بررسی تأثیر عوامل کالبدی و محیطی بر رضایتمندی شهروندان از مسکن مهر (نمونه موردی کوی وحدت و شهرک آزادگان در شهر شیروان)
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطيمحمد اجزاء شکوهی 1 , زهره پیرزاده 2 * , مرضیه صبوری 3 , علی اسماعیل زاده کواکی 4
1 - دانشیار، گروه آموزشی جغرافيا،دانشکده ادبیات و علوم انسانیف دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - دانش آموخته ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران(نویسنده مسئول)
3 - دانش آموخته ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4 - دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری، پژوهشگر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در قرن اخیر با ادامه روند گسترش شهرنشینی در جهان، شهرهای بزرگ و کوچک با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به مشکل تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد اشاره نمود این موضوع سبب گردید سیاست‌گذاری‌های مختلفی در بخش تأمین مسکن مانند مسکن اجتماعی، مسکن قابل‌استطاعت و مواردی چون آن انجام گیرد.باتوجه‌به اهمیت موضوع مسکن مهر، این پژوهش باهدف بررسی تأثیر عوامل کالبدی و محیطی بر رضایتمندی شهروندان از مسکن مهر کوی وحدت و شهرک بسیجیان در شهر شیروان انجام شده است به لحاظ روش‌شناسی، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی– پیمایشی می‌باشد و جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه محقق ساخته انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه ساکنان مجتمع مسکن مهر کوی وحدت و شهرک آزادگان با حجم نمونه 366 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب شده است. در تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، در نرم‌افزار SPSS از آزمون آماری t مستقل، رتبه‌بندی قریدمن و آزمون کای اسکوئر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در محدوده مسکن مهر کوی وحدت، شاخص دسترسی با میانگین (9/2) شاخص امنیت (2/2)، شاخص مقاومت مصالح (7/2)، شاخص خدمات شهری (8/2)، شاخص مسکن (4/2)، شاخص مبلمان شهری (9/2) و در بعد محیطی، شاخص محیط‌زیست شهری با میانگین (8/2) پایین‌تر از حد متوسط (3) بوده و شهروندان از وضعیت شاخصهای موردنظر رضایت نداشته‌اند. در این میان تنها شاخص محیط مسکونی به‌عنوان یکی از شاخصهای بعد محیطی در وضعیت مطلوبی قرار داشته است. در شهرک آزادگان برخلاف کوی وحدت میزان رضایتمندی شهروندان از شاخص‌ها در وضعیت مطلوبی قرار داشته است. به‌گونه‌ای که شاخص دسترسی با میانگین (3/4)، میلمان شهری با میانگین (06/4)، محیط‌زیست شهری (9/3)، خدمات شهری (8/3)، مقاومت مصالح و شاخص امنیت با میانگین (7/3)، شاخص محیط مسکونی (5/3) و در نهایت شاخص مسکن با میانگین (1/3) به ترتیب بیانگر بیشترین میزان رضایتمندی شهروندان در این محدوده بوده است. از این رو می توان گفت شاخص کالبدی و محیطی بر رضایتمندی مسکن مهرشهر شیروان در دو محدوده مسکن مهر کوی وحدت و شهرک آزادگان بسیار تأثیرگذار بوده است.
1- ابراهیمی، علی محمد؛ آقایی، پرویز(1400). سیاست ها و برنامه های تأمین مسکن قابل استطاعت؛ مروری برتجربه آمریکا، چشم انداز شهرها آینده،1(5)،صص59-49
2- احمدی طباطبایی، محمدعلی؛ احمدی، فریال، حیدرنتاج، وحید(1402).شناسایس عوامل موثر بر ایجاد تعاملات اجتماعی و امنیت عملکردی؛ مطالعهموردی: مسکن مهرشهرستان بروجرد،مسکن و محیط روستا،184، صص16-3
3- احمدی،پروین، چاره جو،فرزین(1399). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص های مسکن پایدار نمونه موردی:مسکن مهر شهرک بهاران، برنامه ریزی فضایی،11(1)178-151
4- امانپور، سعید، حسینی سیاه گلی، مهناز، آذربرزین، نیلوفر(1400). ارزیابی مکانیابی مسکن مهر با تأکید بربعد محیطی( نمونه موردی: مسکن مهرشهرایذه) مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری،9(3)،120-103
5- ایمانی جاجرمی؛ حسین و مسعودیان، مهدی (1398). سكونتگاههای جدید و بازتولید نابرابری اجتماعی (تجربه زیسته سـاکنان مسكن مهر صدرای شیراز)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران،8(1)،222-199
6- آروین، محمود؛ فرجی، امین، آژند، مرتضی(1398). تأثیررضایتمندی سکونتی برماندگار جمعیت در طرح های مسکن مهر شهربهبهان،فصلنامه علمی پژوهش و برنامه ریزی شهری،11(41)،98-83
7- برزگر، صادق؛ قربانی، علیرضا(1398). واکای رضایتمندی پروژه مسکن مهر از منظر پایداری اجتماعی نمونه مطالعاتی: مسکن مهر شهرگرگان، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، 8(1).19-1.
8- بهمنی، افشین؛ قائد، رحمتی، صفر (1395).ارزیابی مسكن مهر ازنظر شاخصهای کیفـی مسـكن مناسـب (نمونـه مـوردی: مسكن مهر 22 بهمن شهر زنجان)، جغرافیا و توسعه ناحیهای،14(1)،65-47
9- پوراحمد، احمد؛ عاشوری، حسن، حاتمی، احمد(1397). ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر( نمونه موردی: مجتمع وحدت شهرشیراز)،فصلنامه علمی پژوهش و برنامه ریزی شهری،10(39)،74-64.
10- پویافر،حامد؛ستاری ساربانقلی، ابراهیمی اصل، اکبری نامدار، شبنم(1402). سنجش رضایت ساکنان از کیفیت معماری مسکن مهرشهرجدید سهند با توجه به شاخص های معماری پایدار، پادیاری، توسعه و محیط زیست،4(2)،82-61
11- جافری، رحیم؛ موسوی، میررحیم، مصیب زاده، علی (1398)، سنجش عوامل موثر بر رضایتمندی از مساکن گروه های کم درآمد شهری( مطالعه موردی: مسکن مهرشهررضا)، جغرافیای اجتماعی شهری،6(2)،186-169
12- حبیبی نوده، ز.(1396). تحلیل فضایی قابلیت های مسکن مهر جهت دستیابی به پایداری اجتماعی مطالعه موردی: شهرجدید گلبهار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه سبزوار.
13- حیدری مقدم، مصطفی، زیاری کرامت اله، حاتمی نژاد، حسین، پوراحمد، احمد(1398). بررسی و ارزیابی سیاست های مسکن گروه های آسیب پذیر در کسب رضایت ساکنان( مورد شهرخرم آباد)، جغرافیا( برنامه ریزی منطقه ای)، 9(2)،155-139.
14- حیدری، محمد تقی؛ برخوداری، امیرحسین، بهزادی، صدیقه(1402). بررسی و ارزیابی شاخص های اقتصادی- اجتماعی کیفیت زندگی ساکنان مجتمع مسکن مهر شهرقزوین، دهمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت شهری،24و25 آبان ماه 1402 مشهد مقدس.
15- خوارزمی، امیدعلی, قاسم زاده، راضیه، پیرزاده، زهره(1401). مدل سازی تاثیر گذاری اقدامات مدیریت شهری برزیست پذیری شهرمشهد( نمونه موردی: منطقه6 و9)، فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری9(1)،119-97
16- ذبیحی، حسین؛فرح حبیب و کمال رهبر منش(1390). رابطه بین میزان رضایت از مجتمع های مسکونی و تاثیر مجتمع های مسکونی بر روابط انسان( مطالعه موردی: محله هاشمی در منطقه 10 تهران)، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،18(50)،105-89.
17- رحتمی، زینب؛ رهنما، محمدرحیم(1401) سنجش میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر شهرقوچان از بعدپایداری،دهمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت شهری،24و25 آبان ماه 1402 مشهد مقدس.
18- رضایی خبوشان،رضا؛ نعمتی،مرجان(1399). برنامه ریزی فضایی ارتقای کیفیت محیط مسکونی مبتنی بر نتایج ارزیابی رضایتمندی ساکنان مورد پژوهش: مسکن مهر شهرجدید پردیس.31(3)،96-79
19- رفیعیان، مجتی؛ عسگری، زهرا، عسگری زاده علی (1388). سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله نواب، پژوهش های جغرافیای انسانی، 67، 66-53
20- زنگنه شهرکی، سعید؛عدالتی رنجبر، محمود، یاری حصار، ارسطو(1402). نقش مسکن مهر در تغییرات جمعیتی و مهاجر پذیری شهرها، فصلنامه چشم انداز شهرهای آینده،1(13)،42-25
21- زنگنه، مهدی؛ بنی اسد، طیبه؛ خاوری، عاطفه (1399). بررسی پایداری اجتماعی در شهركهای جدید (نمونه موردی: شـهرك مهرگان در مشهد)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(22)،129-113
22- زنگنه، مینا؛ قهرمانی، مریم، گودرزی سروش، خلیل(1396). سنجش میزان رضایتمندی ساکنان ازکیفیت سکونتی مسکن مهر در شهر همدان، مطالعات محیطی هفت حصار،6(22).44-31
23- ساعدی، مازیار؛ نجفیان، سارا،یوسف زمانی، مهرداد(1399). بررسی مشکلات زیرساختی پروژه های مسکن مهر شهرسنندج( مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر بهاران)، چهارمین مجمع توسعه فناوری و کنفرانس ین المللی یافته های نوین عمران معماری و صنعت ساختمان ایران.
24- سالاری پور، علی اکبر؛ غیاثوند محمدخانی، سعید، کلاچاهی، سجاد(1399). ارزیابی کیفیت زندگی ساکنین مسکن مهر( مطالعه موردی: شهررشت)، پژوهش و برنامه ریزی شهری،12(44)،14-1.
25- محمدي دوست، سليمان؛ محمدعلي، خانيزاده،نمازيان، فريبا (1397)"سنجش ميزان رضايتمندي ازمسكن مهر با تأكيد بر ابعاد پايداري اجتماعي(مطالعه موردي: مسكن مهر شهر ياسوج)" فصلنامه علمي پژوهشي مطالعات برنامه ريزي - سكونتگاههاي انساني دوره 13 ، شماره 1 (پياپي 42 )، بهار 1397 صص266 – 251
26- شاطریان، محسن؛ کیانی سلمی، صدیقه، قنبری، رعنا(1396).ارزیابی اثرات اقتصادی- اجتماعی و کالبدی مسکن مهر از دیدگاه ساکنان( مطالعه موردی: مسکن مهر شهرکاشان)، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا( برنامه ریزی منطقه ای)،7(3)،126-109
27- صیدایی، سید اسكندر؛ کیانی سلمی، صدیقه؛ سـلطانی، زهـرا(1389). تحلیـل فضـایی وضـعیت مسـكن روسـتایی در اسـتان کهگیلویه و بویر احمد، پژوهشهای روستایی،1(2) 72-49
28- طاهرطلوع دل، محمد صادق؛ پورباقر، سمیه. و مهدوی، لیلا.(1395). بررسی رضایتمندی ساکنان مسکن مهر تهران مبتنی بر معیارهای کالبدی و منظری. معماری و شهرسازی ایران،1(13).21-15
29- طایفی نصرآبادی؛ مهلا، حاتمی نژاد، حسین(1397). تحلیلی برشاخص های پایداری مسکن( مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری مشهد)، جغرافیا و برنامه ریزی،22(66)،327-307
30- عباس زاده، شهاب، گوهری، فرزانه، عسکری رابری، اباصلت(1395). بررسی تأثیرعوامل کیفیت محیطی بررضایتمندی ساکنان در مجتمع های مسکونی در مشهد، پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری،4(4)،653-671
31- فرهادی،رودابه؛ همتی گرشاسب، سرورالدین.(1396). مکان یابی مسکن اجتماعی( مطالعه موردی: مسکن مهر شهرکازرون)، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای اجتماعی شهری،4(2)،101-87
32- محمدپور، صابر؛علیزاده جورکویه، فرنگیس، یوسفی ماتک، حمیدرضا(1402). بررسی عوامل موثر برتوسعه حمل و نقل عمومی با توجه به فرم شهری( مطالعه موردی: محله های پیرسرا، گلسار، لاکانشهر، و مسکن مهر شهررشت)، اندیشه راهبردی شهرسازی،1(2)،60-42
33- نورائی، همایون؛ کهن، فردین(1397). ارزیابی طرح مسکن مهر به لحاظ معیارهای کمی و کیفی مسکن مناسب( مطالعه موردی: مسکن مهرشهرضا)، پژوهش و برنامه ریزی شهری،9(35)،138-123
34- یزدانی، محمد حسین؛ احمدی، سمیرا، پاشازاده، اصغر(1396). بررسی میزان رضایتمندی ساکنین مسکن مهر( نمونه موردی: مسکن مهر شام اسبی اردبیل)، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،23(67)،349-327
35- Abdul Mohit M,Ibrahim,M Razideh Rashid,Y(2010).As-sessment Of residential satisfaction in newly designe d public low- cost housing in Kuala Lumpur,Malaysia.Habitat Interna-tional,Volume34,Issue1,p18-27
36- Ahmadi, P., & Charehjoo, F. Investigating the Level of Residents’ Satisfaction with the Residential Quality of the Mehr Housing Project Focusing on Sustainable Housing Indicators. Spatial Planning, 2021, 11(1), 151-178.
37- Alipour, S., Meshkini, A., & Ahdenjad Roshti, M. (2020). Ranking of Quantitative and Qualitative Indicators of Housing Using the Decision Model ELECTRE III (Study Sample of Neighborhoods in Karaj). Geography and Planning, 24(71), 273-295.
38- Arku Ziama, J.‚ Li, B.‚ (2018). Residents Post-Occupancy Evaluation of Social Housing in Liberia‚ Journal of Building Construction and Planning Research, (6), 1- 22. https://doi.org/DOI: 10.4236/jbcpr.2018.61001.
39- Biswas, B.; Ahsan, M.N. & Mallick, B (2021). Analysis of residential satisfaction: An empirical evidence from neighbouring communities of Rohingya camps in Cox’s Bazar, Bangladesh. PLoS ONE, Vol 16, No, 4, pp. e0250838.
40- Francescato, G., Weidemann, S., Anderson, J. R. (2017). Evaluating the Built Environment from the Users Perspective: Implications of Attitudinal Models of Satisfaction. Building Performance Evaluation, pp 87-97.
42- Golubchikov, O. & Badyina, A. (2012): Sustainable Housing for sustainable cities: A policy framework for developing countries. UN HABITAT Nairobi.
41- Huang, Z. & Du, X. (2015). Assessment and determinants of residential satisfaction with public housing in Hangzhou, China. Habitat International, Volume. 47, PP. 218-230.
42- Jiang W, Feng T, Timmermans H, Li H. A gap-theoretical path model of residential satisfaction and intention to move house applied to renovated historical blocks in two Chinese cities. Cities. 2021, 71: 19-29.
43- Kearney, A. R. (2006). Residential development patterns and neighborhood satisfaction: impacts of density and nearby nature. Journal of Environment and Behavior, No .38, pp. 112-139.
44- Masoudi Rad, M., Ebrahimzadeh, I., & Rafieian, M. (2015). Measuring Housing Sustainability in Iran's Social Housing Policies (Case Study: Rental Housing in Khorramabad). Urban Planning Geographical Research, 3(4), 447-465.
45- Nooraie, H. & Kohan, F. (2019). “Evaluation of Maskan-e Mehr Program with Regard to Qualitative and Quantitative Housing Factors (Case study: Shahreza Maskan-e Mehr)”, Research and Urban Planning Journal. 9(35), 123-138.
46- Okunola, S. & Amole, D. (2018). Explanator Models of Perception of Safety in a Public Housing Estate, Lagos, Nigeria, Journal of ASIAN Behavioural Studies, Vol. 3, No. 6, PP. 74-82.
47- Poggio, T. & Boreiko, D. (2017): Social Housing in Italy: Old Problems, Older Vices, and Some New Virtues. Critical Housing Analysis, 4(1), pp: 112-123.
48- Rahmania, M., & Zarandib, M. M. (2015). Determine the environmental factors influencing Increase security in residential design. ProcediaSocial and Behavioral Sciences,201,234-242.
49- Rezaei, B., Pakdel Fard, M. R., Sattari Sarbanqoli, H., & Akbari Namdar, S. Satisfaction Analysis of Mehr Housing Residents based on Physical-Social10.22108/sppl.2020.116756.1378.
50- Roshanfekr Jourshari, S., Asadi Malek Jahan, F., & Molaei Hashjin, N. (2021). Effective aesthetic structures of constructive environment in creating sense of security (case study residential complexes). Islamic Art Studies, 17(39), 196-210
51- Soqaei, Mohsen, Mozni, Ahmed, Sanai Rad, Amir. (2018). Housing Housing and the factors affecting it in low-income housing (case example: Islamshahr), Quarterly Journal of the Geographical Society of Iran, No. (63) 17, pages 179-195
52- VanKamp I. Leidelmeijer, K. & Marsman, G. H. (2003). Augustinusurban environmental quality and conceptual framework and demarcation of concepts; Landscape and Urban Planning, No. 65.
53- Wu, G., Duan, K., Zuo, J., Zhao, X., & Tang, D. (2017). Integrated sustainability assessment of public rental housing community based on a hybrid method of AHP-entropy weight and cloud model. Sustainability, 9(4), 603