بررسی نیازهای اکولوژیکی، طیف فلورستیک، فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های مختلف گیاه دارویی Nepeta cataria L. در استان‌های گلستان و مازندران

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

معصومه مازندرانی ^{1 *} , محمد قاسمعلی ² , محمد غفوریان ³

1 - استادیار گروه زیست‌شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاداسلامی، گرگان، ایران
2 - کارشناسی‌ارشد گروه زیست‌شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاداسلامی، دامغان، ایران
3 - دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، رامسر، ایران

تاریخ دریافت : 1394/07/05 تاریخ پذیرش : 1394/11/18 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: آنتی‌اکسیدان‌, اوت اکولوژی‌, طیف فلورستیک‌, فنل و فلاونوئید کل‌, گلستان‌, مازندران‌, Nepeta cataria L,

چکیده مقاله :

گیاه دارویی Nepeta cataria L. متعلق به تیره نعنا گیاهی علفی چندساله است که در استان‌های شمالی ایران به‌عنوان مسکن و ضدعفونی کننده قوی استفاده‌‌ می‌شود. این تحقیق با هدف شناسایی نیازهای اکولوژیکی، اتنوبوتانی، فیتوشیمیایی (فنل و فلاونویید کل)، آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های مختلف گیاه و تهیه طیف فلورستیک گونه‌ها در استان‌های گلستان و مازندران طی سال‌های 93-92 انجام گرفت. سرشاخه‌های گلدار گیاه از دو رویشگاه (440 تا 2300 متر) جمع‌آوری و عصاره‌های استونی و متانولی گیاه با استفاده از روش‌های خیساندن و فراصوت تهیه گردید‌. اندازه‌گیری میزان فنل و فلاونویید کل با استفاده از روش‌های اسپکتروفوتومتری و عملکرد آنتی‌اکسیدانی با استفاده از روش DPPH و نتایج در سطح 5 درصد ارزیابی گردید. نتایج نشان داد گیاه در رویشگاه کوهستانی هزارجریب مازندران با اقلیم سرد و خشک، بیشتر در خاک‌های ماسه‌ای- لومی که از لحاظ میزان پتاسیم، فسفر و درصد مواد خنثی شونده غنی‌تر است، رشد می‌کند که نسبت‌ به استان گلستان، از قد گیاه کاسته و گل‌ها از شدت رنگ بیشتری برخوردارند و همچنین گونه‌ها از تنوع بیشتری برخوردار بوده به‌طوری‌که بیشتر گیاهان متعلق به عرصه‌های ایرانو-تورانی (48 درصد) و به‌ترتیب تیره‌های Asteraceae (20 درصد)‌، Fabaceae (14 درصد) و Lamiaceae (12 درصد) از بیشترین غنای گونه‌ای و به‌ترتیب فرم‌های رویشی ژئوفیت (42 درصد) و تروفیت (35 درصد) از غالبیت بیشتری برخوردار بودند. نتایج اتنوبوتانیکی نشان داد که فقط در استان مازندران از دم‌کرده گیاه به‌عنوان مسکن و ضدعفونی‌کنند در درمان اسهال‌، مسمومیت و استفراغ استفاده می‌شود. بیشترین مقدار فنل (07/0±36/1 میلی‌گرم معادل گالیک اسید در گرم) و فلاونوئید کل (05/0±82/0 میلی‌گرم معادل کوئرستین) و عملکرد آنتی اکسیدانی (32/4±16/80 درصد در وزن خشک) به‌ترتیب متعلق به عصاره استونی مستخرج از روش فراصوت در رویشگاه کوهستانی هزارجریب بود‌ه و اینکه ارتفاع رویشگاه‌، نوع حلال و روش استخراج عصاره به‌طور مستقل بر پارامترهای اندازه‌گیری شده در سطح 1 درصد تاثیرگذار بود. [1]