زیبایی‌شناختی سروده‌های آیینی با قرائت‌های سیاسی، اخلاقی و عرفانی (با تکیه بر شعر: علی معلم دامغانی، قیصر امین‌پور و سیدحسن حسینی)
محمد بهاروند
1
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
)
حجت اله غ منیری
2
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
)
فوزیه پارسا
3
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
)
کلید واژه: زیبایی‌شناختی, شعر آیینی, قرائت‌های مختلف, شاعران معاصر,
چکیده مقاله :
پژوهش پیش رو تحت عنوان «زیبایی‌شناختی سروده‌های آیینی با قرائت‌های سیاسی، اخلاقی و عرفانی» در نظر داشته است تا با مطالعۀ موردی شعر تنی چند از شاعران و سخنوران این حوزه یعنی: علی معلم دامغانی، قیصر امین‌پور و سیدحسن حسینی، ضمن بررسی جاذبه‌های ادبی (بدیع و بیان) سروده‌های انتخابی، زاویه نگاه شاعران به این موضوع را مورد توجه و تحلیل قرار داده و در یک مقایسۀ ضمنی ارزش ادبی و محتوایی این سروده‌ها را به رؤیت خواننده برساند. آنچه از جستجوی انجام شده به دست آمد نشان می‌دهد که: شاعران جامعۀ پژوهشی این تحقیق دست نیرومندی در انشای سروده‌های آیینی و مدح و ثنای پیامبر اسلام (ص) و ائمه هدی (ع) داشته‌اند. همچنین هر یک از شاعران یاد شده در برخی نمونه‌ها مثل: «تاوان این خون تا قیامت ...» از: علی معلم دامغانی، «ظهر دهم عاشورا» از: قیصر امین‌پور و «راز رشید» از: سیدحسن حسینی، سرآمد بوده و این نمونه‌ها را با عناصر ادبی زیبایی مثل: تشبیه، استعاره، کنایه، تکرار و مانند آن برای همیشه در تاریخ شعر و ادب فارسی ثبت و ضبط کرده‌اند. و بالاخره «آشنازدایی» (آرایه‌های برساخته و غیرمعهود) عنصر ادبی و خیال‌انگیز دیگری است که شاعران یاد شده برای برجسته کردن قرائت‌های سیاسی، انتقادی، فلسفی و عرفانی از آن بهره‌های فراوان برده‌اند.
چکیده انگلیسی :
The upcoming research under the title "Aesthetics of ritual poems with political, moral and mystical readings" has intended to study the poetry of some of the poets and speakers of this field namely: Ali Moalem Damghani, Qaisar Aminpour and Seyed Hasan Hosseini, while examining the literary attractions. (Badi' and Bayan) selected poems, the angle of view of the poets on this issue has been considered and analyzed, and in an implicit comparison, the literary and content value of these poems has been brought to the reader's view. What was obtained from the search shows that: the poets of the research community of this research had a strong hand in composing ritual poems and praising and glorifying the Prophet of Islam (pbuh) and Imam Huda (pbuh). Also, each of the poets mentioned in some examples, such as: "Blood Retribution till Doomsday..." by: Ali Moalem Damghani, "Zhor 10th of Ashura" by: Qeisar Aminpour and "Raz Rashid" by: Seyyed Hasan Hosseini, were outstanding. These examples have been recorded forever in the history of Persian poetry and literature with beautiful literary elements such as simile, metaphor, irony, repetition and the like. And finally, "defamiliarization" (made-up and unusual arrays) is another literary and imaginative element that the mentioned poets have used a lot to emphasize political, critical, philosophical and mystical readings.
1. امین‌پور، قیصر، 1373، ظهر روز دهم، تهران، سروش .
2. ــــــــــــــــ، 1382، گزینه اشعار، تهران، مروارید، چاپ ششم.
3. بهاروند، محمد؛ غ‌منیری، حجت‌اله، عزیزی، ناهید؛ پارسا، فوزیه، 1403، شعر آیینی سده حاضر با رویکرد زیباشناختی و تکیه بر قرائت حماسی (با مطالعه موردی: شهریار، حمید سبزاوری، علی موسوی‌گرمارودی)، به ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 17، شماره 5، مرداد 1403، شماره پی در پی 99.
4. حسینی، سیدحسن، 1391، از شرابه‌های روسری مادرم، تهران، سوره مهر.
5. سپهری، سهراب، 1391، هشت کتاب، تهران: انتشارات ذهن آویز.
6. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا 1366، موسیقی شعر، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه.
7. شمیسا، سیروس، 1370، بیان، تهران: فردوس / مجید.
8. ــــــــــــــــ، 1368، نگاهی تازه به بدیع، چاپ دوم، تهران: فردوس.
9. صفا، ذبیح‌الله، 1367، تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران: فردوس.
10. کزازی، سیدجلال‌الدین، 1385، بدیع، چاپ پنجم، تهران: نشر مرکز.
11. مجاهدی، محمدعلی، 1386، کیان شعر آیینی در زبان فارسی، فصلنامۀ ادبیات و زبانها، شماره 53: صص 42-53.
12. معلم دامغانی، علی، 1391، رجعت سرخ ستاره، تهران، سوره مهر، چاپ پنجم.
13. وحیدیان کامیار، تقی، 1376، «متناقض‌نما (Paradox) در ادبیات»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد: شماره 4 و 3، ص 294-271.
14. همایی، جلال‌الدین، 1384، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و چهارم، تهران: نشر هما.