مقایسة تطبیقی شاهنامة فردوسی با سیاست نامه خواجه نظام الملک، در زمینه دادخواهی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی

محمدرضا ابراهیمی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران)
مسعود سرحدی ² (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد امیدیه، دانشگاه آزاد اسلامی، امیدیه، ایران)
رقیه ابراهیمی زاد ³ (استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/06/15 تاریخ پذیرش : 1400/12/15 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: شاهنامه, سیاست نامه, عدالت, دادخواهی,

چکیده مقاله :

اصلی ترین رهاورد تحلیل در ادبیّات تطبیقی میان دو اثر وجود یک ایده با زوایای مختلف و مشترک، علی رغم تفاوت های زمانی،مکانی و فرهنگی است.تحلیل اندیشة زروانی و اسلامی حکیم نامدار طوس، به عنوان یک حماسه پرداز جامع الاطراف و تطبیق دیدگاه او، با دانشمند و سیاستمدار مسلمان خواجه نظام الملک طوسی در زمینه دادخواهی و روشن کردن زوایا و خفایای اندیشۀ این دو بزرگ، حائز اهمّیّت فراوان است. نظر به اینکه، شاهنامه فردوسی، بیانگر آرمان گرایی و باور یک ملت در زمینۀ دادخواهی و عدالت است، در تطبیق این اثر با سیاست نامۀ خواجه نظام الملک، می توان گفت رهیافت و راهبرد این دو چهرۀ نامدار ادب فارسی، در آثار مذکور، دعوت مستبدّین و زورمداران روزگار به دادخواهی بوده است. مبحث دادخواهی در شاهنامه فردوسی، به عنوان یکی از اصلی تیرین و محوری ترین مباحث و در سیاست نامه به طور خلاصه تر و به اجمال بیان شده است.

چکیده انگلیسی:

The main benefit of analysis in comparative literature between two works is the existence of an idea with different and common angles despite the temporal, spatial and cultural differences. It is very important to analyze the Zarwani and Islamic thought of the famous Hakim of Tous as a comprehensive epic writer and to compare his point of view with the Muslim scientist and politician, Khajeh Nizam-ol-Molk Tusi in the field of litigation and clarifying the angles and ideas of these two greats. Considering that Shahnameh is expresses the idealism and belief of a nation in the field of litigation and justice, in comparing this work with the Syasatnameh of Khajeh Nizam-ol-Molk, it can be said that the approach and strategy of these two famous person of Persian literature in the mentioned works was to invite the tyrants and oppressors of the time to sue; The issue of litigation in Shahnameh is one of the most central issues and in the Syasatnameh more briefly and concisely is stated.

منابع و مأخذ:

ﻣﻨﺎﺑﻊ

اسلامی­ندوشن، محمدعلی (1381)، ایران و جهان از نگاه شاهنامه، تهران، امیرکبیر.

ارسطو (1364)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، چاپ دوم، انتشارات چینی.

اصیل، حجت­اله (1381)، آرمانشهر در اندیشه ایرانی، تهران، انتشارات چشمه.

حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فارسی. تهران، انتشارات ناهید.

جوان شیر، ف. م (1359)، حماسه داد، تهران، انتشارات خاص توده.

رستم وندی، تقی (1392)، اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی- تهران، امیرکبیر.

رنجبر، ابراهیم (1398)، تحلیل تطبیقی آیین کشور داری در شاهنامه و تلماک پژوهش نامه ادبیات تعلیمی شماره 10.

رزمجو، حسین (1368)، عدالت جویی و ظلم ستیزی فردوسی، جستارهای ادبی شماره 86 و 87.

داوری، پریسا (1398)، پیوند داد و شاهی در شاهنامه و چالش­های آن، پژوهش نامه ادبیات تعلیمی، سال یازدهم، پاییز 98 شماره 43.

زرین­کوب، عبدالحسین (1368)، فرار از مدرسه، تهران، امیرکبیر.

زرین­کوب، عبدالحسین (1381)، نامه نامور- تهران، انتشارات سخن.

 سرامی، قدمعلی (1368)، از رنگ گل تا رنگ خار، تهران، علمی و فرهنگی.

طوسی، نظام­الملک (1364)، سیاست نامه، تصحیح دکتر جعفرشعار، تهران، امیرکبیر

          طوسی، خواجه نصیر (1373)، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح مجتبی منیری، تهران، خوارزمی.

 طهماسبی، فرهاد (1398). تقابل و تعامل با دیگری در شاهنامه فردوسی از منظر نشانه شناسی فرهنگی (از گیومرت تا فریدون) ف پژوهشنامه ادب حماسی سال پانزدهم شماره 28.

 عابدی، محمود (1388). کاغذین جامه یا جامه کاغذین از آیین تا کلمه، روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آذر و دی خبرنامه شماره 80.

 فارابی، ابونصر (1361). اندیشه­های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه سجادی، انتشارات طهوری.

 فردوسی، ابوالقاسم (1378). شاهنامه دوره هشت جلدی، تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق، تهران.

 محبتی، مجتبی (1397). سیمرغ در جستجوی قاف- تهران، انتشارات سخن

 مجتبایی، فتح­اله (1352). شهر زیبای افلاطون و شاه آرمانی در ایران باستان، تهران، امیرکبیر.

یوسفی، غلامحسین (1371). چشمه روشن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

References

Islami Indoshan, Mohammad Ali (2002), Iran and the World from the Perspective of Shahnameh, Tehran, Amirkabir.

Aristotle (1364), Politics, translated by Hamid Enayat, Tehran, second edition, Chinese Publications.

Asil, Hojjatollah (2002), Utopia in Iranian Thought, Tehran, Cheshmeh Publications.

Hamidian, Saeed (2004), An Introduction to Persian Thought and Art. Tehran, Nahid Publications.

Young Lion, f. M (1359), Epic Dad, Tehran, Tudeh Special Publications.

Rostam Wendy, Taghi (2013), Iranshahri Thought in the Islamic Era - Tehran, Amirkabir.

Ranjbar, Ebrahim (1398), A Comparative Analysis of the Patriotism in Shahnameh and Telmak Educational Research Letter No. 10.

Razmjoo, Hossein (1989), Ferdowsi Justice and Oppression, Literary Essays No. 86 and 87.

Davari, Parisa (1398), Payvad and Shahi in Shahnameh and its Challenges, Research Literature Research Journal, Eleventh Year, Fall 98, No. 43.

Zarrinkoob, Abdolhossein (1368), Escape from school, Tehran, Amirkabir.

Zarrinkoob, Abdolhossein (2002), Namour Letter - Tehran, Sokhan Publications.

 Serami, Ghadmali (1989), From the color of flowers to the color of thorns, Tehran, scientific and cultural.

Tusi, Nizam al-Molk (1364), Policy Letter, edited by Dr. Jafar Shaar, Tehran, Amirkabir

          Tusi, Khajeh Nasir (1373), Nasiri ethics, correction and explanation by Mojtaba Moniri, Tehran, Kharazmi.

 Tahmasebi, Farhad (1398). Confrontation and interaction with another in Ferdowsi Shahnameh from the perspective of cultural semiotics (from Guymert to Fereydoun) F.

 Abedi, Mahmoud (1388). Paper clothes or paper clothes from religion to word, Public Relations of the Academy of Persian Language and Literature, Azar and Dey Newsletter No. 80.

 Farabi, Abu Nasr (1361). Thoughts of the utopia, translated and annotated by Sajjadi, Tahoori Publications.

 Ferdowsi, Abolghasem (1378). Shahnameh, eight volumes, edited by Dr. Jalal Khaleghi Motlagh, Tehran.

 Mohabbaty, Mojtaba (1397). Simorgh in Search of Qaf - Tehran, Sokhan Publications

 Mujtabaei, Fathullah (1352). The beautiful city of Plato and King Armani in ancient Iran, Tehran, Amirkabir.

Yousefi, Gholam Hossein (1371). Cheshmeh Roshan, Tehran