سنجش آسیب پذیری کالبدی و ایمنی مدارس ابتدایی دولتی از منظر پدافندغیرعامل (مطالعه‌موردی: بندرامام خمینی(ره))
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي
معصومه جاویدان
1
,
عباس معروف نژاد
2
*
1 - کارشناسی ارشدجغرافیا، واحدماه‌شهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماه‌شهر، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحدماه‌شهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماه‌شهر، ایران(نویسنده مسئول)
کلید واژه: ارزیابی, آسیب‌پذیری, ایمنی, مدارس‌ابتدایی‌دولتی, پدافندغیرعامل, بندرامام‌خمینی(ره),
چکیده مقاله :
امروزه مدارس از مهم‌ترین نهادهای آموزشی، اجتماعی و اصلی‌ترین رکن تعلیم و تربیت به شمار می‌روند. رشد متوازن روحی، معنوی و جسمانی دانش‌آموزان نیاز به فضاهای آموزشی مناسب دارد. از جمله مواردی که باعث افزایش امنیت‌روانی دانش‌آموزان وخانواده‌ها می‌شود، امنیت و ایمن‌سازی مدارس وکاهش آسیب‌پذیری و ارتقاء پایداری آن‌ها است. که یکی از اهداف و اجزای مهم پدافندغیرعامل است. بنابراین نظربه اهمیت موضوع، این پژوهش به سنجش آسیب‌پذیری کالبدی و ایمنی مدارس دوره ابتدایی دولتی غرب بندر امام‌خمینی(ره) با تاکید بر پدافند غیرعامل باتوجه به سه مولفه انتخاب‌شده(معماری، سازه، تاسیسات وتجهیزات) و 37 زیرمولفه پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش‌تحقیق، پیمایشی- ارزیابی با تاکید بر پرسشنامه است. جامعه‌آماری شامل کلیه مدیران، معاونان، معلمان و تعدادی از کارشناسان اداره آموزش و پرورش و برخی مسئولین ادارات شهر بندرامام خمینی (ره) بوده که حجم نمونه تعیین شده 101 نفر است. به منظور بررسی نرمال‌بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف-اسمینروف و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون بارتلت وKMO ومدل‌یابی معادلات‌ساختاری به روش‌حداقل مربعات‌جزیی (PLS) ونرم¬افزار SMARTPLS و برای وزن دهی و رتبه‌بندی مدارس انتخابی پژوهش از مدل آنتروپی شانون و واسپاس استفاده شده است. یافته‌های پژوهش‌حاصل از نتایج آزمون PLS، نشان می‌دهد: شاخص تاسیات وتجهیزات با درجه اهمیت 872/0 بالاترین و شاخص معماری با درجه اهمیت 801/0 پایین‌ترین را در میان دیگر شاخص‌های پژوهش داشته‌اند. همچنین نتایج حاصل از رتبه‌بندی 15 مدرسه مستقر در محدوده مورد مطالعه براساس شاخص‌های انتخابی پژوهش بوسیله مدل واسپاس، مدرسه ایثار با امتیاز نهایی (Hi) 121/0 در رتبه اول بیشترین‌میزان آسیب‌پذیری کالبدی و کاهش سطح ایمنی قرار گرفته است. باتوجه به نتایج رتبه‌بندی مدارس می‌توان اذعان داشت. مدارسی که از حیث متغیرهای انتخابی پژوهش در امتیاز پایین‌تر قرار دارند، میزان آسیب‌پذیری آن‌ها بالاست که می‌تواند در کاهش روند پیشگیری و ایجاد خسارات و صدمات و افزایش سطح خطرپذیری موثرباشد.
منابع ومآخذ
امان‌پور، سعید؛ محمدی‌ده‌چشمه، مصطفی؛ پرویزیان، علیرضا (1397) سنجش آسیب‌پذیري مراکز آموزشی از منظر پدافند غیر عامل (مطالعه‌موردي: مدارس‌ابتدائی‌کلان‌شهراهواز)، فصل‌نامه‌جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 7، شماره27، صص. 43-60.
جهانگیری، احد؛ عبداله‌زاده، سهراب (1401) نقش پدافندغیرعامل در بهبود عملکرد مدارس، نهمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم انسانی، مدیریت و کارآفرینی ایران، شهریورماه، تهران، 7 صفحه.
حسینی، سیدبهشید؛ بیطرفان، مهدی؛ حسینی، سیدباقر؛ هاشمی‌فشارکی، سیدجواد (1394)، ارزیابی بازشوی همساز با معماری پدافند غیرعامل با بهره‌گیری از روش تحلیل سلسله مراتبی، ماهنامه فنی-تخصصی دانش نما، دوره24،شماره2،صص. 81-73.
خبرگزاری جمهوری اسلامی، یکم آذرماه 1401، کد خبر: 84950286.
خراسانی، محمد؛ محمدی‌زاده، محسن (1400) بررسی مولفه‌های تاب‌آوری پدافند غیرعامل مراکز آموزشی شهر سیرجان، کنفرانس ملی معماری، عمران، شهرسازی و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، خردادماه، دانشگاه هنراسلامی تبریز، 9صفحه.
رزمی، حمیدرضا؛ غلامی، میلاد (1399) واکاوی اصول و رهنمودهای طراحی معماری مدارس از منظر پدافندغیرعامل، فصل‌نامه معماری شناسی، دوره3، شماره17، صص. 16-1.
سامانه سناد وزارت آموزش و پرورش (1401).
شهرداری بندر امام خمینی(ره)، (1400) اداره دفتر فنی و امور نقشه‌های شهری.
عظمتی، حمیدرضا؛ نوروزیان‌ملکی، سعید؛ خانوالی، نرجس (1394) شناسایی عوامل موثر در ایجاد ایمنی فیزیکی فضاهای آموزشی مقطع ابتدایی، نشریه فناوری آموزش، دوره10، شماره1، صص. 1-10.
علیئی، فرناز؛ مقدسی، محمدمهدی (1400) تدوین الگوی بهینه ساختمان‌های آموزشی در شهر کرمانشاه از منظر پدافندغیرعامل با استفاده ازروش تحلیل‌سلسله مراتبی(AHP)، سومین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مهندسی و علوم کاربردی، شهریورماه، دانشگاه آیت اله بروجردی(ره)، 12 صفحه.
محمدابراهیمی، مهشید؛ اشنویی، امیر؛ شایان، محسن؛ سالارنژاد، محمد (1401) ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری شهریاز منظر پدافند غیر عامل(نمونه مطالعاتی: شهر زادهدان)، فصل نامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره13، شماره48، صص. 69-86.
مرادی‌داراب‌خانی، زینب (1397) پدافندغیرعامل درمدارس ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه3 استان کرمانشاه، اولین کنفرانس ملی نقش مهندسی عمران در کاهش مخاطرات، دی ماه، دانشگاه رازی کرمانشاه، 9 صفحه.
مهدی‌نژاد، جمال‌الدین؛ صادقی‌حبیب‌آباد، علی (1395) بررسی و ضرورت مدیریت بحران و پدافند غیرعامل درمعماری و شهرسازی، کنفرانس ملی پدافند غیر عامل و توسعه پایدار، مهرماه، وزارت کشور، صص. 1371-1353.
مهدی‌نیا، سیداحمد؛ احمدی، محمدجواد؛ نقی‌پور، عبداله (1399) نقش‌هندسه معماری بارویکرد پدافند غیر عامل، نشریه شهرتاب‌آور، دوره2، شماره1، صص. 23-36.
مولوی، شیما؛ خالوندی، زهره (1398) بررسی نقش پدافند غیر عامل در طراحی مدارس، دومین کنفرانس ملی عمران و معماری در مدیریت شهری قرن21، خردادماه، تبریز، 12 صفحه.
American Academy of Pediatrics. (2022). School Safety During an Emergency or Crisis: What Parents Need to Know.en ESPANOL.healthy children.org
Diaconu, D. Passive Defense in Schools in Botosani County, at the Beginning of World War II. Euromentor Journal - Studies about education.4(13),121-133.
Hewitt, B, (2017). An attack on one school is an attack on all schools, A World at School.
Mubita, K.(2021) .Understanding School Safety and Security: Conceptualization and Definitions .Journal of Lexicography and Terminology, 5(1), 76-86.
Robert J; Geller, I; Leslie, R; Janice, T; Nodvin, W; Gerald, T; Howard, F .(2007). Safe and Healthy school Environments. Pediatric Clinics of North America. 54(2).351-373.
Sukumar Gautham, M., Gururaj, G., Nadig, K., Roy, A., Nair, L. (2020). School safety assessment in Bengaluru and Kolar districts, India, International Journal of Injury Control and Safety Promotion, 27(3), 336-346.
United Nations Development Programme (UNDP) (2004). Reducing Disaster Risk: A Challenge for Development. A Global Report, New York: UNDP –Bureau for Crisis Prevention and Recovery (BRCP), available at http://www. undp. org/ bcpr/disred/rdr.htm.
Zavadskas, E.K., Turskis, Z., Antucheviciene, J., Zakarevicius, A. (2012). Optimization of weighted aggregated sum product assessment. Elektronika ir elektrotechnika, 122(6), 3-6.