بررسی منشأ یونهای اصلی در آبهای زیرزمینی محدوده آستانه-کوچصفهان
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
مسعود اسحق پور
1
(دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
محمد منشوری
2
(استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: آب زیرزمینی, هیدروژئوشیمی, آستانه- کوچصفهان, سفیدرود,
چکیده مقاله :
حوزه آبریز سفیدرود بزرگ در محدوده 9استان کشور قرار گرفته است که از زیر حوزه های قزل اوزن، شاهرود و پایاب سفیدرود تشکیلشده است. به منظور تعیین منشأ یونهای اصلی آبخوان دشت آستانه- کوچصفهان واقع در بخش مرکزی استان گیلان و بخش انتهایی حوزهآبریز رودخانه سفیدرود از اطلاعات 25حلقه چاه پایش کیفی عمیق و کم عمق موجود در منطقه با حداکثر عمق 150متر، طی 11دورهزمانی از شهریور 1382لغایت شهریور 1387و اطلاعات چهار ایستگاه هیدرومتری رودخانه سفیدرود واقع در سه زیر حوزه قزل اوزن،شاهرود و پایاب سفیدرود استفاده گردید. ایستگاههای پل آستانه و بین راه رودبار در حوزه پایاب سفیدرود و ایستگاههای شاهرود و گیلوانبه ترتیب بر روی رودخانه های شاهرود و قزل اوزن واقع شده اند. محدوده مورد مطالعه بین طولهای جغرافیایی 370000 - 430000متر وعرضهای 4099000 - 4150000متر در سیستم UTMو در زون 39شمالی قرار گرفته است. آستانه اشرفیه بزرگترین شهر واقع در اینمنطقه می باشد. جنس مواد سازنده این محدوده رسوبات دلتائی و آبرفت رودخانه سفیدرود است که از محل امامزاده هاشم تا دلتای سفیدرودگسترش داشته و به شکل مخروط افکنهای می باشد که راس آن به سمت ارتفاعات البرز و ضلع بزرگ آن به سمت دریای خزر است. آبچاه ها در محدوده آبهای طبیعی طبقه بندی شده و از لحاظ آبیاری در گروه C3S1قرار می گیرد. کیفیت آب رودخانه سفیدرود در ایستگاهگیلوان در قزل اوزن در گروه C4S2و در سه ایستگاه دیگر C3S1می باشد. کیفیت چاه های مورد پایش از لحاظ شیمی یونهای اصلی، باECو TDSاندکی بالا می باشد که موجب کاهش گوارایی آب می شود. تأثیر آب با کیفیت پایین تر رودخانه سفیدرود و آب با کیفیتمناسب تر رودخانه در کیفیت آب چاه های محدوده مطالعاتی مشهود می باشد. در نمونه های مورد پایش تأثیر آب شور دریا مشاهدهنمیگردد. تیپ آب بیکربناته کلسیم و منیزیم می باشد. با ترسیم رابطه رگرسیون خطی و مشخص نمودن ضریب تعیین بین آنیونها وکاتیونها، منشأ آنیون بیکربنات به انحلال سازندهای آهکی در داخل محدوده یا در حوزه آبریز سفیدرود بزرگ، منشأ آنیون کلر نیز به انحلالنهشته های تبخیری حوزه آبریز قزل اوزن و منشأ آنیون سولفات به انحلال سازندهای تبخیری حوزه آبریز قزل اوزن و شستشوی خاکهایحاوی کودهای پتاس می تواند مرتبط باشد
Sefidrood river watershed is located in 9 provinces of Iran consist of 3 subwatershed of Ghezelozan,Shahrood and endparts of Sefidrood. In order to determination of origin of major ions in aquifer ofAstaneh-Koochesfehan study area that is located in central parts of Gilan province and end parts ofSefidrood River, data from 25 deep and shallow quality wells with maximum depth of 150m during 11period from September 2003 to September 2008 and 4 hydrometry station on 3 mentionedsubwatersheds was analyzed. Pole Astaneh and Beyne Rahe Roodbar are located in end parts ofSefidrood subwatershed and Shahrood and Gilavan are located on Shahrood and Ghezelozan riversubaequentely.The study area is located between longitudes of 370000-430000 m and latitudes of4099000-4150000 m in UTM system in zone of 39N. Astaneh Ashrafiyyeh is the largest city in thestudy area. Lithology of the study area consist of deltaic deposits and Sefidrood River alluvialsspreading from Emamzadeh Hashem to Sefidrood Delta in Caspian sea coast as a fan with a head inthe south and a long side in the north. Well samples are classified as natural waters and classified asC3S1 when Sefidrood samples in Gilevan Station as C4S2 and 3 other stations are classified as C3S1.Relatively high EC and TDS decreasing water taste quality. Relatively low quality of Sefidrood Riverwater and better quality of Disam River water influences groundwaters. There is no evidence of seawater intrusion in the groundwaters. Water type is Calcium and magnesium bicarbonate. Using linearregression equation and determination coefficient between anions and cations results that bicarbonateis originated from dissolution of limestone formations in the study area or Great Sefidrood watershade,chloride is interred in the groundwaters resulting from dissolution of evaporation deposits in theGhezelozan watershade and sulfate from dissolution of evaporation deposits in Ghezelozanwatershade and leaching of potash fertilizers from soil