عوامل تأثیرگذار بر آسیب‌پذیری مساکن در برابر خطر زلزله در شهر جویم
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي
مرضیه جوکاری
1
,
مرضیه موغلی
2
*
,
محمدابراهیم عفیفی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا ، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران(نویسنده مسئول)
3 - گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
کلید واژه: آسیب پذیری, شهر جویم, زلزله ,
چکیده مقاله :
زلزله یکی از مخاطرات طبیعی است که به دلیل وقوع ناگهانی و شدت بالای تخریب، همواره جان و مال انسان‌ها را تهدید کرده است. در مناطق شهری، میزان آسیب‌پذیری به شدت تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله کیفیت ساخت‌وساز، تراکم جمعیت، وضعیت اقتصادی و آگاهی عمومی قرار دارد. شناخت این عوامل و تأثیر آن‌ها بر کاهش یا افزایش آسیب‌پذیری، گامی مهم در برنامه‌ریزی شهری و مدیریت بحران محسوب می‌شود. هدف از این پژوهش، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری مناطق مسکونی در برابر زلزله است. این مطالعه تلاش می‌کند تا نقش متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، و کالبدی را در تعیین میزان خسارات ناشی از زلزله بررسی کرده و راهکارهایی برای کاهش این آسیب‌ها ارائه دهد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل آماری و مطالعات میدانی انجام شده است. ابتدا داده‌های مربوط به بافت‌های شهری، کیفیت ساخت‌وساز و شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی گردآوری شد. سپس، از ابزارهای آماری برای بررسی روابط بین متغیرها و میزان آسیب‌پذیری استفاده گردید. همچنین، تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی آماری صورت گرفت تا میزان تأثیرگذاری هر عامل مشخص شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عواملی مانند تراکم بالای جمعیت، کیفیت نامطلوب ساخت‌وساز، فرسودگی بافت‌های شهری و کمبود زیرساخت‌های ایمنی، نقش مهمی در افزایش آسیب‌پذیری مناطق مسکونی در برابر زلزله دارند. همچنین، آگاهی عمومی و میزان آمادگی شهروندان به‌عنوان عاملی مؤثر در کاهش اثرات مخرب زلزله شناخته شد. در نهایت، پیشنهاد شده است که مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، توسعه زیرساخت‌های ایمنی، آموزش عمومی و بهبود مدیریت بحران به عنوان راهکارهای اساسی برای کاهش آسیب‌پذیری در نظر گرفته شوند.
1. لاله پور، منیژه، خیری زاده، منصور و ذاکری، مرتضی. (1401). ارزیابی آسیب‌پذیری محلات شهری در برابر بحران زلزله (نمونه موردی: محلات شهر ورزقان). مخاطرات محیط طبیعی، 11(31)، 1-24.
2. نصیری هنده خاله، اسماعیل. (1400). تحلیل آسیب‌پذیری اجتماعی بافت‌های فرسوده شهری کلان‌شهر کرج در برابر بحران زلزله با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی کرج کهن). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 12(1)، 50-31.
3. جعفری، م، رضایی، ع. (2020). تحلیل و ارزیابی عوامل آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله: نمونه موردی منطقه ۴ تهران. پژوهش‌های جغرافیای شهری، 18
4. پورمحمودی، س.، حسینی، م. (2022). تحلیل و ارزیابی آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله: مطالعه موردی شهر شیراز. مجله مهندسی عمران،
5. حسینی، ف، کریمی، ح. (2023). تحلیل آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله در شهر تهران: ارزیابی ساختارهای موجود. مجله مهندسی عمران دانشگاه صنعتی خاتم، 22
6. افزیر، م. (2021). آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله. سایت افزیر.
7. غلامی، ع. (2017). تحلیل و بررسی عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله در نواحی شهری. پژوهش‌های شهری،
8. غلامی، ع. (2020). تحلیل آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله با استفاده از مدل‌های مختلف (مطالعه موردی: شهر همدان). پژوهش‌های شهری،
9. محمودی، ف. (2019). بررسی عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله در نواحی شهری: مطالعه موردی شهر اصفهان. مجله جغرافیا و توسعه شهری.
10. بزی، خ، صادقی، ن، خواجه شاهکویی، ع، رضایی، ح . (2020). تحلیل و برآورد آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: شهر گرگان)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 7، شماره 25 - شماره پیاپی 25، آذر 1396، صفحه 73-88
11. جعفری، م.، رضایی، ع. (2020). تحلیل و ارزیابی عوامل آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله: نمونه موردی منطقه ۴ تهران. پژوهش‌های جغرافیای شهری،
12. پیری، م، احمدی، ج. (2021). ارزیابی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی ایران در برابر خطر زلزله. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 16
13. حسینی، م. (2019). تحلیل و ارزیابی آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در برابر زلزله: مطالعه موردی شهر مشهد. مجله مهندسی عمران،
14. حسینی، ف، کریمی، ح. (2023). تحلیل آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله در شهر تهران: ارزیابی ساختارهای موجود. مجله مهندسی عمران دانشگاه صنعتی خاتم
15. رحمانی، ع، پورمحمدی، م. (2021). تحلیل آسیب‌پذیری ساختارهای مسکونی در برابر زلزله: مطالعه موردی شهر تبریز. مجله برنامه‌ریزی جغرافیایی.
16. رحمانی، ع. (2022). ارزیابی آسیب‌پذیری ساختارهای مسکونی در برابر زلزله در مناطق شهری: مطالعه موردی تبریز. مجله برنامه‌ریزی جغرافیایی.
17. موسوی، س.، & احمدی، ج. (2020). تحلیل آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر زلزله: مطالعه موردی شهر کرمانشاه. مجله مطالعات جغرافیایی.
18. سلیمانی، س.، & رضایی، م. (2021). تحلیل آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های شهری در برابر زلزله: مطالعه موردی شهر تهران. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
19. مرادی، س.، & شاه‌قلی، ع. (2020). تحلیل آسیب‌پذیری مساکن در برابر زلزله در نواحی شهری: مطالعه موردی شهر سنندج. مجله مطالعات شهری و منطقه‌ای
1. Kheirizadeh Arouq, M., Esmaeilpour, M., & Sarvar, H. (2020). Vulnerability assessment of cities to earthquake based on the catastrophe theory: a case study of Tabriz city, Iran. Environmental Earth Sciences, 79(14), 354. https://doi.org/10.1007/s12665-020-09103-2
2. Guo, X., & Kapucu, N. (2020). Assessing social vulnerability to earthquake disaster using rough analytic hierarchy process method: A case study of Hanzhong City, China. Safety science, 125, 104625.
3. Khan, F., & Haider, Z. (2017). Assessment of seismic vulnerability of urban housing in earthquake-prone regions. Natural Hazards, 87(3), 1517-1533. https://doi.org/10.1007/s11069-017-2902-0
4. Jabbar, M., & Mohamed, S. (2018). Seismic risk assessment of buildings in seismic zones: A case study of urban housing in Iran. International Journal of Disaster Risk Reduction, 30, 133-145. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.04.004
5. Chen, X., & Yang, Z. (2019). Vulnerability of residential buildings to earthquakes: A comparative analysis of different seismic zones. Earthquake Engineering & Structural Dynamics, 48(6), 517-535. https://doi.org/10.1002/eqe.3129
6. Pujades, L. G., & Garcia, J. A. (2020). Seismic vulnerability and risk assessment of buildings: A review of methods. Structural Safety, 80, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.strusafe.2019.101866
7. Papadopoulos, V. (2021). Seismic risk reduction for residential buildings in urban areas: Methodologies and strategies. Journal of Seismology, 25(4), 1123-1139. https://doi.org/10.1007/s10950-021-09934-5
8. Zhang, L., & Liu, X. (2022). Modeling the seismic vulnerability of urban residential buildings based on building typologies. Earthquake Spectra, 38(2), 697-717. https://doi.org/10.1193/122920EQS327M