آزمون "الگوی کاربردی توسعه پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری" با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی
محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی
1 - استاد گروه حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2 - دانشجوی دکتری حسابداری و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران.
کلید واژه: Content Analysis, Accounting, confirmatory factor analysis, اخلاق حرفه‌ای حسابداری, الگوی توسعه پایدار اخلاق حسابداری, تحلیل محتوا, تحلیل عاملی تائیدی.Keywords: Professional Ethics, Sustainable Development Model,
چکیده مقاله :
اخلاق موضوع مهمی در حسابداری است و برای سازمان‌دهی آن، داشتن الگویی متناسب با شرایط فرهنگی و اسلامی ایران ضروری است. هدف این مطالعهآزمون و بررسی اهمیت اجزای الگوی کاربردی توسعه پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری است ؛ بنابراین، مطالعه پیش رو از نوع پژوهش‌های کمی است. داده‌های لازم جهت آزمون الگو از طریق جمع‌آوری پرسشنامه و نمونه‌گیری تصادفی ساده از 217 نفر از فعالان دانشگاهی و حرفه‌ای صورت گرفت و سپس از تحلیل عاملی تائیدی مرحله دوم توسط نرم‌افزار Lisrel استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که کلیه عوامل الگو شامل سازه‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی- سازمانی و زیست‌محیطی دارای برازش مناسب بوده و به ترتیب سازه‌های اجتماعی، فردی، اقتصادی- سازمانی و زیست‌محیطی دارای بیشترین میزان برازش هستند. همچنین، بررسی بار عاملی سازه فردی نشان داد که ابتدا مؤلفه اعتدال و میانه‌روی و سپس عوامل عمومی قرار دارد. در سازه اجتماعی نیز ترتیب بار عاملی به عوامل انفرادی، مسئولیت اجتماعی و تعامل مؤثر اختصاص دارد. در سنجش سازه اقتصادی- سازمانی نیز به ترتیب عوامل تعهد حرفه‌ای و سازمانی، صفات عمومی، رعایت اصول و ضوابط حرفه‌ای، درستکاری و صلاحیت دارای بیشترین بار عاملی هستند. افزون بر این، یافته‌ها نشان می‌دهند که علاوه بر سازه اقتصادی- سازمانی، عوامل دیگری مانند ویژگی‌های فردی، اجتماعی و زیست‌محیطی توسعه پایدار در اخلاق حرفه‌ای حسابداری مؤثر بوده که این ویژگی‌ها نیز با هم دارای ارتباط‌های متقابل تعاملی هستند. به گونه کلی، ویژگی‌های اجتماعی مهم‌ترین عامل الگو و به گونه جزئی پرهیز از سوءاستفاده از اموال و اطلاعات سازمان که جزو عامل درستکاری از ویژگی‌های اقتصادی- سازمانی است، دارای بیشترین بار عاملی هستند. Ethics is an important issue in accounting and to organize it, devising a model consistent with Islamic and cultural conditions in Iran is essential. This study aims to test and examine the importance of the elements of the "practical model of sustainable development of accounting professional ethics" which has been presented by Namazi et al. (2017). The current study is a kind of quantitative research. The data required for testing the model has been obtained through collecting the questionnaires and simple random sampling of 217 academic and professional accountants activists in the country. Also, the confirmatory factor analysis using Lisrel Software was applied. The results showed that all factors of sustainable development model of accounting, including individual, social, economic-organizational, and environmental factors have a compatible fitness, that in this regard, social, individual, economic-organizational and environmental factors have the greatest fitness, respectively. In addition, examining the load factor of the individual`s characteristics showed that first "moderation" and then "general factors" are involved in this regard. In social characteristics, load factor belongs to individual factors, social responsibility and interaction, respectively. In measuring economic- organizational characteristics, factors of competence, honesty, observing principles and professional standards, public traits, and professional and organizational have the highest load factor, respectively. Moreover, the findings indicate that, in addition to economic-organizational factors, other factors such as individual, social and environmental factors of sustainable development are effective in accounting professional ethics. These factors demonstrate interactive and mutual relations in a way that social factors are the most important elements of the model and "avoidance of abuse of the properties and the information of the organization", which is considered as the honesty factor of the economic-organizational factors, partly indicate the greatest loading factor.
1) آذر، عادل و منصور مؤمنی، (1383)، "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
2) آقایی، محمدعلی و رضا حصارزاده، (1391)، "الگوسازی مفهومی اخلاق در حسابداری و پیمایش دیدگاه حسابداران"، اخلاق در علوم و فنّاوری، سال هفتم، شماره 3، صص 52- 61.
3) الوانی، سیدمهدی و محمدحسین رحمتی، (1386)، "فرایند تدوین منشور اخلاقی برای سازمان"، فرهنگ مدیریت، سال پنجم، شماره پانزدهم، صص 43- 70.
4) امیری، علی‌نقی، محمد همتی و مهدی مبینی، (1389)، "اخلاق حرفه‌ای؛ ضرورتی برای سازمان"، معرفت اخلاقی، شماره 4، صص 137- 159.
5) بنی‌مهد، بهمن و امیر نجاتی، (1395)، "رابطه بین فرهنگ‌سازمانی و تعهد کاری حسابرسان"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 8، شماره 30، صص 119- 137.
6) بیک‌زاد، جعفر، علیرضا حسین‌پورسنبلی و محمد صادقی، (1389)، "اخلاق حرفه‌ای"، کار و جامعه، شماره 125 و 126، صص 4-10.
7) جامعه حسابداران رسمی ایران، (1393)، "آیین رفتار حرفه‌ای برای حسابداران حرفه‌ای هیئت بین‌المللی استانداردهای رفتار حرفه‌ای"، مترجم عباس ارباب‌سلیمانی، تهران، انتشارات شهر یاس.
8) جبارزاده‌کنگرلویی، سعید، سمیه فاتحی و مرتضی متوسل، (1395)، "ایدئولوژی‌های اخلاقی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌ها"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 8، شماره 31، صص 22- 40.
9) خدامی، سهیلا و بهاره اصانلو، (1394)، "طراحی مدل رفتار اخلاقی کارکنان با تأکید بر نقش ارزش‌های اخلاقی سازمان"، اخلاق در علوم و فنّاوری، سال دهم، شماره 1، صص 96-104.
10) رحیمیان، نظام‌الدین و میثم آخوندزاده، (1393)، "مفاهیم اساسی و موضوعات جاری سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری"، چاپ دوم، تهران، انتشارات کیومرث.
11) رفیعی، محمود و مرتضی کوشا، (1386)، "پیامدهای مدیریت اخلاق‌مدار در توفیق سازمان‌های عصر اطلاعات"، پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، تهران، گروه پژوهشی آریانا.
12) سرلک، نرگس، (1387)، "اخلاق حسابداری"، اخلاق در علوم و فنّاوری، شماره‌های 1 و 2، صص 71- 82.
13) فرامرز قراملکی، احد، (1389) "درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای"، چاپ سوم، تهران، انتشارات سرآمد.
14) فرامرزقراملکی، احد، (1384)، "جامعه دینی جامعه‌ای هماهنگ"، اندیشه حوزه، شماره 56، صص 38 ـ 29.
15) فرقاندوست حقیقی، کامبیز و بهمن بنی‌مهد و حیدر ولی‌لر، (1393)، "پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی"، دوره 6، شماره 23، صص 41- 53.
16) کریپندورف، کلوس، (1378)، "تحلیل محتوا"، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، انتشارات روش.
17) محقق‌نیا، محمدجواد و کامران ناصری، (۱۳۹۲)، "اخلاق حسابداری با تأکید بر دیدگاه اسلامی"، یازدهمین همایش ملی حسابداری ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
18) مصباحی، مریم و عباس عباس‌زاده، (1392)، "الگوی سیستمی اخلاق حرفه‌ای در آموزش عالی (تحقیق کیفی)"، اخلاق زیستی، سال سوم، شماره دهم، صص 11-34.
19) مؤمنی، منصور و علی فعال‌قیومی، (1389)، "تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS"، چاپ دوم، تهران: انتشارات کتاب نو.
20) نمازی، محمد و فهیمه ابراهیمی، (1395)، "مدل بندی و تعیین اولویت عوامل مؤثر بر قصد گزارش تقلب‌های مالی توسط حسابداران"، مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 13، شماره 49، صص 1- 28.
21) نمازی، محمد، حسین رجب‌دری و اعظم روستامیمندی، (1396)، "تدوین الگوی توسعه پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری"، اخلاق در علوم و فناوری، دوره 12، شماره 4، صص 70- 80.
22) وود، آلن، (1391)، "اخلاق کانتی نسبت به اخلاق ارسطویی برای دوران ما مناسب‌تر است"، گفتگو با خبرگزاری مهر، در تاریخ سه‌شنبه ۱۲ دی، شناسه خبر: 1781162.
23) Ahadiat N., & J.J. Mackie, (1993), “Ethics Education in Accounting: An Investigation of the Importance of Ethics as a Factor in the Recruiting Decisions of Public Accounting Firms”, Journal of Accounting Education, 11(2), PP. 243-257.
24) Grant Samkin, (2014), “Towards an Integrated Ethical Decision Making Model for the Accounting Profession”, A Developing Country, Sri Lanka.
25) Jinseok S. Chun, Yuhyung Shin, Jin Nam Choi and Min Soo Kim, (2013), "How Does Corporate Ethics Contribute to Firm Financial Performance? The Mediating Role of Collective Organizational Commitment and Organizational Citizenship Behaviour", Journal of Management, Vol. 39, No. 4, PP. 853-877.
26) Kline, R. B, (1998), “Principles and Practice of Structural Equation Modeling”, New York, Guilford Press.
27) Kontz, Harold, Weihrich, Hein Z, (1993), "Management: A Global Perspective", Chapter 2, Management and Society: Social (Responsibility and Ethics). Mc Graw-Hill Inc. International. Tenth Edition.
28) Marzuki, Marzlin and Nava Subramaniam, Barry J. Cooper, Steven Dellaportas, (2017), "Accounting Academics’ Teaching Self-efficacy and Ethics Integration in Accounting Courses: A Malaysian Study", Asian Review of Accounting, Vol. 25, Issue. 1, PP. 148-170.
29) Neuendorf, K, (2002), “The Content Analysis Guidebook”, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
30) Shawver, T.J. and Clements, L.H, (2015), “Are There Gender Differences When Professional Accountants Evaluate Moral Intensity for Earnings Management?”, Journal of Business Ethics, Vol. 131, PP. 557-556.
31) Svensson, G, Wood, G, (2008), “A Model of Business Ethics”, Journal of Business Ethics, Vol. 77, PP. 303–322.
32) Verschoor, C, (2005), “Do the Right Thing: IMA Issues New Ethics Guidance”, Strategic Finance, Vol. 87, PP. 42-47.
33) Weisbrod, E, (2009), “The Role of Affect and Tolerance of Ambiguity in Ethical Decision Making”, Journal of Advances in Accounting, Incorporating Advances International Accounting, Vol. 25, pp. 57-63.
34) Wooten, K. C, (2001), “Ethical Dilemmas in Management: An Application of a Multidimensional Framework”, a Unifying Taxonomy, and Human Resource Applicable Codes, Human Resource Management Review, Vol. 11, PP. 159 – 175.
یادداشت‌ها