توسعه، تولید و فرآوری گیاهان دارویی در ایران

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

علیرضا کرباسی ¹ , امید یخکشی ² , حسین روحانی ³ , حسین امامی ⁴

1 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - کارشناس ارشد رشته اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - دانشجوی دکتری رشته اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و مدرس مرکز آموزش جهاد کشاورزی خراسان رضوی، مشهد، ایران
4 - کارشناس ارشد دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1393/01/27 تاریخ پذیرش : 1393/03/17 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: گیاهان دارویی, برنامه‌ریزی راهبردی, فرصت‌ها و تهدیدات و فرآیند تحلیل شبکه‌ای, ماتریس تحلیل وضعیت, نقاط قوت و ضعف,

چکیده مقاله :

در این مطالعه تلاش شده است تا با استفاده از ماتریس تحلیل وضعیت، عوامل داخلی شامل نقاط قوت و ضعف و همچنین عوامل خارجی شامل فرصت‌ها و تهدیدهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی ایران شناسایی شده و برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز توسعه، راهبرد‌های مناسب با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌، تدوین و پیشنهاد شود. آمار و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه از سوی خبرگان و صاحب نظران گیاهان دارویی در امر تولید و فرآوری در سال 1392 جمع‌آوری گردید. نتایج حاکی از آن است که عوامل خارجی(فرصت‌ها و تهدیدها) بیش از عوامل داخلی (قوت و ضعف) در تولید و فرآوری گیاهان دارویی تأثیر می‌گذارند و راهبرد مناسب برای تولید و فرآوری گیاهان دارویی از نوع تدافعی است که شامل تأمین کیفیت واریته‌ها و تشویق تولیدکنندگان به رعایت استاندارها ی کیفی، جهت افزایش قدرت رقابت‌،جلوگیری از برداشت بی‌رویه از عرصه‌های طبیعی‌، اهلی‌سازی و اقتصادی کردن تولید گونه‌های مناسب به جهت ورود به بازارهای جهانی وسیاست گذاری صحیح برای برقرای ارتباط موثر بین دانشگاه و صنعت و در ادامه ایجاد طرح‌های صنعتی در زمینه فرآوری گیاهان دارویی است که برای تحقق این راهبردها‌، پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.

منابع و مأخذ:

 

1-ابراهیمی، ع. 1384. عوامل مؤثر در شناسایی و تعیین بازارهای هدف گیاهان دارویی در سطح ملی و بین‌المللی. مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد مقدس.

2-ابراهیمی‌نژاد، م. 1379. مدیریت استراتژیک در بازرگانی و صنایع، انتشارات سمت، چاپ اول.

3-ادریسی، ب. 1390. تحلیل نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای بازار گل و گیاهان زینتی در جهان. نشریه بررسی بازرگانی، شماره 49. صفحه 93-103.

4-اکبری، ن. و زاهدی‌کیوان، م. 1388. کاربرد مدل‌های برنامه‌ریزی در اقتصاد و مدیریت. چاپ اول انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان. اصفهان.

5-باقرزاده، ک.، اصفا،م. و بحرینی‌نژاد، ب. 1380. بررسی اقتصادی گیاه دارویی بابونه در استانهای مختلف کشور، چکیده مقالات همایش ملی گیاه دارویی ایران، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع تهران.

6-برهان‌زاده، ع.، براتی، ا. و عبادی‌آذر، ف. 1382. بررسی بازاریابی گیاهان دارویی از دیدگاه کارشناسان و صادرکنندگان در سال 1381. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی.

7-پرهیزگار، م.، محمودی‌میمند، م. و دهبان، ب. 1389. تدوین راهبرد از طریق چارچوب جاسمی تدوین راهبرد . چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، شماره 1 صفحه 43-58.

8-پزشکی‌راد، غ و فعلی، ‌س. 1389. چالش‌ها و راهکارهای فرآوری، بازاریابی و صادرات زعفران: کاربرد فن دلفی. اقتصاد کشاورزی، جلد 4، شماره 1، صفحه 157-137.

9-پورقربان خیبری، ع.، کهنسال، م.ر.، گیلانپور، ا. و فلاحی، م. 1386. بررسی پتانسیل‌های صادراتی گیاهان دارویی ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.

10-حسینی، ص. و قلندری، آ. 1386. بررسی حاشیه بازاریابی زعفران. مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، 8 تا 9 آبان‌ماه، مشهد.

11-رحمانی، م. 1384. برآورد توان بالقوه تجارت ایران در گروه هشت (D-8). فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 36، صفحه 158-211.

12-رهنمایی، م.، پوراحمد، ا. و اشرفی، ی. 1390. ارزیابی قابلیت‌های توسعه شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-ANP. جفرافیا و توسعه، شماره 24، صفحه 100-77.

13-زری باف، م. و علیزاده حسین حاجلو، ت. 1388. تدوین برنامه­ریزی استراتژیک صنعت شیلات ایران (مطالعه موردی سازمان شیلات ایران)، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاداسلامی فیروزکوه.

14-سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. 1382. سند توسعه پژوهش و فناوری در برنامه چهارم.

15-سعیدی، ح. و نجفی، الف. 1389. کاربرد فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) در تعیین اولویت خروج دام از جنگل و ساماندهی جنگل نشینان. مجله جنگل ایران، جلد 2، شماره 4. صفحه 309-321

16-سقایی، ع. و خلیلی، ع. 1391. به کارگیری فرایند تحلیل شبکه‌ای در تئوری فازی در آنالیز SWOT، فصلنامه مدیریت. 9: (26).

17-شبکه تحقیقات دارویی کشور. 1376. بررسی اجمالی امکانات بالقوه صادرات گیاهان دارویی ایران.

18-صادقی، ط.، طالب بیدختی، ع. و صداقت، ر. 1389. تدوین استراتژی‌های تبلیغات در ارتباط با صادرات پسته استان کرمان با استفاده از روش SWOT. اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شماره 1. صفحه 123-142.

19-صحت، س. و پریزادی، ع. 1388. به کارگیری تکنیک فرآیند تحلیل شبکه‌ای در تحلیل نقاط قوت، ضعف و فرصت و تهدید (مطالعه موردی شرکت سهامی بیمه ایران)، نشریه مدیریت صنعتی، شماره 2، صفحه 100-120.

20-غفاریان، و. و کیانی، غ. 1383. استراتژی اثر بخش، انتشارات سازمان فرهنگی فرا، چاپ دوم.

21-فرد آر، د. 1379. مدیریت استراتژیک، ترجمه دکتر علی پارسائیان و دکتر سید محمد اعرابی، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول.

22-موسوی، م. و باقری کشکولی، ع. 1391. سطح بندی و مکان گزینی فعالیت‌های اقتصادی جهت ارائه راهبرد توسعه روستایی بر اساس مدل تحلیل شبکه (ANP) (مطالعه موردی شهرستان بهباد). جغرافیا، 10 (32).

23-مومنی، م. شریفی سلیم،ع. 1390. مدل‌ها و نرم افزارهای تصمیم‌گیری چند شاخصه، انتشارات مولفین، تهران.

24-میرحسینی، س.، سابقی، ح. 1384. بررسی اقتصادی تجارت و صادرات گیاهان دارویی ایران. مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد مقدس.

25-نجفی کمال‌آبادی، ع. امیرآبادی، م. و محمدی‌پور، ه. 1389. انتخاب استراتژی بهینه بر اساس تحلیل SWOT و روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP). سالنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی. 5(11).

26-هانگر، د. و توماس ال، و. 1384. مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه دکتر سید محمد اعرابی و داود ایزدی، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ دوم.

27.Çelik, A., Metin, İ., and Çelik, M. 2012. Taking a Photo of Turkish Fishery Sector: A Swot Analysis Original Research Article, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58(12):1515-1524.

28.Geracia-Melon, K., et al. 2006. “Farmland appraisal: An Analytical Network Process (ANP) Approach”. MCDM. http://comtrade.un.org/db

29.Jharkharia, S., and Shankar, R., 2003. “Selection of Logistics Service Provider: An Analytic Network Process (ANP) Approach”. Omega.

30.Jie-jing, H., and Xin-ge, AI. 2009. SWOT Analysis on Cooperative Development and Sharing of Library Information Resources in Guangzhou Higher Education Mega Center, Library Tribune.

31.Jin, S., and Zhou, J. 2010. Adoption of food safety and quality standards by China’s agricultural cooperatives, Journal of Zhejiang University, 6: 1-5.

32.Kurttila, M., and Pesonen, M. 2000. Utilizing the analytic hierarchy process AHP in SWOT analysis-a hybrid method and its application to a forest-certification case, Forest Policy and Economics, 1: 82-90.

33.Lee, J.W., and  Kim, S.H. 2001. An integrated approach for independent information system project selection, International Journal of Project Management 19:111-118.

34.Levy, J.K., and Kouichi,  T.  2007.  Group decision support for hazards planning and emergency management: A Group Analytic Network Process (GANP) approach, ELSEVIR, Mathematical and Computer Modeling, 46: 906:917.

35.Partovi,  F.Y.  2006.  An analytic model for locating facilities strategically, ELSEVIR, Omega, 34: 41: 55.

36.Rauch, P.  2007. SWOT analyses and SWOT strategy formulation for forest owner cooperation’s in Austria, European Journal of Forest Research, 126: 413-420

37.Saaty, T.L. 2005. “An Analytical Herarchy and Network Processes Approach for the Measurement in Tangible Criteria and for Decision Making; Multiple Criteria Decision, Analysis: State of the art Surveys”. Edited by Jose Figueroa et al.

38.Suneetha, M.S., and Chandrakanth, M. 2006. Establishing a multi- stakeholder value index in medicinal plants- on economic study on selected plants in kraal and tamilandu states of India, Ecological economics. 60:36-48.

39.Tuzkaya,  G., Onut, S., and  Umut  R.  2007.  Tuzkaya  and  Bahadır  Gulsun,  an  analytic network  process  approach  for  locating  undesirable  facilities:  an  example  from  Istanbul,  Turkey. Journal of Environmental Management, ELSEVIR, May, P 14.

40.Wenping, W., and Xuelan, L. 2012. The SWOT Analysis on the Development of Renewable Energy Constructions in Xi’an, Future Communication, Computing, Control and management, 141: 197-205.

41.Yuan, H. 2013. A SWOT analysis of successful construction waste management, Journal of Cleaner Production,  39:1–8.

42.Yuksel, I., and Dagdedeviren, M. 2007. Using the analytic network process (ANP) in a SWOT analysis-A CASE Study For A Textile firm 177, 3364-338.