ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت کهریز با استفاده از مدل دراستیک در محیط GIS

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

یوسف محبی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی دانشگاه تبریز)
اصغر اصغری مقدم ² (استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز)

تاریخ دریافت : 1398/12/19 تاریخ پذیرش : 1398/12/19 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: آسیب پذیری, GIS, نیترات, دراستیک, دشت کهریز,

چکیده مقاله :

ارزیابی آسیب پذیری آبخوان برای توسعه، مدیریت و تصمیمات کاربری اراضی، نحوه پایش کیفی منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آب ها بسیار مفید است. در این پژوهش آسیب پذیری آبخوان دشت کهریز در برابر آلودگی، به کمک مدل دراستیک و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) ارزیابی شد. در این روش، هفت عامل هیدرولوژیکی مؤثر بر آلودگی آب های زیرزمینی ترکیب شدند. این هفت عامل عبارتند از: عمق سطح ایستابی، تغذیه خالص آبخوان، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، منطقه غیر اشباع و هدایت هیدرولیکی. نقشه پهنه بندی آسیب پذیری، برگرفته از نتایج بدست آمده، دو پهنه عمده ی آسیب پذیری کم و متوسط را نشان می دهد. گسترش پهنه ی با آسیب پذیری متوسط، حدود78 درصد و گسترش پهنه با آسیب پذیری کم، حدود22 درصد است. صحت سنجی مدل با استفاده از پراکندگی یون نیترات در محدوده آبخوان انجام گردید. که تقریباً تمامی نقاطی که دارای نیترات بالا هستند، در محدوده ی با استعداد متوسط قرار گرفته اند. با تحلیل حساسیت به روش حذف متغیر و نیز تحلیل حساسیت به روش تک متغیری، میزان تأثیر گذاری هر کدام از متغیرها در آلوده سازی آبخوان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج هر دو تحلیل نشان می دهند که مهم ترین متغیر تأثیر گذار بر شاخص آسیب پذیری، اثر منطقه غیر اشباع است.

چکیده انگلیسی:

Aquifer vulnerability assessment is very important for developing, management, making land use decisions, monitoring of groundwater resources quality and prevent groundwater contamination. In this research, vulnerability of  Kahriz plain aquifer was evaluated by DRASTIC model and Geographic Information System (GIS). The model combines seven hydrological factors affecting groundwater contamination. These factors include: depth of groundwater level, aquifer net recharge, aquifer media, soil media, topography, Unsaturated Zone and hydraulic conductivity of the aquifer. Based on overlapping of resultant map vulnerability zoning map of the aquifer was prepared. Two main vulnerable zones including low and moderate vulnerable zone were determined. Area of moderate and low vulnerable zones are about 78 and 22 percent, respectively. Model validation was performed using the dispersion of nitrate concentration in the aquifer. Almost all areas with high nitrate were in the moderate vulnerable range.