پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی (مطالعه موردی: دشت رومشگان)

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

سلمان سوری ¹ (کارشناس ارشد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران)
سیامک بهاروند ² (استادیار، گروه زمین‌شناسی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران)
وهاب امیری ³ (دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی تهران)

تاریخ دریافت : 1397/06/13 تاریخ پذیرش : 1397/06/13 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: سیستم اطلاعات جغرافیایی, سنجش از دور, آب زیرزمینی, سلسله مراتبی فازی, دشت رومشگان,

چکیده مقاله :

آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب شیرین مورد نیاز انسان است. از آنجا که منابع آب سطحی در بسیاری از مناطق کشور محدود است، آب‌های زیرزمینی به عنوان مناسب‌ترین منبع در دسترس، جهت تامین آب مورد نیاز این مناطق به حساب می‌آید. امروزه استفاده از سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تبدیل به یکی از ابزارهای قدرتمند و مقرون به صرفه جهت شناسایی و اکتشاف منابع آب زیرزمینی قابل دسترس شده است. این تحقیق با هدف مشخص کردن مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی در دشت رومشگان با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گردیده است. بدین منظور با توجه به اطلاعات و داده‌های زمین‌شناسی، هیدرولوژی، ساختاری، توپوگرافی، تصاویر ماهواره‌ای ETM+ و بازدید میدانی، نقشه‌های لیتولوژی، ضخامت آبرفت، کاربری‌اراضی، طبقات ارتفاعی، شیب، تراکم آبراهه، تراکم گسل، دما و بارندگی در محیط نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به روش فازی تهیه شده است. این نقشه‌ها با استفاده از مقایسه زوجی به روش سلسله مراتبی وزن‌دهی گردید. با اعمال وزن محاسبه شده هر معیار، نقشه عوامل با توجه به اهمیت آن در پتانسیل یابی آب زیرزمینی تهیه و سپس نقشه نهایی پتانسیل آب زیرزمینی با همپوشانی به روش سلسله مراتبی فازی تهیه گردیده است. نتایج به دست آمده از پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی نشان می‌دهد به ترتیب 37/7، 12/10، 25/22، 46/20 و 79/39 درصد از مساحت منطقه در پهنه‌های با پتانسیل خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Groundwater is one of the most important of water sources for human life. Because of limitation of surface water sources of several regions of Iran, groundwater can be considered as the most appropriate sources for supplying these regions. Currently, Remote Sensing and GIS are considered as one of the most powerful and affordable tools for exploration of groundwater. Talents of this study are identification of high potential regions of the Romeshgan plain using by AHP‌Fuzzy, Remote Sensing techniques and GIS. Based The lithological, thick alluvium, landuse, elevation, slope, drainage density, fault density, temperature and rainfall layers were prepared using Fuzzy method in GIS environment and based on geological, hydrological, structural, topographical data, satellite images ETM+ and field visit. These maps were weighted using pair comparison in AHP method. The maps of mentioned factors were prepared by applying weights to each criterion and according to their importance in delineation of groundwater potential. Finally, the final maps were provided using the AHP-Fuzzy overlapping approach. Results indicate that about 7.37, 10.12, 22.25, 20.46 and 39.79 percent of study area fall in the areas with very low, low, medium, high, very high for Delineation of groundwater potential.