امکان‌سنجی فقهی قراردادهای مشتقه آب‌وهوا با استفاده از روش تحقیق اجتهاد چندمرحله‌ای
محورهای موضوعی : مهندسی مالیمحمد طالبی 1 , محسن سیار 2 , هانیه فدایی واحد 3
1 - استادیار گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
2 - کارشناس ارشد، گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
کلید واژه: ریسک, قراردادهای مشتقه, قرارداد آتی آب‌وهوا, قرارداد اختیار معامله آب‌وهوا, ریسک بلایای طبیعی,
چکیده مقاله :
صنعت کشاورزی که از آن بعنوان یک صنعت مادر یاد می‌شود، با ریسک‌های متعددی روبرو می‌باشد و این امر سبب کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در این صنعت گردیده است. برخی از این ریسک‌ها از جمله ریسک بلایای طبیعی، ریسک‌های خاص این صنعت محسوب می‌شود. کشورهای توسعه یافته به منظور پوشش ریسک مذکور از ابزارهای گوناگونی از جمله ابزار مشتقه آب‌وهوا استفاده می‌کنند. ابزار مشتقه آب‌وهوا همانند سایر ابزارهای مشتقه که در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بر مبنای دارایی پایه خود ارزشگذاری شده با این تفاوت که دارایی پایه آن را شاخص دما، بارش باران، بارش برف و ... تشکیل می‌دهد. این پژوهش ضمن مرور ماهیت قراردادهای مشتقه آب‌وهوا، به امکان‌سنجی فقهی برای اجرای ابزارهای مذکور پرداخته است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این خصوص نیز، روش تحقیق اجتهاد چندمرحله‌ای می‌باشد. بر اساس نتایج این پژوهش استفاده از این ابزارها به شکلی که در بازارهای متعارف معامله می‌شود به دلیل مالیت نداشتن دارایی پایه و همچنین عدم رعایت اصل اکل مال به باطل و شبهه عدم رعایت اصل ممنوعیت ضرر، منطبق با مبانی فقه امامیه نمی‌باشد. در عین حال امکان رفع ایرادات و طراحی ابزار منطبق با فقه امامیه دور از ذهن نیست.
The agricultural industry, which is referred to as a mothers industry, faces many risks, which has reduced investors' willingness to invest in this industry. Some of these risks, including disaster risk, are considered to be the specific risks of this industry. Developed countries use a variety of instruments, such as weather derivatives, to cover these risks. Weather derivatives, like other derivatives used in financial markets, are based on their base assets, with the difference that the base asset in weather derivatives is the temperature index, rainfall, snowfall, and etc. This research, while reviewing the nature of the weather derivatives, has provided a juridical feasibility study for the implementation of this financial instrument. The research method used in this research is a multi-stage Ijtihadi model. The results of this research indicate that the lack of legal permission to use this instrument is due to the conflict with the principle of the prohibition of fake money and the existence of a dilemma of the underlying asset ineligibility. However fixing the drawbacks and develop Islamic financial instruments in accordance with the Imam's jurisprudence is not far from mind.
_||_