغ (0.71) و دمشقیه (0.63) این اختلاف به نفع ۴ محله بازار، شهناز، دانشسرا و مقصودیه است و ساکنان این محلات از شرایط زیست‌پذیری بهتری برخوردار هستند.

منابع و مأخذ:

-        References

1. Akbari N, Moayedfar R, Mirzaie Khondabi F (2018). Analyzing Livability in the Distressed Areas of Isfahan City with an Emphasis on City Development Strategy. IUESA; 6 (21) :33-50


2. Bandarabad, Alireza; Ahmadinejad, Fereshteh; (2014), Evaluation of quality of life indicators with emphasis on the principles of livable city in District 22 of Tehran. Journal of Urban Research and Planning, Volume 5, Number 16, pp. 74-55.


3. Basiri, Mustafa, Mousavi, Mir Saeed, Hosseinzadeh Dalir, Karim. (2017). Evaluation and prioritization of the intervention in the central context of Tabriz. Journal of Geography (Regional Planning), 7 (4), 115-131.


4. Basiri, Mustafa, Mousavi, Mir Saeed, Hosseinzadeh Dalir, Karim. (2018). Evaluation of intervention policies in the central part of the city (Case study: Tabriz metropolis). Journal of New Attitudes in Human Geography, 11 (1), 159-174.


5. Bettencourt, L. M. (2020). Urban growth and the emergent statistics of cities. Science Advances, 6(34), eaat8812.


6. Chuanting, L., Lei, H., Guanxian, W., Ming, Y., & Wei, L. (2010). Reflections on the Livability of Guangzhou Urban Development [J]. Planners, (9), 8.


7. Esaluo, A. Bayat, M. Bahrami, A. (2014). Livability Imagery, A New Approach to Improving the Quality of Life in Rural Communities (Case Study: Qom City, Kohak District) », Journal of Environmental and Rural Housing, Volume 33, Number 146, pp. 120-107.


8. Florida, R. (2002). The rise of the creative class (Vol. 9). New York: Basic books.


9. Habitat, U. N. (2016). World Cities Report 2016: Urbanization and Development–Emerging Futures. Publisher: UN-Habitat.


10. Hatami, Mojtaba, Soleimani, Hossein, Gandamkar, Amir, Saberi, Hamid. (2020). Investigating the strategies of the viability structure of Abarkooh city. Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (3), 41-62.


11. HatamiNejad, Hossein; Heydari, Asghar; Najafi, Ismail; Abbasi Fallah, Wahid (2017). Dimensions of quality of life of residents of urban car settlements (Case study: Islamabad neighborhood of Tehran metropolis), Bi-Quarterly Journal of Urban Social Geography, Volume 4, Number 2, pp. 45-23.


12. Heydari, T. (2016): Assessment livability of deteriorated fabrics' (Case Study: Zanjan city’s (, Doctoral dissertation on Geography and Urban Planning, with the guidance of Dr. Ali Shamaei, School of Geography, Kharazmi University.


13. Inglehart, R. (1990). Values, ideology, and cognitive mobilization in new social movements. Challenging the political order: new social and political movements in western democracies, 43-66.


14. Jacobs, A., & Appleyard, D. (1987). Toward an urban design manifesto. Journal of theAmerican Planning Association, 53(1), pp 112–120.


15. Kamanroodi Kojori, M. (2007). Definitions of Burnout and Intervention System, Iranshahr Thought Quarterly, Volume 2, No. 9 and Tenth, pp. 29-56.


16. Kashef, M. (2016). Urban livability across disciplinary and professional boundaries. Frontiers of Architectural Research, 5(2), 239-253.


17. Larice, M. A. (2005). Great neighborhoods: The livability and morphology of high density neighborhoods in urban North America. University of California, Berkeley.


18. Lewis, R., Herrman, T., & Bean, M. (2017). Sustainable Transportation at the Ballot Box. University of Oregon Sustainable Cities Initiative, Oregon.


19. Liang, L., Deng, X., Wang, P., Wang, Z., & Wang, L. (2020). Assessment of the impact of climate change on cities livability in China. Science of the Total Environment, 138339.


20. Mahmoudi, M., Ahmad, F., & Abbasi, B. (2015). Livable streets: The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets. Cities, 43, 104-114.


21. Myers, D. (1987). Community-relevant measurement of quality of life a focus on local trends. Urban Affairs Review, 23(1), 108–125.


22. Okulicz-Kozaryn, A., 2011. City life: rankings (livability) versus perceptions (satisfaction). 110 (2), 433–451.


23. Onibokun, A. G. (2019). Urban growth and urban management in Nigeria. In African Cities in Crisis (pp. 68-111). Routledge.


24. Pan, H., Deal, B., Chen, Y., & Hewings, G. (2018). A reassessment of urban structure and land-use patterns: Distance to CBD or network-based? —Evidence from Chicago. Regional Science and Urban Economics, 70, 215-228.


25. Pettit, C. J. (2002). Land use planning scenarios for urban growth: a case study approach (Doctoral dissertation, University of Queensland).


26. Plus, C. (2003). A Sustainable Urban System: The Long-term Plan for Greater Vancouver. Vancouver: Greater Vancouver Regional District, 1-52.


27. ‌Porio, E. (2014). Sustainable development goals and quality of life targets: Insights from metro manila. Current Sociology, 63(2), pp 244–260.


28. Radcliff, Benjamin (2001). Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness. American Political Science Review, 95(4), 939-955.


29. Rahnamaii, Mohammad Taghi, Manouchehri Miandoab Ayub, Faraji Mollai Amin (2011). Analysis of quality of life in the dilapidated fabric of Miandoab city. Urban and Rural Management, 9 (28): 223-240


30. Sabbaghi, A. (2013): Developing a Mechanism for Applying Urban Regeneration in the Face of Urban deteriorated fabrics' (Case Study: Zanjan City), Journal of Faculty of Earth Sciences, Volume 1, Number 11, pp. 57-79.


31. Statistics Center of Iran, Census of Population and Housing (2016). East Azerbaijan Governorate. Statistics and Demographic Information Center.


32. Safavi, Maryam and Razavian, Mohammad Taghi (2014) "Introduction to the theory of a livable city as a model for the city of tomorrow Islamic-Iranian with emphasis on indigenous aspects", the first national conference in search of the city of tomorrow and the study of concepts and examples in the Islamic-Iranian city, Tehran, Diba Ofogh Raya Co.


33. Sasanpour Farzaneh, Tulaei Simin, Jafari Asadabadi Hamzeh (2013). Viability of cities for sustainable urban development (Case study: Tehran metropolis). Geography Quarterly, Volume 12, Number 42; page 129 - 157.


34. Schwei, François; (1996). Urbanization of facts and evacuations, translated by Mohsen Habibi, University of Tehran Press, Tehran.


35. Soleimani Mehranjani, Mohammad; Tavallaei, Simin; Rafieyan; Mojtaba; Zanganeh; Ahmad; & KhazaiNejad; Forough. (2016). Urban Sustainability: Concepts, Principles, Dimensions and Indicators. Urban Planning Geography, Volume 4, Issue 1.


36. Shahavi, S. (2014). Improving the Quality of Life in deteriorated Urban Areas: The Teachings of the Ludam Project, Iran Civil Development and Improvement Company Publication, Tehran, Iran.


37. soleimanimoghadam, P., Ghandhari, M., piri, F. (2019). Analysing livabilty and vitality of urban eroded sturctures (A Case study of Ameri neighborhood of Ahvaz. Urban Structure and Function Studies, 5(17), 93-114. doi: 10.22080/shahr.1970.2112


38. Stanislav, A., & Chin, J. T. (2019). Evaluating livability and perceived values of sustainable neighborhood design: New Urbanism and original urban suburbs. Sustainable cities and society, 47, 101517.


39. Timmer, V., & Seymoar, N. K. (2005, March). Vancouver Working Group Discussion Paper. In The World Urban Forum 2006.


40. Wei, Z., Chiu, R.L.H. (2018). Livability of subsidized housing estates in marketized socialist China: An institutional interpretation. Cities, 83 (1), pp 108-117.


41. Wheeler, S. (2001). Livable communities: Creating safe and livable neighborhoods, towns, and regions in California.


42. Zhan, D., Kwan, M. P., Zhang, W., Fan, J., Yu, J., & Dang, Y. (2018). Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China. Cities, 79, 92-101.


43. Zhan, D., Kwan, M.-P., Zhang, W., Fan, J., Yu, J., Dang, Y., 2018. Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China. Cities 79, 92–101. https://doi. org/10.1016/j.cities.2018.02.025.