ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی در ساختگاه سد شهید با استفاده از روش‌های هیدروژئوشیمیایی
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیستمجتبی رحیمی شهید 1 , غلامرضا لشکری‌پور 2 , نسترن السادات هاشمیان 3 , ناصر عبادتی 4
1 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
3 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
4 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، ایران.
کلید واژه: ضریب همبستگی, کیفیت آب, جنوب شهرستان سمیرم, فرآیندهای یونی, نسبت‌های یونی.,
چکیده مقاله :
وقوع خشک سالی های چند دهه ی گذشته، افزایش دمای زمین و رشد تصاعدی جمعیت در سرتاسر جهان، لزوم بررسی و مطالعه ی کمی و کیفی منابع آب را بیش‌ازپیش نمایان می سازد. از طرفی ساخت برخی سازه ها نظیر سدها، اهمیت مطالعه ی کیفیت آب در محل ساخت چنین سازه هایی را افزایش می دهد. در این مطالعه با استفاده از روش های هیدروژئوشیمیایی به ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی در ساختگاه سد شهید (واقع در جنوب شهرستان سمیرم) پرداخته شد. به همین منظور از تعیین همبستگی بین پارامترها، بررسی تیپ آب زیرزمینی با استفاده از نمودارهای پایپر (Piper)، درو (Durov)، استیف (Stiff)، نسبت های یونی ژئوشیمیایی، فرآیندهای یونی و عکس تبادل یونی استفاده شد. فراوانی عناصر اصلی موجود در آب های زیرزمینی منطقه شامل (TDS > HCo3 > Ca > So4 > Cl > Mg > Na > K) است. پارامترهای شیمیایی آب در تمامی موارد از لحاظ شرب شرایط مطلوبی دارد. نتایج نشان می دهد که رابطه ی مستقیم و با همبستگی بالایی (97/0) بین EC و TDS وجود دارد در حالی که بین سایر پارامترها، همبستگی ضعیفی مشاهده شد. به طور کلی می توان عنوان کرد که رابطه ی HCo3 با EC، TDS و سایر پارامترها، همبستگی بالاتری دارد. تیپ غالب آب زیرزمینی منطقه مورد بررسی بی کربنات کلسیک است و اکثر نمونه ها رخساره های آب های شیرین را دارند. بر اساس نمودار (Na / Cl) در مقابل (EC) در 11 نمونه تبادل یونی معکوس رخ داده است و تنها یک نمونه منشأ دوگانه از رسوبات رسی و نفوذ آب شور دارد. بر اساس نمودار Ca+Mg در مقابل HCo3+So4، تمامی نمونه ها تبادل یونی طبیعی را نشان می دهند.
The occurrence of droughts in the past few decades, rising global temperatures, and the exponential growth of population around the world, highlights the need for the quantitative and qualitative study of water resources. On the other hand, the construction of some structures, such as dams, increases the importance of studying the water quality at the construction site of such structures. In this study, using hydrogeochemical methods, the quality of groundwater in the construction site of Shahid Dam (located in the south of Semirom city) was evaluated. For this purpose, the correlation between the parameters was determined, the groundwater type was investigated using diagrams of Piper, Durov, and Stiff, geochemical ion ratios, ionic processes, and ion exchange reverse. The abundance of the main elements in the groundwater of the region includes TDS> HCo3> Ca> So4> Cl> Mg> Na> K. The chemical parameters of water in all cases in terms of drinking are favorable. The results show that there is a direct relationship with a high correlation (0.97) between EC and TDS, while a weak correlation was observed between other parameters. In general, it can be said that the relationship between HCo3 and EC, TDS, and other parameters has a higher correlation. The predominant type of groundwater in the study area is calcium bicarbonate and most of the samples have freshwater facies. According to the diagram (Na / Cl) vs. (EC), reverse ion exchange occurred in 11 samples, and only one sample had a dual origin of clay sediments and saline water intrusion. Based on the Ca + Mg versus HCo3 + So4 diagram, all samples show normal ion exchange.
_||_