مدل سازی نظام حسابداری خزانه در حکمرانی خوب با رویکردی تفسیرگرایانه

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

مرضیه آقاجانی ^{1 *} , غلامرضا کردستانی ^{2 *} , مهدی بشکوه ³ , کیومرث بیگلر ⁴

1 - دانشجوی دکتری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
2 - استاد، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
3 - استادیار، گروه حسابداری،دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
4 - استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

تاریخ دریافت : 1403/04/19 تاریخ پذیرش : 1403/07/04 تاریخ انتشار : 1404/04/17

کلید واژه: نظام حسابداری خزانه, حکمرانی خوب, رویکرد آمیخته,

چکیده مقاله :

هدف: برخورداری از یک مدل جامع نظام حسابداری خزانه گامی بلند در راستای تحقق حکمرانی خوب است. پژوهش حاضر نیز با هدف مدل سازی نظام حسابداری خزانه در حکمرانی خوب انجام شد. روش: این پژوهش مبتنی بر پارادایم تفسیرگرایانه و با رویکردی استقرایی انجام شد و دارای یک طرح پیمایشی است. جامعه مشارکت‌کنندگان شامل خبرگان دانشگاهی (اساتید حسابداری) و خبرگان حرفه ای شامل مدیران حوزه مالی وزارت اقتصاد و دارایی به ویژه مدیران و کارکنان اداره کل خزانه داری کشور، حسابرسان ارشد دیوان محاسبات، کارشناسان ارشد سازمان برنامه و بودجه، حسابرسان سازمان حسابرسی است. نمونه‌گیری با روش هدفمند انجام و با 16 مصاحبه، اشباع نظری حاصل شد. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش کیفی تحلیل مضمون و مدل سازی ساختاری استفاده شد. یافته ها: یافته‌ها نشان می دهد، مدیریت بودجه و کنترل تعهدات دولت، مدیریت درآمدها و مدیریت بدهی ها بر گزارشگری مالی و اطمینان بخشی تاثیر می‌گذارند. اطمینان بخشی و گزارشگری مالی بر مدیریت حساب‌های بانکی دولت و نظارت مالی دولت اثرگذاشته و این عوامل نیز بر مدیریت منابع عمومی و ریسک تاثیر می‌گذارند. به همین ترتیب مدیریت منابع عمومی و ریسک بر اقدام در جهت منافع عمومی و مدیریت هزینه‌های عمومی دولت تاثیر گذاشته و در نهایت دستیابی به حکمرانی خوب منجر می‌شود. نتیجه گیری: حرکت به سوی حکمرانی خوب در نظام حسابداری خزانه موجب می شود از طریق شفافیت اطلاعات و پاسخگویی، منافع عمومی رعایت شود.

چکیده انگلیسی:

Purpose: Having a comprehensive model of treasury accounting system is a big step towards realizing good governance. The current research was also done with the aim of modeling the treasury accounting system in good governance. Method: This research is based on an interpretive paradigm and was conducted with an inductive approach and has a survey design. The community of participants includes academic experts (professors of accounting) and professional experts, including managers of the financial field of the Ministry of Economy and Finance, especially managers and employees of the General Treasury Department, senior auditors of the Supreme Audit Court, senior experts of the Plan and Budget Organization, auditors of the audit organization. Sampling was done with a targeted method and theoretical saturation was achieved with16interviews. The data collection tool is a semi-structured interview. The qualitative method of thematic analysis and structural modeling was used to analyze the data. Results: The findings show that budget management and control of government obligations, income management and debt management affect financial reporting and assurance. Financial assurance and reporting have affected the management of government bank accounts and financial supervision of the government, and these factors also affect the management of public resources and risk. In the same way, the management of public resources and risk affects the action towards public interests and the management of public expenses of the government and ultimately leads to the achievement of good governance. Conclusion: Moving towards good governance in treasury accounting system will ensure public interest through information transparency and accountability.

منابع و مأخذ:

الف) منابع فارسی ‌خادم‌الحسینی‌اردکانی، مجید؛ موسویان، سیدعباس. (1391). مهندسی مالی اسناد خزانه اسلامی. اقتصاد اسلامی, 12(45), 107-130.
رشیدی، داود؛ بخشی‌دستجردی، رسول؛ واعظ‌برزائی، محمد.(1401). تحلیل مقایسه‌ای آثار استقراض از بانک مرکزی، اوراق قرضه و اسناد خزانه اسلامی جهت تأمین مالی کسری بودجه دولت. جستارهای اقتصادی ایران، 19(38)، 203-237.
حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (1401). تصمیم‌گیری چندشاخصه. تهران: نارون. دقتی، عادله؛ یعقوبی، نورمحمد؛کمالیان، امیررضا؛ دهقانی، مسعود. (1399). طراحی الگوی استقرار و توسعه حکمرانی خوب الکترونیک با استفاده از رویکرد فراترکیب، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 24 (108)، 1-34.
دهقانزاده، حامد؛ رضایی, غلامرضا. (1398). آثار اجرای نظام نوین حسابداری خزانه بر ویژگی‌های کیفی اطلاعات مالی. حسابداری دولتی, 6(1), 47-60.
روحانی، سیدعلی؛ ابوحمزه، داریوش. (1397). تحلیل و نقد فرآیندهای مدیریت نقدینگی خزانه دولت در ایران. پژوهش های اقتصادی ایران، 23(70)، 219-256.
شهروی، محمدرضا. (1401). بررسی و شناسایی مؤلفه‌های تاثیرگذار درخزانه داری و اسناد خزانه. آفاق علوم انسانی، 6(60)، 53-72.
کردستانی، غلامرضا؛ آقامحمد، مهدی و کاظمی، حسین،(1400) شناسایی ابعاد الگوی مدیریت مالی عمومی نوین، پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 4: 241-267.
صادقیان‌قراقیه، سعید؛ رسولی، رضا؛ طبرسا، غلامعلی؛ قربانی، علی. (1399). طراحی مدل توانمندسازی سازمانی بر مبنای حکمرانی خوب، پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14 (52)، 37-52.
صدرایی، محمدحسین؛ شهرکی، جواد؛ توکلیان، حسین. (1399). بررسی تاثیر انتشار اسناد خزانه اسلامی بر پایداری مالی دولت ایران با رویکرد مدل تعادل عمومی پویای تصادفی. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، ۲۸ (۹۴)، ۳۳۶-۳۹۶.
عزیزی، منصور؛ درسخوان، رسول؛ پورمحمدی، محمدرضا. (1401). ارزیابی چارچوب هنجاری برنامه‌ریزی استراتژیک در تحقق حکمرانی خوب. مدیریت و توسعه، ۲۲ (۶۴) :۳۱-۵۴
مبارکی، محمد؛ تیموری، فاطمه. (1402). موانع مشارکت در تحقق حکمرانی خوب شهری با تأکید بر بخش مدنی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 12(1)، 129-150.
ملکی‌حسنوند، بهزاد؛ جعفری، محمد؛ فتاحی، شهرام؛ غفاری، هادی. (1397). تاثیر همزمان حکمرانی خوب و اجزای مخارج دولتی بر رشد اقتصادی، دو فصلنامه مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 5 (9)، 72-98.
موغلی، علیرضا؛ امیرخانی، امیرحسین؛ نجابت، انسیه؛ درویش، حسن. (1402). طراحی مدل کارآمدسازی یارانه ها بر مبنای حکمرانی خوب. مجلس و راهبرد، 30(115)، 235-267. ناظمی، محمد. (1391). حکمرانی خوب با رویکرد اسلامی. راهبرد توسعه، 7 (31)، 64-98.
نرگسیان، عباس؛ برزوزاده‌زواره، محسن؛ مرادی، محمد. (1400). طراحی چارچوبی برای بهبود مدیریت منابع مالی خزانه‌داری کل‌ کشور. حسابداری دولتی، 8(1)، 9-28. ب) منابع لاتین References Arrondo, R., Carcaba, A., & Gonzalez, E. (2022). Does good local governance improve subjective well-being?. European Research on Management and Business Economics, 28(2), 180-192.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3), 385-405.
Azizi, Mansour; Lecturer, Messenger; Pourmohammadi, Mohammadreza. (2021). Evaluation of the normative framework of strategic planning in realizing good governance. Management and Development, 22 (64): 31-54. [In Persian] M. Borzoozadeh Zavareh1, M. Moradi2, A. Nargesian (2021). Designing a Financial Management Framework for General Treasury Administration in Iran. [In Persian]
Chartered Institute of Public Finance and Accountancy (CIPFA). International Federation of Accountants (IFAC). International Framework: Good Governance in the Public Sector Supplement (2014) Chien, N. B., & Thanh, N. N. (2022). The impact of good governance on the people’s satisfaction with public administrative services in Vietnam. Administrative Sciences, 12(1), 35-47. Dehghanzadeh, Hamed; Rezaei, Gholamreza. (2018). The effects of implementing the new treasury accounting system on the qualitative characteristics of financial information. Government Accounting, 6(1), 47-60. [In Persian] Frey, K., Jana, A., Arya, K., & Ramamritham, K. (2023). Development, good governance, and local democracy. Brazilian Political Science Review, 2, 39-73. Gurayah, J. R. (2024). Entrepreneurial Business Ethics and Good Governance. In Research Anthology on Business Law, Policy, and Social Responsibility (pp. 503-519). IGI Global. Handayani, E., Garad, A., Suyadi, A., & Tubastuvi, N. (2023). Increasing the performance of village services with good governance and participation. World Development Sustainability, 3, 337-350. Hardi, R., & Gohwong, S. (2020). E-government based urban governance on the smart city program in makassar, Indonesia. Journal of Contemporary Governance and Public Policy, 1(1), 12-17. Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities, Reading, MA: Addison-Wesley. Habibi, Arash; Afridi, Sanam (2021). Multi-indicator decision making. Tehran: Narun. accurate, fair; Yaqoubi, Nurmohamed; Kamalian, Amirreza; Dehghani, Massoud. (2019). Designing a model for the establishment and development of electronic good governance using a meta-composite approach, Management Research in Iran, 24 (108), 1-34. [In Persian] Jauhiainen, T., & Lehner, O. M. (2022). Good Governance of AI and Big Data Processes in Accounting and Auditing. Artificial Intelligence in Accounting, 14(3), 119-181. Jensen, C., Eneqvist, E., Algehed, J., & Karvonen, A. (2022). Legitimacy in municipal experimental governance: questioning the public good in urban innovation practices. European Planning Studies, 30(8), 1596-1614. Kordistan, G., Agha Mohammad, M., & Kazemi, H. (2020). Identifying the dimensions of the modern public financial management model, Financial Accounting and Audit Research, 4, 241-267. [In Persian] Khaddam Al-Hosseini Ardakani, Majid; Mousaviyan, Seyyed Abbas. (2011). Financial engineering of Islamic treasury documents. Islamic Economy, 12(45), 107-13. [In Persian] Miller, E., Cross, L., & Lopez. M. (2010). Sampling in qualitative research. FBB research group, 19(3), 249-261. Moreno-Albarracín, A. L., Licerán-Gutierrez, A., Ortega-Rodríguez, C., Labella, Á., & Rodríguez, R. M. (2020). Measuring what is not seen—Transparency and good governance nonprofit indicators to overcome the limitations of accounting models. Sustainability, 12(18), 62-75 Mubaraki, Mohammad; Timuri, Fatima. (2022). Barriers to participation in realizing good urban governance with an emphasis on the civil sector. Social Studies and Research in Iran, 12(1), 129-150. [In Persian] Maleki Hassanvand, Behzad; Jafari, Mohammad; Fatahi, Shahram; Ghafari, Hadi. (2017). The simultaneous effect of good governance and government expenditure components on economic growth, Bi-Quarterly Journal of Economic Studies and Policies, 5(9), 72-98. [In Persian] Mowgli, Alireza; Amirkhani, Amirhossein; decency Darvish, Hassan. (2022). Designing a subsidy efficiency model based on good governance. Majlis and Strategy, 30(115), 235-267. [In Persian] Nazimi, Mohammad. (2011). Good governance with an Islamic approach. Development Strategy, 7 (31), 64-98. [In Persian] Omri, A., & Mabrouk, N. B. (2020). Good governance for sustainable development goals: Getting ahead of the pack or falling behind?. Environmental Impact Assessment Review, 83 (14), 443-457. Purwanto, B. H., Sp, E. J., & Fitria, N. (2021). Risk Management Strategy In Good Governance Perspective To The Bekasi City Government. Review of International Geographical Education Online, 11(5), 151-167. Rashidi, Daoud; Bakhshi Dastjardi, Rasul; Vaezbarzai, Mohammad. (2021). Comparative analysis of the effects of borrowing from the central bank, bonds and Islamic treasury documents to finance the government budget deficit. Iranian economic essays, 19(38), 203-237. [In Persian] Rouhani, Seyyed Ali; Abu Hamzah, Dariush. (2017). Analysis and criticism of government treasury liquidity management processes in Iran. Economic Research of Iran, 23(70), 219-256. [In Persian] Shahravi, Mohammad Reza. (1401). Investigating and identifying influential components in treasury and treasury documents. Afaq Human Sciences, 6(60), 53-72. [In Persian] Sadeghian-Qaraghieh, Saeed; Rasouli, Reza; Tabarsa, Gholam Ali; Ghorbani, Ali. (2019). Designing an organizational empowerment model based on good governance, research in educational systems, 14 (52), 37-52. [In Persian] Sadraei, Mohammad Hossein; Shahraki, Javad; Tavaklian, Hossein. (2019). Investigating the impact of the release of Islamic treasury documents on the financial stability of the Iranian government with the approach of the stochastic dynamic general equilibrium model. Economic research and policies, 28 (94), 336-396. [In Persian]
Valceanu, E. A. (2023). Accounting of Treasury Flows in a Romanian Business. Sustainable Accounting and society, 77, 563-578.
Veselov, G., Tselykh, A., Sharma, A., & Huang, R. (2021). Applications of artificial intelligence in evolution of smart cities and societies. Informatica, 126(1), 61-73.
Wahyuni, I. S., Haron, H., & Fernando, Y. (2021). The effects of good governance and fraud prevention on performance. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 14(4), 692-712.

Williamson, O. E. (1979). Transaction-cost economics: the governance of contractual relations. The journal of Law and Economics, 22(2), 233-261. Zerbian, T., & de Luis Romero, E. (2023). The role of cities in good governance for food security: lessons from Madrid’s urban food strategy. Territory, Politics, Governance, 11(4), 794-812.