ارزیابی خطر روی در خاکهای آهکی زیر کشت دیم و آبی استان زنجان
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
1 - دانشجوی دکتری علوم خاک - دانشکده کشاورزی - دانشگاه زنجان
کلید واژه: روی, ویژگیهای خاک, عصاره گیری متوالی, کشت دیم, کشت آبی,
چکیده مقاله :
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی غلظت روی و توزیع شکل های شیمیایی آن در خاک های کشاورزی زیر کشت دیم و آبی استان زنجان انجام شد. برای این منظور ابتدا تعداد 120 نمونه از خاک سطحی (عمق 0 تا 10 سانتی متر) برداشت گردید که به ترتیب شامل 24 و 96 نمونه اراضی کشاورزی آبی و دیم بود. پس از تعیین غلظت روی کل در این نمونه ها، تعداد 36 نمونه خاک برای تجزیه های فیزیکی و شیمیایی و عصاره گیری متوالی انتخاب گردید. با توجه به نتایج، غلظت روی کل و قابل استخراج با DTPA برای خاک های زیر کشت دیم و آبی به ترتیب 8/142، 66/1 و 1/230، 30/15 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. ترتیب شکل های شیمیایی روی در دو خاک (کشاورزی آبی و دیم) تفاوتی نشان نداد و به ترتیب نزولی عبارت بودند از: محلول+تبادلی<متصل به کربنات ها<متصل به مواد آلی<متصل به اکسیدهای آهن و منگنز<باقیمانده. هر چند سهم هر یک از جزءها در دو خاک متفاوت بود. از بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، بیشترین تأثیرگذاری بر توزیع شکل های شیمیایی روی را ماده آلی نشان داد. روی قابل استخراج با DTPA بیشتر متأثر از درصد ماده آلی و pH بود. چون بین فازهای مختلف روی تعادل دینامیکی برقرار است، بنابراین بین شکل های مختلف روی، همبستگی هایی دیده می شود. برای تعیین میزان خطر روی در دو خاک (کشاورزی آبی و دیم) از عدد ارزیابی خطر (RAC) استفاده گردید که برای کشت دیم و آبی به ترتیب 1/4 و 5/5 درصد به دست آمد که در محدود خطر پایین قرار می گیرد
The present research aims at evaluate the concentration and distribution chemicals (fractions) in dry farm and irrigated soil in Zanjan province. For this purpose, 120 samples of surface soil (0 to 10 cm depth) were taken at 24 and 96 dry farm and irrigated soils respectively. After determining the total concentration of the sample, 36 soil samples for chemical and physical analysis and sequential extraction were selected. According to the results, total Zn and DTPA-extractable for dry farm and irrigated soils were 142.8, 1.66 and 230.1, 15.30 mg/kg respectively. Not significantly different were found between the two soils and the chemical fractions in descending order were: soluble + exchangeable fraction < bound to carbonate > bound to organic matter > bound to iron and manganese oxides < residual. Although the contribution of each fraction in the two soils was different. The physical and chemical properties of soils, the greatest influence on the distribution of chemical organic matter fraction was found. The DTPA-extractable Zn was affected mostly by organic matter and pH. Because of the dynamic equilibrium is established between the different phases, so different fractions are correlated strongly. To determine risk assessment in Zn risk assessment code (RAC) was used for dry farm and irrigated soils with 4.1 and 5.5 percent respectively which fall into low risk limit.
_||_