بررسی نقش طراحی در فضاهای عمومی شهر بر ایجاد جرائم شهری (مطالعه موردی: پارک ولایت ساری)
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي
آزیتا رجبی
1
(دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
فاطمه عاشوری
2
(دانشجوی دکتری، شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
امیر بخشی
3
( استاديار گروه جغرافيا، دانشگاه پيام نور، تهران، ايران)
سید حسن رسولی
4
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
آن چه که به یک فضای شهری معنا می¬بخشد حضور افراد در آن فضا و انجام فعالیت¬های اجتماعی فرهنگی و ... در آن می¬باشد. بنابراین فضاهای عمومی شهری و به طور خاص پارک¬ها، عرصه¬ای برای تعاملات اجتماعی هستند. بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی نقش فضاهای طراحی شده در پارک ولایت شهر ساری در ایجاد جرم و کاهش آن می¬باشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت، کاربردی بوده و برای جمع¬آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه¬ای، مشاهدات میدانی و اسناد فرادست استفاده شده است. برای تحلیل یافته¬های پژوهش بر اساس اصول مبانی نظریه CPTED برای پارک¬ها و فضاهای سبز به بررسی فضاهای پارک ولایت پرداخته و نقاط قوت و ضعف، فرصت¬ها و تهدیدهای آن در قالب تکنیک SWOT مشخص شده است، در پی آن راهبردهای چهارگانه ارائه شده است. نتایج پژوهش نشان می¬دهد پارک ولایت شهر ساری دارای فضاهای بی¬دفاع بسیاری است که در این فضاها سبب شده است که در گوشه¬های بی¬دفاع پارک، بزهکاری¬ها و نابهنجاری¬هایی صورت می¬پذیرد که به سبب طراحی نامناسب پارک می¬باشد. در این پژوهش مشخص شده است که نبود مبلمان کافی و مناسب و نورپردازی¬های صحیح در پارک و همچنین طراحی نادرست ساختمان¬ها در پارک، سبب ایجاد این فضاهای بی¬دفاع شده است.
منابع
1) آقاغنی¬زاده، جهان. کلانتری، محسن (1391)، آسیب¬شناسی نظم و امنیت در پارک¬های شهر تهران با استفاده از اصول و راهبردهای پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی، مجله پژوهش¬نامه نظم و امنیت انتظامی، شماره 19، صص 106-77.
2) ارزانی بیرگانی، ندا. مرعشی¬نژاد، معصومه سادات. بابایی مراد، بهناز (1400)، طراحی مجموعه مسکونی با رویکرد ارتقاء امنیت (نمونه موردی: شهرک مسکونی نفت اهواز)، مجله معماری¬شناسی، شماره 19، صص 116-108.
3) برتاو، عیسی (1391)، درآمدی بر ارتباط مکان و جرم، مجله کارآگاه، دوره دوم، سال پنجم، شماره 19، صص 125-94.
4) بهرامی، فریبا. مستوفی الممالکی، رضا. سرائی، محمدحسین (1396)، تبیین نقش شاخص¬های کالبدی در راستای ارتقای امنیت شهروندان با رویکرد C.P.T.E.D (مطالعه موردی: بافت فرسوده محله زینبیه اصفهان)، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، شماره 9، صص 21-1.
5) بهزادپور، محمد. ساروخانی، سمیه (1399)، بررسی میزان پیشگیری از جرم با استفاده از طراحی محیط (C.P.T.E.D)، مجله معماری¬شناسی، شماره 17، صص 159-150.
6) حشمتی، سمیه. چاره¬جو، فرزین (1397)، تأثیر کیفیت¬های محیط بر امنیت ادراک شده ساکنان، با تأکید بر مؤلفه¬های نسل اول و دوم CPTED؛ نمونه موردی: محلات بافت فرسوده شهر سنندج، مجله پژوهش¬های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، شماره 22، صص 100-83.
7) حق لسان، مسعود. حاجی¬وند، هادی (1397)، امکان¬سنجی کاربست رویکرد CPTED در شهرهای اسلامی (نمونه مورد مطالعه: مناطق ده¬گانه شهرداری تبریز)، مجله جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، سال هشتم، شماره 4، صص 322-311.
8) حیاتی، حامد. رستمی، فرنوش. پودات، زهرا (1397)، بررسی عوامل موثر بر کاهش جرائم فردی و افزایش امنیت در فضاهای شهری با استفاده از نظریه (CPTED)، معماری¬شناسی، دوره 1، شماره 1، صص 10-1.
9) دربان آستانه، علیرضا. حاجی حسینی، سمیرا (1398)، نقش طراحی کالبدی در احساس امنیت روستاییان؛ مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بوئین¬زهرا، نشریه روستا و توسعه، دوره 22، شماره 2 (پیاپی 86)، صص 26-1.
10) رجبی، آزیتا (1396)، کاربرد نظریه CPTED در کاهش جرایم شهری، آمایش محیط، شماره 38، صص 46-27.
11) سجادزاده، حسن. صفری، مهدی (1394)، ارتقاء کیفیت محیطی در سکونتگاه¬های غیررسمی با تأکید بر امنیت محیطی (نمونه موردی: محله منوچهری همدان)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، شماره 12، صص 121-103.
12) سلیمانی¬مقدم، پرویز. دینیاری، ستاره (1400)، واکاوی جایگاه روشنایی در کاهش جرایم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED؛ محدوده مورد مطالعه: کیانپارس – اهواز، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 23، شماره 3، شماره پیاپی 106، صص 25-13.
13) سلیمی، فرزانه. قایمی، لاله. عادلی، نجمه. اقبال مقدم، رویا (1395)، سنجش میزان موفقیت طرح مرکز محله آخوند قزوین در ارتقای سطح امنیت محله، با استناد به رویکرد CPTED ، مجله مطالعات شهری، شماره 21، صص 38-29.
14) شرافت¬پور، جبار. سرور، رحیم. عزت¬پناه، بختیار (1401)، تحلیل نقش طراحی محیطی در پیشگیری از جرائم و ارتقای امنیت شهرهای جدید (مورد مطالعه: شهر هشتگرد)، نشریه علمی برنامه¬ریزی توسعه کالبدی، سال هفتم، شماره 2 (سری جدید)، پیاپی 26، صص 40-27.
15) صدرالسادات، آیدا. عنابستانی، علی¬اکبر. سجاسی قیداری، حمدالله (1397)، ارزیابی تأثیر مؤلفه¬های پیشگیری از جرم در طراحی محیط بر احساس امنیت ساکنان؛ مطالعه موردی: روستاهای دهستان طوس، مجله پژوهش¬های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، شماره 23، صص 74-59.
16) عبدی سلوط، مهسا. خادمی، سید جواد. صفری، حسین (1400)، ارزیابی نقش فضای باز مجتمع¬های مسکونی بر ایجاد حس امنیت ساکنین با تأکید بر رویکرد CPTED (نمونه موردی: مسکن مهر رشت)، مجله معماری¬شناسی، شماره 19، صص 154-144.
17) غفاری، علی. نعمتی¬مهر، مرجان. عبدی، ثمانه (1392)، تکامل رویکرد پیشگیری از جرم مبتنی بر طراحی محیطی (CPTED) در محیط¬های مسکونی، نشریه مسکن و محیط روستا، دوره 32، شماره 144، صص 16-3.
18) قشلاق¬پور، سهیل. باباخانی، ملیحه (1400)، تحلیل عوامل پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED) در مسکن مهر، مورد مطالعاتی: شهرک مهر شهرستان نظرآباد، مجله معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 36، صص 175-161.
19) قنبران، عبدالحمید. علیمردانی، مسعود. محمدی، مریم. جم، فاطمه (1394)، بررسی نقش جنسیت در ارزیابی امنیت فضای محله¬ای با تأکید بر رویکرد CPTED (بررسی موردی: بخش میانی محله صابون¬پزخانه تهران)، مجله نامه معماری و شهرسازی، شماره 14، صص 76-59.
20) کرکه¬آبادی، زینب. باقری، مهدیه. باقری، علی (1398)، رویکرد جلوگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED)، مجله مطالعات علوم اسلامی انسانی، شماره 18، جلد 2، صص 136-128.
21) کلانتری خلیل¬آباد، حسین. اردلانی، روناک. سراجی، سروه. پوراحمد، عطیه (1392)، برنامه¬ریزی فضاهای امن شهری مبتنی بر تفکیک جنسیتی با رویکرد CPTED (نمونه موردی: محله فرهنگیان، شهر بناب)، مجله مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 12، صص 26-15.
22) کمالی، راحله. صحرایی¬نژاد، نسیم. رباطی، مریم (1400)، طراحی محیط پارک¬های شهری با رویکرد CPTED با هدف ارتقای احساس امنیت در محله اسلام¬آباد، منطقه 2 شهر تهران، نشریه پایداری، توسعه و محیط زیست، دوره دوم، شماره 1، صص 60-43.
23) محسنی، محمدرضا. زندی آتشبار، اهورا. مسعود، محمد (1392)، بررسی تطبیقی عناصر کالبدی محله¬های قدیمی شیراز با شاخصه¬های رویکرد CPTED ، مجله مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 13، صص 72-65.
24) مطلبی، قاسم. خدادادی آق قلعه، فاطمه. اکبری، علی (1395)، تأثیر احساس امنیت بر رضایت¬مندی سکونتی در مجتمع مسکونی هزار دستگاه نازی¬آباد تهران بر اساس مدل (C.P.T.E.D)، هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، دوره بیست-ویکم، شماره 1، صص 78-67.
25) میرمعینی، مهدی. جلیلی صدرآباد، سمانه (1398)، سنجش امنیت محیطی با استفاده از تئوری چیدمان فضایی و تکنیک مکان¬سنجی؛ نمونه مطالعاتی: محله سرآسیاب تهران، مجله جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، شماره 62، صص 242-218.
26) نظریان، اصغر. زیاری، یوسف¬علی. خزاعی، نساء (1392)، بررسی نظریات جرم¬شناسی محیطی در ارتباط با پیشگیری از بزهکاری در محیط¬های شهری، مجله پژوهش¬های علوم انسانی، سال چهارم، شماره 21، صص 68-47.
27) وطن¬خواه، حمید. ذوالفقاری، حسین. کارگر، بهمن. کلانتری، محسن (1398)، بررسی اقدامات درون سازمانی نیروی انتظامی برای پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED)، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، دوره 12، شماره 1 (پیاپی 45)، صص 180-151.
28) Abdullah, A., Marzbali, M. H., & Tilaki, M. J. M. (2013), Predicting the influence of CPTED on perceived neighbourhood cohesion: Considering differences across age. Journal of environmental psychology, 36, 54-64. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494413000327
29) Ahmed Abd El AZIZ, Noha (2020), Space Syntax as a Tool to Measure Safety in Small Urban Parks – Case Study of ROD EL FARAG Park in Cairo, Egypt, Landscape Architecture Frontiers, 2020, Vol. 8, Issue (4): 42-59. DOI: 10.15302/J-LAF-1-020034.
30) Ajayi, A.O., Atanda, C. and Ajayi, A.O. (2020), Evaluation of Crime and Safety in Lagos Metropolitan Parks, UNIOSUN Journal of Engineering and Environmental Sciences. Vol. 2, No. 2 Sept. 2020, DOI: 10.36108/ujees/0202.20.0211.
31) Anderson, J. M., MacDonald, J. M., Bluthenthal, R., & Ashwood, J. S. (2013), Reducing crime by shaping the built environment with zoning: An empirical study of Los Angeles. University of Pennsylvania Law Review, 699-756. https://www.jstor.org/stable/23527820
32) Arabi, M., Naseri, T. S., & Jahdi, R. (2020), Use All Generation of Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) for Design urban Historical Fabric (Case Study: The central area of Tehran Metropolis, Eastern Oudlajan). Ain Shams Engineering Journal, 11(2), 519-533. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2090447919301571
33) Armitage, R., Monchuk, L., & Rogerson, M. (2011), It looks good, but what is it like to live there? Exploring the impact of innovative housing design on crime. European Journal on Criminal Policy and Research, 17(1), 29-54. https://link.springer.com/article/10.1007/s10610-010-9133-8.
34) Armitage, Rachel (2014), Crime Prevention Through Environmental Design. In: Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice. Springer, London. ISBN 9781461456919. https://www.semanticscholar.org/paper/Crime-Prevention-Through-Environmental-Design-Armitage/c6939fc9d6aa211d9a2c86fdb0a8a167a61be426.
35) Armitage, R., & Pascoe, T. (2016), Crime Prevention through Environmental Design Handbook of Crime Prevention and Citizen Security for Latin America. Ediciones Didot, Arévalo.
36) Armitage, R., Joyce, C., & Monchuk, L. (2018), Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) and retail crime: Exploring offender perspectives on risk and protective factors in the design and layout of retail environments. In Retail Crime (pp. 123-154). Palgrave Macmillan, Cham. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-73065-3_6
37) Boomsma, C., & Steg, L. (2014), The effect of information and values on acceptability of reduced street lighting. Journal of Environmental Psychology, 39, 22-31. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494413000844
38) Chen, Guoyi. Zhang, Shangmin. Yan, Bangquan. Miao, Shengzhen (2021), Environmental safety evaluation of geopark based on CPTED concept and fuzzy comprehensive analysis, PLOS ONE, Published: November 22, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0260316.
39) Cozens, P., Love, T., (2015), A review and current status of crime prevention through environmental design (CPTED). Journal of Planning Literature. 30(4), pp.1-20.
40) Cozens, P. (2015), Crime as an Unintended Consequence: Planning for Healthy Cities and the Need to Move Beyond Crime Prevention Through Environmental Design. In Contemporary issues in Australian urban and regional planning (pp. 230-250). https://espace.curtin.edu.au/handle/20.500.11937/33916.
41) Gibson, V., & Johnson, D. (2016), CPTED, but not as we know it: Investigating the conflict of frameworks and terminology in crime prevention through environmental design. Security Journal, 29(2), 256-275. https://link.springer.com/article/10.1057/sj.2013.19
42) Jongejan A., Woldendorp, T. A (2013), Successful CPTED Approach: The Dutch Police Label Secure Housing. Built Environment, 2013 March; 39(1): 31-48.
43) Kim, D., & Park, S. (2017), Improving community street lighting using CPTED: A case study of three communities in Korea. Sustainable cities and society, 28, 233-241. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670716304334
44) Mak, Bonnie K. L. Jim, C. Y. (2022), Contributions of human and environmental factors to concerns of personal safety and crime in urban parks, Security Journal, volume 35, pages263–293.