بررسی فیتوشیمیایی و ضد میکروبی اسانس اندامهای مختلف گیاه دارویی Ferula tabasensis Rech. f. در رویشگاه های طبیعی یزد
رضیه موهبت
1
(
گروه شیمی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
)
کلید واژه: آنتی باکتریال, اسانس, برگ و گل, کمای طبسی, یزد,
چکیده مقاله :
امروزه با توجه به عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌های مصنوعی و افزایش مقاومت دارویی، لزوم جایگزینی ترکیبات طبیعی به‌عنوان منابع ایمن، بیشتر احساس می‌شود. مطالعاتی روی خواص دارویی اسانس گونه‌های مختلف کما(Ferula L.) انجام گرفته است اما در این زمینه از گیاه کمای طبسی (Ferula tabasensis Rech. f.)، گونه بومی ایران، گزارشی مشاهده نشده است. در این تحقیق برگ و گل گیاه کمای طبسی در مرحله گلدهی در بهار ۱۴۰۰ از رویشگاه اصلی آن (بین خرانق و ساغند - ۱۵۷۰ متر) جمع‌آوری شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) و آنالیز نمونه اسانس به‌وسیله GC و GC/MS انجام گرفت. فعالیت ضدمیکروبی اسانس‌های مختلف با تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی رشد (MIC) به روش رقت‌سازی در محیط کشت مایع بررسی و قطر هاله عدم رشد برحسب میلی‌متر نیز اندازه‌گیری شد. بازده اسانس‌ها برای برگ و گل گیاه به ترتیب ۳/۰ و ۵/۰ درصد بدست آمد. نتایج نشان داد بورنیل استات (۳۵ - ۲/۳۴ درصد) و آلفا-پینن (۲/۱۲ درصد و ۴/۸ درصد) مهم‌ترین ترکیبات اسانس در برگ و گل، همچنین سیترونلول (۲/۱۵ درصد) دیگر ترکیب اصلی موجود در اسانس گل گیاه کمای طبسی می‌باشد. هر دو اسانس فعالیت ضدمیکروبی خوبی علیه سویه‌های باکتریایی مورد مطالعه به‌جز اشریشیاکلی داشتند. به نظر می‌رسد عمده ترکیبات موجود در اسانس برگ و گل دلیل اصلی این فعالیت ضد-باکتریایی باشد، به‌طوری‌که می‌توان آنها را به‌عنوان جایگزین‌هایی برای آنتی‌بیوتیک‌های مصنوعی معرفی کرد.
چکیده انگلیسی :
Nowadays, considering the side effects of synthetic antibiotics and the increase in drug resistance, it is a necessity to replace them by natural compounds as safe sources. For this purpose, Studies have been carried out on the medicinal properties of essential oils of different Ferula L. species, but there was no report Ferula tabasensis Rech. f. as an Iranian endemic species. In this research, the leaves and flowers of Ferula tabasensis were harvested from its main habitat (between Kharanaq and Saghand – elevation 1570 m) at the full-flowering stage in the spring of 2021. The essential oils were extracted by hydro distillation method (Clevenger apparatus). GC and GC/MS were used to analyze chemical constituents. The antimicrobial activity of essential oil was evaluated by minimum inhibitory concentration (MIC) determination by broth dilution method, and the growth inhibitory zone diameter (mm) was also measured. The yields of essential oils from the leaves and flowers of the plant were 0.3% and 0.5%, respectively. The results showed that bornyl acetate (34.2-35%) and α-pinene (12.2% and 8.4%) were identified as major compounds of essential oil from leaves and flowers. Also, citronellol (15.5%) is another main constituent found of essential oil from flowers of Ferula tabasensis. Both essential oils had good antimicrobial activity against the tested microorganisms, except E. coli. It seems that antibacterial activity can be mostly attributed to the main compounds of essential oils from the leaves and flowers of the plant, so they may have potential use as alternatives to synthetic antibiotics.