بررسی آلودگی آرسنیک و راه‌کارهای پدافند زیستی در حوضه سفیدرود
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
علیرضا مرادیان
1
(دانش آموخته زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه فردوسی مشهد)
پرویز رفعتی
2
(2- مربی دانشگاه جامع امام حسین (ع))
کلید واژه: رسوبات, آرسنیک, هیدروژئوشیمی, دشت سفیدرود, تحرک آرسنیک,
چکیده مقاله :
آگاهی از شرایط زمین شناسی برای درک، تفسیر و ارزیابی آلودگی منابع آب‌وخاک هر منطقه ضروری می باشد. محدوده موردمطالعه (حوضه سفیدرود) در استان گیلان قرار دارد. جهت بررسی منشأ و متغیرهای مؤثر بر تغییرات آرسنیک در محیط‌زیست حوضه رودخانه سفیدرود، 336 نمونه از 48 ایستگاه (در طول 9 ماه) و همچنین آنالیزهای شیمیایی (61 نمونه از سنگ و 18 نمونه از رسوبات) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میزان آرسنیک در برخی از قسمت های منطقه بیشتر از استاندارد است. با محاسبه نسبت تمرکز در سنگ ها مشخص گردید که عناصر اندازه‌گیری شده در اکثر نمونه ها، دارای تمرکز بالاتر از مقدار کلارک می باشند که نشان دهنده این موضوع است که سنگ های منطقه، پتانسیل آلایندگی این عناصر رادارند. متغیرهای هیدروژئوشیمیایی آب های سطحی و زیرزمینی بعلاوه مجموعه کانیایی و مشخصات رسوب‌شناسی موردبررسی قرار گرفت و مشخص شد غلظت آرسنیک ازنظر مکانی بسیار متغیر می باشد. بیشترین آلودگی آرسنیک در آب چاه‌های فخرآباد و سالکده طی ماه های مهر و آبان مشاهده شد. فراوانی آرسنیک رابطه غیرمستقیمی با مقدار نیترات و DO در آب های سطحی و زیرزمینی نشان می دهد. اطلاعات هیدروژئوشیمیایی نشان داد که آزاد شدن آرسنیک به درون آب های سطحی و زیرزمینی در محدوده موردمطالعه توسط فرایندهای پیچیده ای کنترل می شود که مهم‌ترین این فرآیندها عبارت‌اند از: 1) انحلال آرسنیک از سطح اکسی-هیدروکسیدهای آهن به‌عنوان فرآیند اصلی آزادسازی آرسنیک، 2) تجزیه و هوازدگی سنگ ها و کانی های حوضه، 3) ترکیب کانی‌شناختی آبخوان، 4) ورود نمک (از نهشته‌های تبخیری و نفوذ آب دریا به آبخوان) و 5) فعالیتهای انسانی.
In order to understand, interpret and evaluation of soil and water contamination of any region, having information about geological conditions is essential. The study area (Sefid rud basin) is located in Gilan province. To investigate the source and parameters that affect arsenic concentrations in the Sefid rud basin, 336 samples from 48 stations (over 9 month) and chemical analysis (61 rock samples and 18 sediment samples) were analyzed. Results showed that As levels in some parts of the study area is exceeds the standard limit. Based on calculation of concentration ratio, the measured elements in most samples had a higher concentration than the Clark value, which indicates rock unites had a great potential impact of contamination on the Sefid Rud basin. Hydrogeochemical parameters of surface and ground waters as well as mineral assemblage and sedimentological characteristics were examined. The highest levels of arsenic contamination were observed in Fakhrabad and Salekdeh wells during October and November. Measured correlation coefficients showed that Nitrate and DO values have negative correlation with arsenic concentration of surface and ground waters. Hydrogeochemical information indicated arsenic release into surface and ground waters of study area is controlled by complicated processes which includes: 1. Arsenic dissolution from Fe oxy-hydroxides as the main process 2. Decomposition and weathering of rocks and minerals of the study area 3.Mineralogical composition of the aquifer 4. Intrusion of seawater and increased salinity 5. Human activities.
_||_