تحلیل تطبیقی عوامل بروز تخلفات ساختمانی در بافت‌های شهری (نمونه موردی: بافت قدیم و جدید شهر یزد)
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي
ابوالفضل مشکینی
1
(دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران(نویسنده مسئول))
سمیه علیپور
2
(پژوهشگر پسادکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران)
مهیا شاطری
3
( کارشناسی ارشد، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در طی دو قرن اخیر، شهرها محل رواج ساختمان‌سازی و اسکان متقاضیان قرارگرفته است؛ که در پی پیچیدگی و گستردگی نیازها، قوانین و نحوه مدیریت‌ها؛ مساکن و ساختمان‌ها دچار ناپایداری و انجام فعلی به نام تخلفات ساختمانی گردیده‌اند. هدف این مطالعه ارزیابی تخلفات ساختمانی در بافت قدیم و جدید شهر یزد به شناسایی عوامل تأثیرگذار در تغییر میزان تخلفات ساختمانی است. نوع تحقیق کاربردی و روش بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی و میدانی است. جامعه آماری پژوهش 40 نفر از متخصصین، کارشناسان و صاحب‌نظران هستند. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم‌افزار spss، روش ضرایب همبستگی و آزمون تی تک نمونه‌ای استفاده شد. نتایج ارزیابی تطبیقی تخلفات ساختمانی در مناطق موردبررسی نشان داد که در بافت جدید طبق نظر متخصصین عوامل؛ املاک دارای اسناد غیررسمی (قولنامه و مشاع) تفکیک اراضی در مساحت و متراژ کوچک، وجود زمین خالی، ملاحظات اجتماعی، پایگاه اقتصادی افراد، ارزش‌افزوده زمین و فقدان اراده سیاسی جهت تخریب ساخت‌وساز غیرمجاز، باعث بروز تخلفات ساختمانی در تعداد بالا گردیده است؛ و در بافت قدیم، درنتیجه عوامل اعطای تسهیلات مناسب به افراد دارای پروانه ساختمانی، قوانین میراث فرهنگی در منطقه تاریخی، نظارت نسبتا بالا بر ساخت‌وسازها، دارای تعداد کمی تخلفات می‌باشد و شرایط محلی منطقه تاریخی نیز که شامل جمعیت و وسعت کم منطقه است در مدیریت و نظارت بهتر منطقه کمک شایانی نموده است.
1. اجزا شکوهی، محمد. صمدی، رضا. گودرزی، نصرت اله و قنبری، محمد، 1396، تحلیل و بررسی دلایل تخلفات ساختمانی در کلانشهرها با تاکید بر قوانین و مقررات شهرسازی مطالعه موردی: مناطق 3 و 9 مشهد، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2، 1-18
2. احدنژاد، محسن. رشیدخوانی، سمیه. نادری، افشین و غلامی، مهدی، 1392، آثار و تبعات تخلفات ساختمانی در شهرها نمونه مورد مطالعه: شهر زنجان، پنجمین کنفرانس برنامه¬ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس، 14-1
3. اسمعیل پور، نجما. هروی، زهرا و حیدری هامانه، الهام، 1398، بررسی علل وقـوع تخلفات ساختمانی در شهرهای ایـران با تأکید بر نقش شهرداری (مطالعه موردی: محدوده منطقه 3 شهریزد). فصلنامه مطالعات شهری،31، 17-29
4. بریس، نیکلا. کمپ، ریچارد و سلنگار، رزمری، 1391، تحلیل داده های روانشناسی با برنامه اس پی اس اس، خدیجه علی آبادی و سید علی صمدی، تهران: دوران، 616
5. پریزدی، طاهر. شاهرخی فر، زینب. کریمی، علیرضا. و احمدی، فاطمه، 1400، تحلیل عوامل مؤثر بر بروز تخلفات ساختمانی با تأکید بر جایگاه کمیسیون ماده صد (مورد شناسی: مناطق22 گانه کلان شهر تهران)، جغرافیا وآمایش شهری منطقه ای، 39، 81-112
6. پژوهان، موسي. داراب خاني، رسول و جعفري، الميرا، 1393، بررسي و تحليل عوامل مؤثر بر تخلفات ساختماني در شهرهاي كوچك (نمونة موردي: شهر بابلسر)، پژوهش هاي جغرافياي برنامه ريزي شهري، 2، 252-239
7. حاجی نژاد، علی. رفیعیان، مجتبی و زمانی، حسین، 1390، بررسی و رتبه بندی عوامل موثر بر میزان رضایت مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی (مطالعه موردی: مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز)، پژوهشهای جغرافیای انسانی (پژوهش های جغرافیایی)، 77، 129-143
8. حکمت نیا، حسن، 1398، برررسی عملکرد کمیسیون ماده 100 شهرداری و آثار آن بر شهرنشینی و شهرسازی با استفاده از برنامه ریزی سناریو، پژوهش های جغرافیای انسانی ، 2، 387-409
9. خلیفه، عزت الله، (1402)، کتاب رسیدگی به تخلفات ساختمانی،تهران: پارسیا.
10. رحیمی، محمود و نظریان، اصغر، 1387، عوامل مدیریت و ساخت مسکن شهری، جغرافیایی سرزمین ، 1، 27-44
11. رسولی، سید حسن. مومن پور آکردی، سکینه. عظیمی زاده، الهام و قاسمی طاهری، سید مریم، 1395، ضرورت بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی : شهر ساری)، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، 1-24
12. روستا، مجتبی. صحرائیان، زهرا و رفیعان، مجتبی، 1397، تحلیل فضایی تخلفات ساختمانی در شهر جهرم، جغرافیا و برنامه ریزی ، 65، 163-182
13. سرخیلی، الناز. رفیعیان، مجتبی و بمانیان، محمدرضا، ۱۳۹۱، بررسی انگیزه های تخلف احداث بنای مازاد بر تراکم ساختمانی در شهر تهران. مدیریت شهری و روستایی، ۳۰، ۱۴۵-۱۶۲
14. سرگلزایی، علی. هادیانی، زهره و رفیعیان، مجتبی، ۱۳۹۷، تبیین و تحلیل فضایی علل و پیامدهای تخلفات ساختمانی مورد پژوهشی: شهر زاهدان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۲، ۵۶-۷۲.
15. شاکری منصور، الهه. مشکینی، ابوالفضل و قائد رحمتی، صفر، 1394، ارزیابی نقش تخلفات ساختمانی در شکست طرح های توسعه شهری (نمونه موردی: باقرشهر)، کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
16. صمدی قوشچی، زیدالله، 1377، تخلفات ساختمانی در نظام حقوقی ایران، اصفهان، جنگل، 592
17. فلاحی، علیرضا، 1387، آماده سازی مناطق تاریخی و مناظر فرهنگی بم ، این میراث جهانی در خطر، برای مقابله با زلزله، صفه، 1و2، 135-154
18. قاجار خسروی، محمدمهدی، ۱۳۹۱، تحلیلی بر عوامل و تبعات ساخت‌وسازهای غیرمجاز در استان تهران راه‌حل‌های مقابله با آن، مسکن و محیط روستا، ۱۴۰، ۵۱ -۶۶.
19. قرخلو، مهدی و کلانتری خلیل آباد، حسین، 1385،وضعیت مسکن در بافت تاریخی شهر یزد، اولین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت،933-979
20. کریمی، رامین، 1394، راهنمای آسان برای تجزیه و تحلیل آماری با SPSS، تهران: انتشارات هنگام ،320
21. لاله‌پور، منیژه. سرور، هوشنگ. اسمعیل‌پور، مرضیه و مرادی‌کوچی، سمیرا، 1398، بررسی وضعیت تخلفات ساختمانی و علل و انگیزه‌های وقوع آن در شهر شیراز، جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 30، 59-76
22. محمدی، جمال و میرزایی، سارا، ۱۳۹۴، تبیین وضعیت و شناخت عوامل مؤثر بر تخلفات ساختمانی در کلانشهرهای ایران مطالعه موردی: مناطق پانزده گانه شهر اصفهان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 2، ۱۹۵-۲۱۴.
23. مرکز آمار ایران، 1395، سالنامه آماری شهر یزد
24. منوچهری میاندوآب، ایوب. عابدینی، اصغر و حکمت نیا، حسن، 1398، بررسی و تحلیل تخلفات ساختمانی و تبیین عوامل کلیدی تأثیرگذار بر آن (مطالعه موردی شهر یزد)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 18، 7-32.
25. میرز، لاورنس اس. گامست، گلن و گارینو، ا.جی، 1391، پژوهش چند متغیری کاربردی (طرح و تفسیر)، حسن پاشا شریفی، ولی الله فرزاد، سیمین دخت رضاخانی، حمیدرضا حسن آبادی، بلال ایزانل، مجتبی حبیبی، تهران: نشر نی،824
26. نیازی, محسن. روحی, مریم، 1395، بررسی تطبیقی سبک زندگی ساکنان بافت قدیم و جدید در شهر کاشان، مطالعات جامعه شناختی شهری، 20، 27-48.
27. نیک پور، عامر. فقیه عبداللهی ، محمد مهدی و سید علیپور، سیده زهرا، 1394، بررسی و تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و تخلفات ساختمانی (مطالعه موردی: شهروندان شهر بابلسر)، نشریه شهر پایدار، ۳، ۱۱۳-۱۲۶
28. Brown, Jeremy. & Loosemore, Martin, 2015, Behavioural factors influencing corrupt action in the Australian construction industry. Engineering, Construction and Architectural Management, 4, 372–389
29. Emuze, Fidelis & Mollo, Lesiba, 2020, Technical enablers of human errors and violations in construction, MATEC Web of Conferences 312, 02017,1-7. https://doi.org/10.1051/matecconf/202031202017
30. Emuze, F. (2018). Violations FORESEEING COUNTERMEASURES FOR CONSTRUCTION SAFETY VIOLATIONS IN SOUTH AFRICA.
31. Kahraman, Serap. Saatci, Aydin. & Misir, Ibrahim Serkan, 2006, Effects of adding illegal storeys to structural systems. Sadhana, 5, 515-526
32. Kamanroodi, Moosa, Jafarpour Ghalehteimouri, Kamran, 2020, The effect of rent in urban land and housing value and the building violations in Sanandaj city in Iran. Academicus.International Scientific Journal, 22, 67-89
33. Kapoor, Mudit & Blanc, David le, 2008, Measuring risk on investment in informal (illegal) housing: theory and evidence from Pune, India. Regional Science and Urban Economics, 4, 311-329
34. Kenny, C. (2009). Transport construction, corruption and developing countries. Transport Reviews, 1, 21–41.
35. Kravchenko Ya.A. Violations of Building Laws: Problems of Prosecution. Sociology and Law. 2021;(1):112-118. (In Russ.) https://doi.org/10.35854/2219-6242-2021-1-112-118
36. Lam, Weng. Siew, Lam, Weng. Hoe, Jaaman, Saiful. Hafizah, & Liew, Kah. Fai. 2021. Performance evaluation of construction companies using integrated entropy–fuzzy VIKOR model. Entropy, 3, 320,1-16. https://doi.org/10.3390/e23030320
37. Mahishale, V. (2015). "Ageing world: Health care challenges." Journal of the Scientific Society 42: 138 - 143.
38. McDonald, John F & McMillen, Daniel P, 2000, Residential building permits in urban counties: 1990–1997. Journal of Housing Economics, 3, 175-186
39. Shevchenko, L. (2022). "MASS HOUSING IN UKRAINE IN THE SECOND HALF OF THE 20TH CENTURY." Docomomo Journal.
40. Simamora, M.S. (2023). Analysis Of Violations Construction Of Buildings In Normative Law. Legalpreneur Journal.
41. Varol, Beril. Özlem Yılmaz, Elif. Maktav, Derya. Bayburt, Serdar & Gürdal, Sedanur (2019) Detection of illegal constructions in urban cities: comparing LIDAR data and stereo KOMPSAT-3 images with development plans, European Journal of Remote Sensing, 1, 335-344
42. Zegarac, Zoran, 1999, Illegal construction in Belgrade and the prospects for urban development planning. Cities, 5, 365-370
43. Zeković, Slavka. Petovar, Ksenija & Nor-Hisham, Bin Md Saman, 2020, The credibility of illegal and informal construction: Assessing legalization policies in Serbia. Cities, 97, 102548, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102548