ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در آب و رسوب زهکش قره باغ(جنوب شرق شیراز)
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
الهام بی کینه
1
(کارشناس ارشد زمین شناسی زیست محیطی بخش علوم زمینی دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز)
فرید مر
2
(استاد بخش علوم زمین دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز)
بهنام کشاورزی
3
(استادیار علوم زمین دانشکده علوم پایه دانشگاه شیراز)
وحیده شیخی
4
(دانشیار زمین شناسی زیست محیطی)
کلید واژه: فلزات سنگین, خلیه پساب, شاخص های زمین شیمیایی, زهکش قره باغ,
چکیده مقاله :
در این پژوهش،زهکش قره باغ در جنوب شرقی شهر شیراز مطالعه شده است.اهمیت این زهکش به دلیل تخلیه پساب شهرک صنعتی بزرگ شیراز ،آب برگشتی کشاورزی،و فاضلای شهری روستاهای بالا دست و در نهایت ورود آن به دریاچه مهارلو است.بنابراین،بررسی غلظت فلزات سنگین و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آب و رسوب این زهکش ضروری به نظر می رسد.نتایج حاصل،روند کاهشی فراوانی فلزات سنگین در نمونه های آب را به صورت Zn>Ni>Cu>Pb>Mo>As>Co>Cd و در نمونه های رسوب را به صورت CO>Pb>Mo>As>Cd>Cr>Ni>Zn>Cu> نشان داد.به منظور برآورد شدت آلودگی ،از شاخصهای زمین شیمیایی ضریب غنی شدگی،شاخص زمین انباشت،ضریب آلودگی و درجه آلودگی استفاده شد.بر اساس این شاخص ها،رسوبات زهکش قره باغ نسبت به عناصر مولیبدن،روی،نیکل،کروم و در بعضی از ایستگاه ها نسبت به عنصر سرب آلودگی متوسط تا شدید دارند.از ضریب همبستگی و تحلیل مولفه اصلی برای یافتن ارتباط بین عناصر و نیز تعیین منشا عناصر(زمین زاد یا انسان زاد )استفاده شد.نتایج حاصل از تحلیل مولفه اصلی نمونه های رسوب نشان میدهد که عنصر نیکل بیشتر منبع زمین زاد و از ترکیب زمین شیمیایی سنگ بستر ناشی میشود،در حالی که سایر عناصر(به استثنا کروم) دارای منشا انسان زاد هستند.عنصر کروم در منطقه مورد مطالعه دارای هر دو منشا زمین زاد و انسان زاد است.
In this study, Ghare Bagh drainage in southeast Shiraz is investigated. Ghare Bagh drainage receives dischargeof Shiraz Industrial Complex effluent, irrigation-return flows, and sewage of upstream villages before reachingMaharlu Lake. Sediment and water heavy metal contents and physicochemical parameters of this drainage aredetermined and discussed in this study. The results showed a decreasing trend in heavy metals abundance inwater samples as Zn > Ni > Cu > Pb > Mo > As > Co > Cd and in sediment samples as Cr > Ni > Zn > Cu > Co> Pb > Mo > As > Cd. Pollution assessment was carried out by calculating Enrichment Factor, GeoaccumulationIndex, Contamination Factor, and Contamination Degree. The results revealed that Ghare Bagh drainagesediments are moderately to heavily polluted with Mo, Zn, Ni, Cr, and in some stations with Pb. In order toestablish interelemental relationships and indicate the sources of elements, Correlation Coefficients andPrincipal Component Analysis (PCA) were implemented on data. Principal components analysis of sedimentsamples showed that Ni is mainly originated natural environment, probably the parent rocks, while the rest ofelements (except Cr) have anthropogenic origins. Cr probably is originated from both anthropogenic and naturalsources.