نقش فشار درک شده بر اعتقادات اخلاقی حسابداران در گزارشگری مالی

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

زینب یزدی ¹ (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
بهمن بنی مهد ² (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایر)
هاشم نیکو مرام ³ (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/09/20 تاریخ پذیرش : 1402/11/13 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: واژه‌های کلیدی: فشار اخلاقی درک شده, اعتقادات اخلاقی, گزارشگری مالی متقلبانه برای مبالغ بااهمیت و کم‌اهمیت, مدیریت سود کارا و فرصت‌طلبانه,

چکیده مقاله :

چکیده هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر فشار اخلاقی درک شده بر اعتقادات اخلاقی در گزارشگری مالی (گزارشگری مالی متقلبانه برای مبالغ بااهمیت و کم‌اهمیت، مدیریت سود کارا و فرصت‌طلبانه) است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش افراد شاغل در حرفه حسابداری شامل مدیران مالی، سرپرستان حسابداری و کارشناسان حسابداری شرکت‌های خصوصی و شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۴۰۰ است. داده‌های پژوهش از طریق پرسشنامه به روش تصادفی جمع‌آوری‌شده و با استفاده از مدل معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS) مورد تحلیل قرارگرفته است. برای تعیین حجم نمونه از ده برابر بیشترین شاخص مدل‌ اندازه‌گیری استفاده شد که تعداد ۲۰۱ نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد که فشار اخلاقی درک شده، تأثیر منفی و معنی‌داری بر اعتقادات اخلاقی دارد. همچنین اعتقادات اخلاقی تأثیر منفی و معنی داری بر مدیریت سود کارا، فرصت‌طلبانه، گزارشگری مالی متقلبانه برای مبالغ بااهمیت و کم‌اهمیت دارد؛ بنابراین فشار درک شده توسط حسابداران می‌تواند باعث ایجاد استرس در آن‌ها شود و زمینه‌هایی را فراهم کند که عمل به روش‌های اخلاقی نادیده گرفته‌شده، نگرش و عملکرد حسابداران تحت تأثیر قرار گیرد و منجر به تغییر اعتقادات در افراد و درنهایت رفتارهای سؤال‌برانگیز در گزارشگری مالی شود. تحقیقات بی‌شماری نشان داده‌اند که شرکت‌ها از طریق مدیریت سود و تقلب اقدام به دست‌کاری در صورت‌های مالی برای دستیابی به اهداف خود می‌کنند؛ اما آنچه ناشناخته است؛ عوامل رفتاری است که از نظر روانی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد تا اقدام به دست‌کاری در صورت‌های مالی نماید؛ بنابراین نیاز به درک بهتر ماهیت اخلاقی فرد و عوامل مرتبط با آن که افراد را ترغیب می‌کند تا باورهای اخلاقی را کنار بگذارند و در رفتارهای غیراخلاقی مشارکت نمایند، وجود دارد. این مطالعه با آشکارسازی این جنبه ناشناخته از رفتار که مطالعات ناقصی در مورد آن وجود دارد به این شکاف‌ تحقیقاتی در ادبیات می‌پردازد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The purpose of this study is to investigate the effect of perceived ethical pressure on ethical beliefs in financial reporting (fraudulent financial reporting for significant and insignificant amounts, opportunistic and efficient earnings management). This research is an applied research. The statistical population of this research is people working in the accounting profession, including financial managers, accounting supervisors, and accounting experts of private companies and companies admitted to the Tehran Stock Exchange. The data of the research was collected through a questionnaire in a random way and using the structural equation model with the approach of Partial Least Squares (PLS) was analyzed. To determine the sample size, ten times the highest index of the measurement model was used, and 201 people were selected as the sample size. Findings show that perceived ethical pressure has a negative and significant effect on ethical beliefs. Ethical beliefs also have a negative and significant effect on opportunistic and efficient earnings management, fraudulent financial reporting for significant and insignificant amount. Therefore, the pressure perceived by accountants creates stress in them and prepares the ground to neglect ethical approaches and affects their performance. It also alters one's beliefs and causes questionable behaviors in financial reporting. Numerous studies have shown that companies manipulate financial statements to achieve their goals through Income management and fraud. But what is unknown; is behavioral factors that psychologically influence the person to manipulate the financial statements. Therefore, there is a need to better understand the moral nature of a person and the factors related to it that encourage people to abandon moral beliefs and participate in unethical behaviors. This study addresses this research gap in the literature by revealing this unknown aspect of behavior on which there are incomplete studies.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• احمدی، ابراهیم، (1392). رابطۀ خلاقیت و ناراست گویی با میانجیگری توانایی توجیه رفتار غیراخلاقی: بررسی جنبۀ منفی خلاقیت، فصلنامه روانشناسی کاربردی، 7(1).


• ایزدی نیا، ناصر؛ حمید زارع حسین‌آبادی و حسام رحمانی، (1395). پذیرش اخلاقی مدیریت سود. اخلاق در علوم و فناوری. ۱۱ (۴) صص ۸۹-۸۱.


• بخشی، مجید؛ کاوه اذین فر و سید علی نبوی چاشمی، (1401). بررسی تاثیر فشار زمانی حسابرس بر کیفیت حسابرسی و کیفیت سود با تاکید بر نقش تعدیلی استرس کاری حسابرسان، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(43)، 67-80.


• بولو، قاسم؛ یحیی حساس یگانه؛ فریدون رهنمای رود پشتی و شهرام چهارمحالی، (1396)، الگوی رویکرد حسابداران و حسابرسان به استانداردهای حسابداری و تأثیر آن بر کیفیت اطلاعات حسابداری، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 9(33)، صص 125-148.


• حساس یگانه، یحیی و شهرام عمو زاد مهدیرجی، (1399)، عوامل مؤثر بر قضاوت حرفه‌ای )اخلاقی( حسابرسان و فشارهای وارده بر آن‌ها، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(67)، صص 1-26.


• خواجوی،شکر اله وشعله منصوری،(1393). تقلب: حلقهپنهاندرزنجیرهامنیتیگزارشگریمالی.مجلهحسابداررسمی، 28، 54-64.


• خوشبخت، اسماعیل؛ امیرحسین تائبی نقندری و حدیث زینلی، (1401). دین‌داری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی. فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(53)، صص 223-253.


• داوری، علی و آرش رضازاده، (1397). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار pls، چاپ دوم، تهران، جهاد دانشگاهی.


• رامینمهر،حمید و پروانه چارستاد،(1395). روشپژوهشکمیباکاربردمعادلاتساختاری(نرم‌افزارلیزرل)، چاپ دوم،تهران،انتشاراتترمه.


• رخشی، مریم؛ کاوه آذین فر و سید علی نبوی چاشمی، (1400). فشارها و معضلات اخلاقی موجود در تضاد بها-کیفیت حسابرسی. فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(50)، صص 173-205.


• سجادی، سید حسین و توحید کاظمی، (1395)، الگوی جامع گزارشگری مالی متقلبانه در ایران به روش نظریه‌پردازی زمینه بنیان، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 6 (1)، صص 185-204.


• لاری دشت بیاض، محمود؛ حمید خادم و عباس لاری دشت بیاض، (1392)، رفتار اخلاقی حسابداران تفاوت‌های بین عقاید و عمل، مطالعات حسابداری و حسابرسی، 22(5)،50-69.


• مهرانی، ساسان و مهدیس نعیمی، (1382). تئوری اخلاقی و تأثیر فشار بودجه زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، مجله دانشکده مدیریت دانشگاه تهران،10(32)، صص 43 –

• Abdullahi, R., & Mansor, N. (2015). Concomitant Debacle of Fraud Incidences in the Nigeria Public Sector: Understanding the power of Fraud Triangle Theory. The International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5)5), 241-255.


• Ahmadi, e. (2014). Relationship Between Creativity and Dishonesty Mediated by Ability to Justify Unethical Behavior: A Review of Negative Aspect of Creativity. Journal of Applied Psychology, 7(1) (In persian).


• Albrecht, W. S., Hill, N. C., & Albrecht, C. C. (2006). The ethics development model applied to declining ethics in accounting. Australian Accounting Review, 16(38), 30-40.‏


• Albrecht, C., Holland, D., Malagueño, R., Dolan, S., & Tzafrir, S. (2015). The role of power in financial statement fraud schemes. Journal of business ethics, 131(4), 803-813.


• Albrecht, S. 2014. July/August, Iconic Fraud Triangle Endures. Fighting a Culture of Fraud, 4, 46-52.


• Amar, M., Chen, E., Gavious, I., & Weihs, H. (2022). Financial reporting misconduct: Evidence from the field. Finance research letters, 47, 102540.‏


• Anand, V., Ashforth, B. E., & Joshi, M. (2004). Business as usual: The acceptance and perpetuation of corruption in organizations. Academy of Management Perspectives, 18(2), 39-53.


• Assad, Nedal Fawzi, and Muhammad T. Alshurideh. 2020. Investment in context of financial reporting quality: A systematic review. Waffen-Und Kostumkunde Journal 11: 255–86.


• Bandura, A. (2004). The role of selective moral disengagement in terrorism and counterterrorism. In F. M. Moghaddam & A. J. Marsella (Eds.), Understanding terrorism: Psychosocial roots, consequences, and interventions(pp. 121–150). Washington, DC: American Psychological Association.


• Bakhshi, M., Azinfar, K., & Nabavi Chashmi, S. A. (2022). Investigating the effect of auditor time pressure on audit quality and profit quality with emphasis on the moderating role of auditors' work stress. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 11(43), 67-80.‏


• Belski, W. H., Beams, J. D., & Brozovsky, J. A. (2008). Ethical judgments in accounting: An examination on the ethics of managed earnings. Journal of Global Business Issues, 2(2) (In Persian).


• Bishop, C. C., DeZoort, F. T., & Hermanson, D. R. (2017). The effect of CEO social influence pressure and CFO accounting experience on CFO financial reporting decisions. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 36(1), 21-41.‏


• Blass, T. (1991). Understanding behavior in the Milgram obedience experiment: The role of personality, situations, and their interactions. Journal of personality and social psychology, 60(3), 398.


• Bolou, G., & Hassas Yeganeh, Y., & Rahnamaye Roodposhti, F., & Chaharmahali, S. (2017). Accountants and Auditors Pattern Approach to Accounting Standards and their Impact on Quality of Accounting Information. The Financial Accounting and Auditing Researches, 9(33), 125-148 (In Persian).


• Brehm, J. W., & Cohen, A. R. (1962). Explorations in cognitive dissonance.


• Clayton, B. M., & van Staden, C. J. (2015). The impact of social influence pressure on the ethical decision making of professional accountants: Australian and New Zealand evidence. Australian Accounting Review, 25(4), 372-388.


• Davari, A., & Rezazadeh, A. (2018). Structural equation modeling with PLS. Tehran: Jahad University, 215(2), 224 (In Persian).


• Davis, S., DeZoort, F. T., & Kopp, L. S. (2006). The effect of obedience pressure and perceived responsibility on management accountants' creation of budgetary slack. Behavioral Research in accounting, 18(1), 19-35.


• Duncan, J. R. (2001). Twenty pressures to manage earnings. The CPA Journal, 71(7), 32.


• Duska, R. F., & Duska, B. S. (2003). Accounting Ethics. Eight published, Blackwell Publishing. India, 5-25.


• Espinosa-Pike, M., & Barrainkua, I. (2016). An exploratory study of the pressures and ethical dilemmas in the audit conflict. Revista de contabilidad, 19(1), 10-20.


• Etemadi, H., & Rahmani, H. (2010). Examination on the Ethics of Earnings Management. Ethics in Science & Technology, 4(3-4), 79-89 (In Persian).


• Ewa, E. U., & Udoayang, J. O. (2012). The impact of internal control design on banks‟ ability to investigate staff fraud, and life style and fraud detection in Nigeria. International Journal of Research in Economics & Social Sciences, 2(2), 32-43.


• Federation of European Accountants (2016). Ethics: Some views from young professional accountants.


• Festinger, L. (1957). A theory of cognitive dissonance (Vol. 2). Stanford university press.


• Froelich, K. S., & Kottke, J. L. (1991). Measuring individual beliefs about organizational ethics. Educational and Psychological Measurement, 51(2), 377-383.


• Hartmann, F. G., & Maas, V. S. (2010). Why business unit controllers create budget slack: involvement in management, social pressure, and machiavellianism. Behavioral research in accounting, 22(2), 27-49.


• Hasas Yaganeh, Y., Amouzad, S. (2020). The Factors Affecting the Professional Judgment (ethics) of Auditors and the Pressures on Them. Empirical Studies in Financial Accounting, 17(67), 1-26 (In Persian).


• Healy, P. M., & Wahlen, J. M. (1999). A review of the Earnings Management literature and its Implications for Standard Setting. Accounting Horizons, 13(4), 365-383.


• Huang, S. Y., Lin, C. C., Chiu, A. A., & Yen, D. C. (2017). Fraud detection using fraud Triangle Risk factors. Information Systems Frontiers, 19(6), 1343-1356.


• Jones, M. (2012). The impact of accounting scandals and creative accounting. Creative accounting, fraud and international accounting scandals, 479-491.


• Kazemi, T. (2016). A Comprehensive Pattern of Fraudulent Financial Reporting in Iran, Grounded Theory. Empirical Research in Accounting, 6(3), 185-204 (In Persian).


• Khajavi, Sh., Mansori, Sh. (2015). Hidden loop fraud in the financial chain of security reporting. Certified Public Accountant Journal, 28, 54-64 (In Persian).


• Khoshbakht, E., Taebi, N. A., & Zeinali, H. (2022). Religiosity, Professional Ethics Of Accountants And Financial Reporting Fraud. Financial Accounting and Auditing Research, 14(53), 223-254 (In Persian).


• Lang, M. A. R. I. E., Karmańska, A., & Jarvis, R. O. B. I. N. (2016). Accounting and Ethics–pressure experienced by the professional accountants. European Federation of Accountant and Auditors.


• Lari Dashtbayaz, M., Khadem, H., Rostami, A., & Lari Dashtbayaz, A. (2017). Accountant’s ethical behavior - the differences between beliefs and Practices. Accounting and Auditing Studies, 6(22), 50-69 (In Persian).


• Lu’lu’Nafiati, Rintan. N. A. (2022, August). The Effect of Obedience Pressure and Religiosity On Fraudulent Financial Reporting. In ICBAE 2022: Proceedings of the 3rd International Conference of Business, Accounting, and Economics, ICBAE 2022, 10-11 August 2022, Purwokerto, Central Java, Indonesia (p. 273). European Alliance for Innovation.‏


• McGee, R. W., & Tyler, M. (2006). Tax evasion and ethics: A demographic study of 33 countries. Available at SSRN 940505.


• Mahmudi, M., & Supriyadi, S. (2019). The effects of religiosity on earnings management under obedience pressure. Journal of Economics, Business, & Accountancy Ventura, 22(1), 73-83.


• Mazar, N., Amir, O., & Ariely, D. (2008). The dishonesty of honest people: A theory of self-concept maintenance. Journal of marketing research, 45(6), 633-644.‏


• McKenna, J. N. (1993). Ethical dilemmas in financial reporting situations and the preferred mode of resolution of ethical conflicts as taken by certified and noncertified management accountants in organizations with perceived different ethical work climates. New York University.


• Mehrani, S., & Naimi, M. (2003). Ethical theory and the effect of time budget pressure on the behavior of independent auditors. Accounting and Auditing Review, 10(2), 43-61(In Persian).


• Milgram, S. (1963). Behavioral study of obedience. The Journal of abnormal and social psychology, 67(4), 371.


• Milgram, S. (1974). Obedience to Authority: An Experimental View. New York: HarperCollins.


• Moosavi, S. A., Ranjbar, H., Sameti, M., & Sharifi-Renani, H. (2019). Analysis of the impact of economic growth and asymmetric information of capital market on investors' confidence. Journal of Money and Economy, 14(1), 41-62.‏


• Murphy, P. R. (2012). Attitude, Machiavellianism and the rationalization of misreporting. Accounting, Organizations and Society, 37(4), 242-259.


• Nelson, M. W. (2006). Ameliorating conflicts of interest in auditing: Effects of recent reforms on auditors and their clients. Academy of Management Review, 31(1), 30-42.


• Putra, W. M. (2022, January). The Effect of Corporate Financial Pressure on Financial Statement Fraud during the COVID-19 Pandemic. In International Conference on Sustainable Innovation Track Accounting and Management Sciences (ICOSIAMS 2021) (pp. 125-132). Atlantis Press.


• Putriyanti, N., & Cahyati, A. D. (2020). Effect of Pressure, Opportunity, Rationalizations, Capability and Arrogance in The Concept of The Fraud Pentagon. Journal of Auditing, Finance, and Forensic Accounting, 8(2), 85-95.


• Qawqzeh, H. K., Endut, W. A., Rashid, N., & Dakhlallh, M. M. (2020). Impact of the external auditor’s effectiveness on the financial reporting quality: The mediating effect of audit quality. Journal of Critical Reviews, 7(6), 1197-1208.‏


• Ramin Mehr, H., & Charsetad, P. (2014). Quantitative research method using structural equation modeling (Lisrel Software). Tehran: Publishers Terme (In Persian).


• Rokhshi, M., Azinfar, K., & Nabavi, C. S. A. (2021). Examine the Pressures and Ethical Dilemmas Availablect in the Audit Conflicont Cost & Quality (A Case Study of Small and Medium-Sized Audit Institutions Trusted Exchange). Financial Accounting and Auditing Research, 13(50), 173-206 (In Persian).


• Reckers, P., & Samuelson, M. (2016). Toward Resolving the Debate Surrounding Slippery Slope Versus licensing Behavior: The Importance of Individual Differences in Accounting Ethical Decision Making. Advances in Accounting, 34, 1-16.


• Septiari, D., & Maruli, M. (2017). Earnings Management Behaviour: The Role of Pressure on Behaviour Performance. Asian Journal of Business and Accounting, 10(2), 137-163.


• Shafer, W. E. (2002). Effects of Materiality, Risk, and Ethical Perceptions on Fraudulent Reporting by Financial Executives. Journal of Business Ethics, 38(3), 241-260.


• Shafer, W. E. (2002). Ethical Pressure, Organizational-Professional Conflict, and Related Work Outcomes Among Management Accountants. Journal of Business Ethics, 38(3), 261-273.


• Smith, N. C., Simpson, S. S., & Huang, C. Y. (2007). Why Managers Fail to do the Right Thing: An Empirical Study of Unethical and Illegal Conduct. Business Ethics Quarterly, 17(4), 633-667.


• Suddaby, R., Gendron, Y., & Lam, H. (2009). The Organizational Context of Professionalism in Accounting. Accounting, organizations and society, 34(3-4), 409-427.


• Sweeney, B., & Pierce, B. (2006). Good hours, Bad Hours and Auditors' Defence Mechanisms in Audit Firms. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 19(6), 858-892.


• Tenbrunsel, A. E., & Messick, D. M. (2004). Ethical fading: The role of self-deception in unethical behavior. Social justice research, 17(2), 223-236.‏


• Detert, J. R., Treviño, L. K., & Sweitzer, V. L. (2008). Moral disengagement in ethical decision making: a study of antecedents and outcomes. Journal of applied psychology, 93(2), 374.‏


• Tian, Q., & Peterson, D. K. (2016). The effects of ethical pressure and power distance orientation on unethical pro‐organizational behavior: the case of earnings management. Business Ethics: A European Review, 25(2), 159-171.‏


• Welsh, D. T., Ordonez, L. D., Snyder, D. G., & Christian, M. S. (2015). The slippery slope: how small ethical transgressions pave the way for larger future transgressions. Journal of Applied Psychology, 100(1), 114.‏


• West, A. N., & Fleischman, G. M. (2022). The Roles of Cynicism, CFO Pressure, and Moral Disengagement on FIN 48 Earnings Management. Journal of Business Ethics, 1-18.‏


• Zhatkin, Y., Gurvitš, N., & Strouhal, J. (2017). Addressing Ethical Matters in Ukrainian Accounting Practice. Economics & Sociology, 10(3), 167-178.