وحدت وجود، بعضی چالشها و نسبت مولوی با آن

Subject Areas : Persian Language and Literature

shahbaz  Mohseni ¹ (Assistant Professor of Persian Language and literature Islamic Azad University, Mahabad Branch)

Received: 2011-08-29 Accepted : 2011-11-24 Published : 2014-08-23

Keywords: مولوی, وحدت وجود, شمس تبریزی, Mowlavi, Pantheism, شرح مثنوی, Shams Tabrizi, محیی‌الدین عربی, اقتباس و تأثیر پذیری, Moh’yeddin Arabi, Masnavi’s interpretation,

Abstract :

مقاله حاضر تلاش دارد که به چند پرسش زیر پاسخ دهد؛ وحدت وجود چیست و از دیر باز با چه چالشهایی بویژه از سوی خود عرفا روبه رو بوده است؟ آیا مولوی با محیی الدین عربی پیوند داشته یا تحت تأثیرمکتب وحدت وجود بوده است؟با توجه به رویکرد منتقدانه شمس تبریزی نسبت به محیی الدین آیا مولوی به تأثیر از شمس، از محیی الدین دور شده است؟و با توجه به اینکه در بسیاری از شرحهای مثنوی، اشعار مولوی بر اساس آراء ابن عربی تفسیر شده است ناشی ازرویکرد مولوی است یا خود شارحان به وحدت وجود؟ حاصل جُستار حاضر آن است که ممکن است در بعضی موارد سخنان مولوی قابل تطبیق با بعضی آراء ابن عربی یا هر متفکر و صاحب اندیشه دیگری باشد و موارد مشابه و همسویی وجود داشته باشد اما با ادله فراوان در دست، مولوی وحدت وجودی به شمار نمی آید و آنچه در شرحها آمده است تحمیل نگاه شارحان مثنوی است و بس.