مطالعه تغییرات دمایی ایران در گذشته و پیش بینی روند آتی آن

محورهای موضوعی : فصلنامه جغـرافیا

مهری اکبری ¹ (استادیار - هیات علمی دانشگاه خوارزمی)
معصومه مقبل ² (دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1390/07/15 تاریخ پذیرش : 1390/11/08 تاریخ انتشار : 1390/11/08

کلید واژه: ایران, دما, تغییر اقلیم, مدلسازی,

چکیده مقاله :

تغییرات دمایی ثبت شده در سده های اخیر یکی از نمایه های تغییرات اقلیمی است که در اثر افزایش انتشار گازهای گلخانه ای توسط انسان رخ داده است به طوریکه، صنعتی شدن، شهرگرایی، تغییر کاربری اراضی، استفاده از سوختهای فسیلی و غیره از مهمترین عوامل افزایش انتشار گازهای گلخانه ای و نهایتاً افزایش متوسط دمای کره زمین در سالهای گذشته بوده که امروزه به عنوان یکی از چالش برانگیزترین مباحث علمی در جامعه جهانی مطرح است. از اینرو، در پژوهش حاضر روند تغییرات دمایی در سالهای گذشته در 31 ایستگاه سینوپتیک کشور با استفاده از آزمون آماری من-کندال مورد بررسی قرار گرفت. سپس، با استفاده از مدل MAGICC SCENGEN روند آتی این تغییرات بر اساس سناریوهای مختلف پیشنهادی IPCC در طولها و عرضهای مختلف جغرافیایی کشور تا سال 2100 پیش بینی شد و مناطقی از کشور که بیشترین تغییرات احتمالی دما را در پی خواهند داشت، مشخص شدند. نتایج به دست آمده از آزمون من-کندال حاکی از آن است که در بیشتر ایستگاههای مورد مطالعه، پارامتر دما از روند افزایشی طی سالهای گذشته برخوردار بوده است. همچنین نتایج حاصل از مدل نشان داد که روند تغییرات دمایی در دهه های آتی بر اساس سناریوهای تعریف شده، در نواحی جنوبی و مرکزی کشور بیشترین و در استانهای شمالی کمترین مقدار را خواهد داشت.

منابع و مأخذ:

1-     پورخباز٬ علیرضا و حمید رضا(1383) عمده ترین آشفتگیهای زیست محیطی قرن حاضر٬ انتشارات آستان قدس رضوی.

2-   زاهدی، مجید، ساری صراف، بهروز و جاوید جامعی(1386) تحلیل تغییرات زمانی- مکانی دمای منطقه شمال غرب ایران، جغرافیا و توسعه، شماره 10، صص 183- 198.

3-   صلاحی، برومند، ولیزاده کامران، خلیل و یوسف قویدل رحیمی(1383) شبیه سازی تغییران دما و بارش تبریز در شرایط دو برابر شدن دی اکسید کربن جو با استفاده از مدل گردش عمومی، مؤسسه مطالعات فضایی گوداردGISS.

4-     عزیزی، قاسم(1383) تغییر اقلیم، انتشارات قومس، تهران.

5-   عزیزی، قاسم ،روشنی، محمود (1386) مطالعه تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر به روش من- کندال، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 64، صص 13- 28.

6-   عزیزی، قاسم، شمسی پور، علی اکبر، یاراحمدی، داریوش (1387)، بازیابی تغییر اقلیم در نیمه غربی کشور با استفاده از تحلیل های آماری چند متغیره، مجله پژوهشهای جغرافیای طبیعی، صص 35-19.

7-     عزیزی، قاسم، کریمی احمدآباد، مصطفی، سبک خیز، زهرا (1384)، روند دمایی چند دهه اخیر ایران و افزایش CO2جو، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، صص 43-25.

8-     مسعودیان، سید ابولفضل(1384) بررسی روند دمای ایران در نیم سده گذشته، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 54، صص 29- 45.

9-   محمدی، حسین و فرحناز تقوی(1384) روند شاخصهای حدی دما و بارش در تهران، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 53، صص 151- 172.

10- محمودی، داود، مقبل، معصومه (1388)، بررسی تغییرات زمانی و پیش بینی تعداد روزهای یخبندان تبریز، دومین همایش سراسری دانشجویان جغرافیا، دانشگاه تهران.

 

 

11-  Chen W., Harvey D., Wang S. (2006), Future Carbon Balance of China’s Forests under climate Change and Increasing CO₂.Journal of Environmental Management.vol 85,pp538-562.

12-  Hegerl, G. C., K. Hasselmann, U. Cubasch, J. F. B. Mitchell, E. Roeckner, R. Voss, and J. Waskewitz (1997), on Multi-fingerprint Detection and Attribution of Greenhouse Gas and Aerosol Forced climatic change, Climate Dynamics, 13, pp.613-634.

13-  Jakob M., Lambert S. (2009) Climate change effect on landslides along the southwest coast of British Colombia. Geomophplogy. Vol. 107. pp 275- 289.

14-  Jin H., Li Sh., Cheng G., Shaoling W., Li X. (2000), Pemafrost and Climate Change in China, Global and Planetary Change. vol 26,pp387-404.

15-  Mastrandrea, Michael D., and Stephen H. Schneider. "Global warming." World Book Online Reference Center. 2005. World Book, Inc.

16-  North, G. R., K.-Y. Kim, S. P. Shen, and J. W. Hardin (1995), Detection of Forced Climate Signals. PartI: filter theory, Journal of Climate, 6, pp. 401-408.

17-   Pandey,M., 2005, Global warming and climate change, Dominant publishers and distributors.