بررسی فیتوشیمیایی اسانس گیاه Catha edulis Forsk. برای نخستین بار در ایران

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

مرتضی غلامی ¹ , مینا دور اندیشان ²

1 - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
2 - کارشناس‌ارشد، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1393/10/30 تاریخ پذیرش : 1394/04/23 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: : اسانس, خات (‌Catha edulis Forsk.), کورن,

چکیده مقاله :

گیاه خات با نام علمی ‌Catha edulis Forsk. متعلق به تیره شمشاد از مصارف زیادی در کشورهای همسایه، ولی در داخل کشور ناشناخته است. هدف از این تحقیق بررسی و مطالعه شیمیایی اسانس گیاه خات می‌باشد. برگ‌های این گیاه در تابستان 1393 از منطقه شامانیکای آفریقای جنوبی جمع آوری گردید. از دستگاه کلونجر به‌منظور استخراج اسانس و از دستگاه کروماتوگرافی گازی با طیف سنج جرمی ‌(GC-MS) برای شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس استفاده شد از میان 32 ترکیب شناسایی شده در اسانس گیاه که 4/83 درصد از کل اسانس را تشکیل می‌دادند، به‌ترتیب ترکیبات: ترانس- کاریوفیلن (46/3 درصد)، منتول (81/4 درصد)، پالمیتیک آلدئید (44/3 درصد)، اسید پالمیتیک (01/8 درصد) و کورن (12/48 درصد) از مهمترین مواد متشکله اسانس گزارش گردید. ترکیب کورن دارای اثرات ضدسرطانی جالبی است که برای اولین بار در این گیاه با این مقدار فراوان مشاهده می‌شود. وجود ترکیبات ضدسرطان در عصاره و اسانس این گیاه نشان می‌دهد که گیاه خات به‌دلیل سنتر ترکیبات ثانویه دارویی مثل کورن می‌تواند به‌عنوان یک منبع دارویی با اثر ضدسرطانی مدنظر قرار گیرد.