بررسی تأثیر سرما برعملکردگندم آبی به منظور تعیین شاخص بیمه ای (مطالعه موردی استان فارس)
محورهای موضوعی : فصلنامه جغـرافیانرگس اطمینان 1 , غلامعلی کمالی 2
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
کلید واژه: استان فارس, گندم, مراحل فنولوژیکی, درجه روز - رشد, ریسک سرما,
چکیده مقاله :
در گیاه گندم، دو مرحله فنولوژی جوانه زنی و گلدهی به تنش های محیطی به ویژه سرما و یخبندان بسیار حساس می باشد. بنابراین پیش بینی زمان مراحل جوانه زنی و گلدهی با هدف کاهش خسارات سرما و یخبندان از اهمیت بسیاری برخوردار است. گندم از جمله غالب ترین کشت در سطح استان فارس بوده و سطح زیر کشت آن به 515 هزار هکتار در استان فارس می رسد. در این پژوهش بر اساس اطلاعات دیده بانی مراحل فنولوژیکی گندم در ایستگاه هواشناسی کشاورزی زرقان طی سال های 1367 تا 1383 میانگین درجه روز - رشد برای مراحل جوانه زنی و گلدهی محاسبه گردید. سپس به روش معکوس از روی میزان درجه روز - رشد محاسبه شده در ایستگاه هواشناسی کشاورزی زرقان، برای دیگر ایستگاه ها در سطح استان، تاریخ مراحل جوانه زنی و گلدهی و همچنین ریسک وقوع سرما برای دو مرحله جوانه زنی و گلدهی تعیین گردید. در مرحله جوانه زنی برای مناطق شمال شرقی و قسمتی از مرکز و جنوب، ریسک سرمازدگی وجود نداشته و تنها در باند شمال غربی به سمت جنوب و در حاشیه ی جنوب و شمال غرب استان ریسک سرما زدگی در این مرحله وجود دارد. در مرحله گلدهی برای مناطق شمال شرقی استان، ریسک سرمازدگی وجود نداشته و در مناطق جنوب شرقی و قسمتی از مرکز استان ریسک سرمازدگی کم و در بقیه ی نقاط استان ریسک سرمازدگی در مرحله گلدهی شدید می باشد و این بدین معنی است که اگر تاریخ کاشت در این مناطق به درستی انجام نگیرد احتمال خسارت در مرحله گلدهی وجود دارد و میزان خسارت سرما در مناطق غربی استان به مراتب بیشتر از سایر نقاط این استان می باشد.
1- احمدی ، غین ؛ جهانگیری ، زهره ؛ کمالی ، غلامعلی ؛ نوحی ، کیوان : 1384 ، " تأثیرات سرمازدگی بر محصول پسته و راهکارهای مقابله با آن ( استان کرمان ) " ، مجموعه مقالات همایش علمی – کاربردی راههای مقابله با سرمازدگی ، یزد ، آذر 1384 .
2- اداره آمار و اطلاعات سازمان هواشناسی استان فارس.
3- اقلیم و گردشگری در استان فارس.1380. کمیته تخصصی مقابله با خطرات ناشی از بلایای طبیعی، وزارت راه و ترابری، سازمان هواشناسی کشور.
4- اوحدی ، دلناز : 1384 ، " بررسی کمی خطر سرمازدگی در مراحل مختلف فنولوژی محصولات باغی مطالعه موردی ( کرج ، گلمکان ، سمیرم ) " ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی کرج – دانشگاه تهران .
5- خواجه پور، محمد رضا.1365. اصول و مبانی زراعت، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
6- خوشحال، جواد.1368." بررسی یخبندان در ارتباط با محصولات کشاورزی استان اصفهان"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
7- دن مورگان.1379." غول های غلات"، ترجمه امیرحسین جهانبگلو نشریه نو.
8- رحیمی، محمد.1378." بررسی احتمال زمانی وقوع یخبندان های دیر رس بهاره و زودرس پاییزه در البرز مرکزی"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
9- قطره سامانی ، سعید : 1383 ، " تحلیل سینوپتیکی آغاز و خاتمه یخ بندان در استان چهارمحال و بختیاری " پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز تحصیلات تکمیلی میرداماد.
10.Ellis,R.H, Keatinge,J.D.H, 1995. Defining critical weather events in the phonology of lentil for winter sowing in the west Asian highlands. Agri & forest meteorol.
11.Lomas.J, Zamet.D. 1994. Longtherm analysis and modeling of agroclimatic effects on national avocade yields in Israel. Agri & forest meteoral.
12.Lindon.L, Rita.H, and suojala.T. 1996. Logit models for estimating lettal temperatures in apple. Hortscience.
13.Wielgolaski,F.E. 1999. starting dates and basic temperature in phenological observations of plants. Int J Biometeorol.
14.Zinoni.F, Antolini.G, Campisi,T and Marletto,V.2002. characterisation of Emilia-Romagna region in relation with late frost risk. Physics & chemistry of the earth.
15.Hari.P, Carter.T.R, Hakkini.R. 2004. spring phenology & frost damage risk of Betula Sp under climatic warming.
16.Wielgolaski,F.E. 2004. Phenological modifications in plants by various edaphic factors. Int J. of Bometeorol.
17-USDA-ARS, 1999,Great Plains Systems Research,P.O.Box E,Fort Collins,CO 80522,USA
18-USDA-ARS, 2000,Soil and Water Conservation Research,119 Keim Hall,University of NEBRASKA, Lincoln, NE 68583-0934,USA