بررسی نقش بنتونیت،ایلیت،هماتیت،زئولیت و کلسیت بر کاهش جذب فلزات سنگین در زمینهای آبیاری شده با پساب های آلوده در شهرستان تبریز

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

رامین سلماسی ¹ , منصوره مهدوی ² , علیرضا استاد رحیمی ³

1 - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
3 - دانشیار مرکز تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز

تاریخ دریافت : 1395/06/05 تاریخ پذیرش : 1395/06/05 تاریخ انتشار : 1393/01/01

کلید واژه: خاک, تبریز, فلزات سنگین, اصلاح گر, گیاهان,

چکیده مقاله :

تثبیت فلزات سنگین در محل با استفاده از اطلاح گرهای معدنی،روشی است که جهت پاک سازی خاک های آلوده بسیار مورد توجه قرار گرفته است.بر این اساس در پژوهش حاضر ،هدف این است که کارایی 5 نوع اصلاحگر معدنی،جهت تثبیت فلزات سنگین موجود در خاکهای کشاورزی اطراف شهرستان تبریز -که با پسابهای آلوده آبیاری می شوند-تعیین شود و اصلاح گر یا اصلاح گرهای بهینه جهت این مورد پیشنهاد گردد.به نیم گرم از 5 اصلاحگر کلیست،ایلیت،هماتیت،رئولیت و بنتونیت و 10 نمونه خاک گرفته شده از خاکهای کشاورزی اطراف شهرستان تبریز محلولهای حاوی عناصر کادمیوم،سرب،نیکل،مس و روی اضافه گردید. بعد از شرک کردن،،غلظت این 5 عنصر با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد.و پس از انجام محاسبات درصد جذب فلزات تعیین گردید و در نهایت اصلاح گرهای بهینه در این رابطه مشخص کردیدند.تفاوت آشکاری بین مواد اصلاح گر از لحاظ میزان جذب 5 عنصر وجود داشت.به طوری که بیشترین میزان جذب عنصر کادمیوم،نیکل و روی مربوط به کلسیت،بیشترین میزان جذب عناصر سرب و مس مربوط به هماتیت،و برای هر 5 عنصر کمترین میزان جذب مربوط به ایلیت بوده است.کلسیت،زئولیت،بنتونیت و هماتیت ظرفیت جذب بالاتر معنی داری در سطح 5 درصد برای عناصر کادمیوم،نیکل و روی نسبت به تمام خاکهای مورد آزمایش داشتند.در مورد سرب،بالاترین میزان جذب توسط اصلاح گرهای کلسیت و هماتیت(بدون تفاوت معنی دار با همدیگر)انجام گرفت.کلسیت ،هماتیت و زئولیت بالاترین میزان جذب مس را داشتند در حالی که بیشترین میزان جذب این عنصر با اختلاف معنی دار با دو ماده اصلاحی دیگر،توسط هماتیت انجام گرفت.دو اصلاح گر کلسیت و هماتیت مشترک بین 5 اصلاح گر بودند که در صورت اضافه شدن به 10 نوع خاک مورد آزمایش در این پژوهش،توانستند در سطح 5 درصد اختلاف معنی دار،باعث افزایش معنی دار ظرفیت جذب 5 آلاینده کادمیوم،مس،روی،نیکل و سرب شوند و بدین وسیله کاهش جذب و انباشت عناصر یاد شده در گیاهان زیرکشت مناطق کشاورزی اطراف شهرستان تبریز را موجب گردید.

چکیده انگلیسی:

Heavy metals fixation in-situ by using inorganic amendments , is a method for remediation of pollutedsoils. The goal of this research is to determine 5 kinds of amendments feeiciency for heavy metals fixationof waste-water-irrigated soils in around of Tabriz city and to suggeste the best amendment/amendments.solutions containing CD, Pb< Cu, Ni, and Zn were added to 0.5 gram of 5 amendments including calcite,hematite, zeolite, illite, and bentonite; and 10 soil samples from around of Tabriz city. After shaking, these5 element concentrations were determined in filtered solution by using atomic absorption instrument.Retention capacity percentages of these elements were ca;culated and by using dankan method, the bestamendments were determined. There were sharp differnences of heavy metals retention betweenamendments. Calcite had the highest retention of Cd, ni, and Zn; hematite the highest one of Cu and Pb;and the least one was for ilite. Calciye, zeolite, bentonite, and hematite had significant (in 5 % level) higherretention capacities of Cd, Ni, and Zn in compared to 10 the soil samples. The highest retention capacitieswas done by calcite and hematite (without significant differences) for Pb. Calcite hematite, and zeolite hadthe highest retention of Cu. However, the highest retention was done by illite with significant differencewith other 2 amendments. The retention capacities of calcite and hematite amendments for the 5 elementswere higher than all 10 the soil samples in 5 % level and can cause low uptake and accumulation of theseelements in agricultural crops of polluted soils of around of Tabriz city