بررسی اثر موقعیت جغرافیایی بر عملکرد و ترکیب شیمیایی اسانس گیاه دارویی Teucrium stocksianum Boiss. جمع‌آوری شده از 4 منطقه استان هرمزگان
محورهای موضوعی : شیمی و آنالیز ترکیبات طبیعی
مهشید رحیمی فرد
1
(استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران)
فاطمه سفیدکن
2
(استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران)
راضیه عظیمی اترگله
3
(استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران)
سمیه فکری قمی
4
(دانشجوی دکتری، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران.)
مهدی یحیی زاده
5
(استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران)
کلید واژه: اسانس, هرمزگان, اِلمول, بتا-یودسمول, کاریوفیلن اکسید, Teucrium stocksianum,
چکیده مقاله :
هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رویشگاه بر کمیت و کیفیت اسانس گونهTeucrium stocksianum Boiss. است. بر این اساس سرشاخه این گونه در زمان گل دهی (مرداد ماه 1396 و 1397) از 4 منطقه از استان هرمزگان (ضلع شمالی کوه تنگ زاغ با ارتفاع 1100 متر از سطح دریا؛ کوه آبماه با ارتفاع 850 متر از سطح دریا؛ کوه تنگ زاغ با ارتفاع 1400 متر از سطح دریا و کوه انوه با ارتفاع 2000 متر از سطح دریا) جمع آوری و سپس بـا روش تقطیـر بـا آّب (سیستم کلونجر) اسانس گیری شد. آنالیز اسانس ها طبق شرایط استاندارد با دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. نتایج نشان داد که شرایط اکولوژیکی و اقلیمی رویشگاه می تواند کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین با کاهش ارتفاع از میزان اسانس کاسته شده است. به‌طوری‌که کمترین میزان اسانس متعلق به نمونه کوه آبماه با ارتفاع 850 متر و بیشترین میزان اسانس به نمونه کوه انوه با ارتفاع 2000 متر، تعلق دارد. و به ترتیب ترکیبات موثره اِلمول (2/4 تا 8/5 درصد)، کاریوفیلن اکسید (3/0 تا 7/1 درصد) و بتا-یودسمول (2/2 تا 12/1 درصد) و آلفا-پینن و میرسن از مهمترین ترکیبات موجود در اسانس ها به شمار می روند که در نمونه های با ارتفاع کمتر مشاهده نشده اند که این امر می‌تواند به دمای بالای هوا در مناطق رویش گیاه مرتبط باشد. همچنین ترکیباتی نظیر والریانول، پولگون، لیمونن و اپی-آلفا-کادینول به میزان قابل توجهی تنها در برخی از نمونه ها دیده شده اند که نشان از تاثیر شرایط اکولوژیکی و اقلیمی گیاه بر کیفیت اسانس می دهد.
The aim of this study was to investigate the effect of habitat on the quantity and quality of essential oil of Teucrium stocksianum Boiss. Accordingly, the branch of this species at the time of flowering (August 2017 and 2018) were collected from 4 regions of Hormozgan province (northern side of Tang Zagh mountain at 1100 meters of altitude; Abmah mountain at 850 meters of altitude; Tang Zagh mountain at 1400 m and Enveh mountain at 2000 m) . Essential oils were extracted by hydrodistillation method ( Clevenger apparatus) and were analyzed by using GC and GC/MS. The results showed that with decreasing altitude, the amount of essential oil reduced, so that the lowest and highest amounts of essential oil belonged to the samples of Abmah mountain at 850 m and Enveh mountain at 2000 m, respectively. Chemical analysis of T. stocksianum essential oils showed that the common compounds in the essential oils of this species were elmol (2.4 to 8.5%), caryophylene oxide (3.0 to 7.1%) and β-eudsmol (2.2 to 12.1%). Compounds such as α-pinene and myrcene, the most volatile compounds found in essential oils, were not observed in lower-altitude samples, which may be related to high air temperatures in plant geographical location. Also, significant amounts of compounds such as valerianol, polgon, limonene and epi-alpha-cadinol were observed in some samples, which shows the effect of the ecological and climatic conditions on the quality of plant essential oil.
essential oils of seven Teucrium species from Serbia and Montenegro. Journal of Essential Oil Research, 13(3): 163-165.
_||_
essential oils of seven Teucrium species from Serbia and Montenegro. Journal of Essential Oil Research, 13(3): 163-165.