ارزیابی تاب‌آوری جوامع شهری و روستایی دربرابر مخاطرات طبیعی و ارائه الگوی تاب-آوری در هر یک از جوامع (مطالعه موردی شهرستان گلپایگان)

محورهای موضوعی : مقالات علوم اجتماعی و محیطی

امیر صفایی ¹ , مجید ولی شریعت پناهی ² , بتول باهک ³ , محسن رنجبر ⁴ , بهرام آزاد بخت ⁵

1 - دانشجوی دکترای برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره)، شهر ری، تهران، ایران
2 - دانشیار جغرافیا وبرنامه ریزی روستایی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، شهر ری، تهران، ایران( نویسنده مسئول)
3 - استادیار آب و هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، شهر ری، تهران، ایران
4 - دانشیار برنامه ریزی محیطی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، شهر ری، تهران، ایران
5 - استادیار ژئومورفولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)، شهر ری، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/29 تاریخ پذیرش : 1401/09/29 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: تاب‌آوری, شهرستان گلپایگان, جامعه روستایی, مخاطره, جامعه شهری,

چکیده مقاله :

مخاطرات طبیعی همیشه و در همه زمان ها به صورت ناگهانی رخ داده است. جوامع انسانی همیشه از این مخاطرات زیان های بسیار زیادی دیده اند. یکی از راه های مقابله با این مخاطرات افزایش تاب آوری جوامع در مقابل این خطرات است. هدف این پژوهش ارزیابی تاب آوری جوامع شهری و روستایی در برابر مخاطرات طبیعی و ارائه الگوی تاب آوری در هریک از جوامع در شهرستان گلپایگان است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را تمام سرپرستان خانوارهای شهری و روستایی شهرستان گلپایگان (30419خانوار) تشکیل می‌دهد که از میان آنها حجم نمونه‌ای با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 379 نفر به‌ صورت تصادفی انتخاب ‌شده است. جهت تجزیه و تحلیل یافته از آزمون تی تک نمونه ای، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج تحلیل رگرسیون نتایج نشان داد که شاخص اقتصادی با ضریب بتای 434/0 بیشترین تاثیر را بر جوامع شهری و روستایی دارد و شاخص نهادی با ضریب بتای 167/0 کم ترین تاثیر را داشته است. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیر اقتصادی با اثر کلی 723/0 و متغیر اجتماعی با اثر کلی 526/0 به ترتیب بیشترین تاثیر را بر تاب آوری جوامع شهری و روستایی شهرستان گلپایگان دارند و متغیر کالبدی- محیطی با اثر کلی 265/0 کم ترین تاثیر را در میان سایر متغیرها بر تاب آوری جوامع شهری و روستایی شهرستان گلپایگان داشته است. همچنین نتایج بررسی کارشناسان نشان داد که میزان تاب آوری جوامع روستایی به مراتب پایین تر از میزان تاب آوری جوامع شهری است. همچنین نتایج بررسی ها نشان داد که در مجموع میزان تاب آوری جوامع روستایی برابر با 807/2 و در جوامع شهری برابر با 188/3 است که نشان دهنده تفاوت تاب آوری در دو جامعه شهری و روستایی است.