بررسی و تحلیل منظومة علی نامة ربیع در سه سطح فکری، زبانی و ادبی
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسیژاله سادات غیبی 1 , سید محمود رضا غیبی 2 * , حسین حاجیزاده 3 , ژیلا صراطی 4
1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، ایران.
کلید واژه: علی نامه, ربیع, ادبیات حماسی, حماسه دینی.,
چکیده مقاله :
منظومة علی نامه، نخستیم منظومة حماسی شیعه که در سال‌های اخیر توسط محققان ادب فارسی کشف و معرفی گردید، دریچه‌های تازه‌ای را در پژوهش‌های ادبی حوزة حماسه دینی بر روی پژوهشگران گشود. در این پژوهش سعی شده است این اثر منظوم ازلحاظ سه سطح فکری، زبانی و ادبی موردبررسی و مقایسة تطبیقی قرار بگیرد. روش تحقیق در این پژوهش، به‌صورت توصیفی و تحلیلی است که به شیوة کتابخانه‌ای نوشته‌شده است. محدوده و جامعه موردمطالعه، علی نامة ربیع به تصحیح رضا بیات و ابوالفضل غلامی است. پس از مطالعة دقیق، نمونه‌های موجود در این منظومه، در سه سطح مذکور طبقه‌بندی و موردبحث و بررسی قرار گرفتند. تحلیل نمونه‌ها تا حد زیادی ویژگی‌های بارز سبکی این منظومه را روشن ساخت و مهم‌ترین نتایج این بررسی در بخش نتایج ارائه گردید. در سطح فکری، منابع علی نامه بسیار موثّق بودند و با روایات تاریخی همخوانی زیادی داشتند، در سطح زبانی، اشکالات مختصری درزمینهٔ انتخاب واژه‌ها، ایرادات دستوری و وزن و قافیه دیده شد؛ در سطح ادبی نیز آرایه‌های ادبی، بسیار ساده و قابل‌فهم بودند و شاعر، از فنون و آرایه‌های دشوار استفاده نکرده است.
Ali-Nameh, the first Shia epopee (epic poem) discovered and introduced in recent years by Persian literature scholars, has opened up new horizons for researchers working on religious epic. The present study aims to analyse this epopee on topical, linguistic, and literary levels.This article employs a descriptive, analytic research method and based on library studies. Statistical population of this study, was Ali-Name, edited by Bayat and Gholami. Following an in-depth investigation, the existing samples in this epopee was sorted, discussed, from the three above-mentioned perspectives. This study conducted a stylistic analysis of the outstanding linguistic, literary and ideological features of Rabi’s poems. The study identifies these features along with characteristic examples and outstanding results have been illustrated at the end of this article. The results of this study show that, at the topical level, the sources of Ali-Nameh proved more reliable and were much in line with historical accounts. Linguistically, had some weak points in terms of word range and coherent grammatical structures and problems in rhythm and rhyme. At the literary level, enjoyed more simple rhetorical and expressive figures of speech.
منابع:
- بشیری، محمود، انصاری، نیلوفر، (1400)، «بررسی تطبیقی عناصر حماسی در علی‌نامه وخاوران نامه»، مجلة فنون ادبی، سال سیزدهم، شماره 2(پیاپی 35 (، تابستان، صص 167-182.
- جنگی، جواد، (1392)، «شرح و تفسیر علی‌نامه»، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه ارومیه، به راهنمایی محمدحسین خان محمدی.
- جعفریان، رسول و گلریز، علی، (1393)، «گفتمان شیعی در منظومه علی‌نامه، مطالعات تاریخ فرهنگی»، پژوهش‌نامه انجمن ایرانی تاریخ، سال 6، شماره 21، صص 71-95.
- حیدری، حسن و فرمهینی فراهانی، الهام، (1391)، «مطالعه تطبیقی علی‌نامه و شاهنامه»، فصلنامه متن پژوهی ادبی، شماره 51، صص 164-182.
- خیام‌پور، عبدالرسول، (1334)، «چند کتاب خطّی مهمّ فارسی در قونیه»، مجلّه دانشکده ادبیّات فارسی تبریز، سال هفتم، شماره دوم، آبان. صص 120-141.
- درگاهی، محمود، (1383)، جایگاه معنی در سبک‌شناسی شعر فارسی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 47، شماره مسلسل 193، زمستان 1383، صص 35-54.
- ربیع، (1389)، علی‌نامه، تصحیح رضا بیات و ابوالفضل غلامی، تهران: میراث مکتوب.
- شفق، اسماعیل، انصاری، نیلوفر (1394)، «تصویر شجاعت حضرت علی (ع) در دو منظومه علی‌نامه و خاوران نامه»، اولین همایش ملی علوم انسانی اسلامی.
- شفق، اسماعیل، انصاری، نیلوفر، (1394)، «تبیین حلم حضرت علی (ع) در دو منظومه علی‌نامه و خاوران نامه»، اولین همایش ملی علوم انسانی اسلامی.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1379) «حماسه‌ای شیعی از قرن پنجم»، مجلة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی مشهد، سال سی و سوم، شماره 3 و 4، پاییز و زمستان. صص 425-494.
- شفيعي كدكني، محمدرضا، (1366)، شاعر آینه‌ها، تهران: انتشارات آگاه.
- شمیسا، سیروس، (1385)، آشنایی با عروض و قافیه، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات فردوس.
- شمیسا، سیروس، (1374)، کلیات سبک‌شناسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.
- شهیدی جاجرم، علی‌اکبر، 1394، «تحلیل سبکی منظومه حماسی مذهبی علی‌نامه با رویکرد ساختگرا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سمنان، به راهنمایی عبدالله حسن‌زاده.
- صفا، ذبیح‌الله، (1375)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات فردوسی.
- صفوي، کوروش، (1375) از زبان‌شناسی به ادبيات، جلد اول (نظم)، تهران: انتشارات سورة مهر.
- عبادیان، محمود (1372)، درآمدی بر سبک‌شناسی در ادبیات، تهران: انتشارات آوای نور.
- فتوحی، محمود، (1390)، سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
- فرمهینی فراهانی، الهام، (1389)، «ابعاد ادبی و تاریخی منظومه علی‌نامه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اراک، به راهنمایی جلیل مشیدی.
References:
- Jangi, Javad, (2013), Description and interpretation of Ali-nameh, PHD thesis, under the guidance of Mohammad Hossein Khan Mohammad, Urmia University.
- Jafarian, Rasoul, Golriz, Ali, (2014), Shia`s discourse in Alinameh, Cultural history studies, Research paper of Iranian association of History, 6th year, No 21, pp. 71-95.
- Heydari, Hasan, Farmahinie Farahani, Elham, (2012), Comparative analysis of Alinameh and Shahnameh, quarterly of literary text research, No 51, pp. 164-182.
- Khayyampour, Abdolrasoul, (1955), A few important Persian manuscripts in Konya, magazine of literature faculty, Tabriz University, 7th year, No2, pp.120-141.
- Dargahi, Mahmoud, (2004), The Place of Meaning in the Stylistics of Persian Poetry, Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tabriz, 2004, serial number 193, Winter 2004, pp. 35-54.
- Rabi, (2010), Ali-Nameh, edited by Reza Bayat and Abolfazl Gholami, Tehran: Mirase maktoub.
- Shafagh, Ismayil, Ansari, Niloofar, (2015), Imagery of Imam Ali`s courge in Alinameh and Khavarannameh, first congress on Islamic human sciences.
- Shafagh, Ismayil, Ansari, Niloofar, (2015), explanation of Imam Ali`s patience in Alinameh and Khavarannameh, first congress on Islamic human sciences.
- Shafie Kadkani, Mohammad Reza, (1987), Mirrors` poet, Tehran: Agah, pp38-39.
- Shafie Kadkani, Mohammad Reza, (2000), A Shia epopee from 5th century, magazine of literature and human sciences faculty of Mashhad University, 33th year, No 3&4, pp.425-494.
- Shamisa, Sirous, (2006), Acquaintance with prosody and rhyme, 18th edition, Tehran: Ferdows.
- Shamisa, Sirous, (1995), All about stylistics, third edition Tehran: Ferdows.
- Shahidi Jajrom, Ali Akbar, (2015), Stylistic analysis of Ali-nameh by structural approach, master's thesis, under the guidance of Abdollah Hasanzadeh, Semnan University
- Safa, Zabihollah, (1996), History of literature in Iran, second volume, 14th edition, Tehran: Ferdowsi.
- Safawi, Kuroush, (1996), From Linguistics to Literature, first volume, Tehran: Soureye Mehr.
- Ebadian, Mahmoud, (1993), A preface to stylistics in literature, Tehran: Avaye Nour.
- Fotouhi, Mahmoud, (2011), Stylistics, theories, approaches and methods, Tehran: Sokhan.
- Farmahini Farahani, Elham, (2010), Literary and historical dimensions Ali-nameh, master's thesis, under the guidance of Jalil Moshayyedi, Arak University.