تاثیر پرتودهی اشعه گاما بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه داروییThymus vulgaris L.

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

فهیمه صالحی ¹ , عزیزاله خیری ² , علی اسکندری ³ , محمد باقر رضایی ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گیاهان دارویی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - استادیار، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای کرج، ا‌لبرز، ایران
4 - استاد، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1394/03/07 تاریخ پذیرش : 1394/06/23 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: اسانس, آویشن باغی, پرتودهی گاما, صفات مورفولوژی و فیتوشیمیایی,

چکیده مقاله :

آویشن باغی (.Thymus vulgaris L) متعلق به خانواده نعناعیان بوده و دارای سابقه دیرینه به عنوان گیاه دارویی می‌باشد و مواد موثره آن به عنوان مقوی، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضدالتهاب، ضد سرفه و خلط‌آور در درمان سرماخوردگی استفاده می‌شود. استفاده علمی از فناوری هسته‌ای جهت افزایش کمیت و کیفیت مواد موثره آن‌ها از روش‌های علمی نوین می‌باشد. بدین منظور برای بررسی اثرات اشعه گاما در آویشن باغی، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی چند مشاهده‌ای اجرا شد. تیمارهای به کار برده، دزهای صفر، 100، 200، 300 گری در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد اشعه گاما تأثیر معنی‌داری بر روی صفات گیاه داشت. نتایج جدول مقایسه میانگین نشان داد که درصد اسانس پیکره رویشی آویشن باغی طی پرتودهی با دز 100 گری اشعه گاما افزایش یافته است. بنابراین بیش‌ترین میانگین اسانس با 81/2 درصد در تیمار 100 گری و کم‌ترین میزان اسانس با 52/1 درصد در تیمار 300 گری مشاهده شد. دز100گری نسبت به دزهای صفر، 200 و 300 گری اشعه گاما تاثیر بهتری در میزان عملکرد نیز نشان داد. در حالی که طی تجزیه اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی بیشترین میزان تیمول و کارواکرول در دز 300 گری مشاهده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد استفاده از پرتو گاما می‌تواند در زمینه دستیابی به شاخص‌های رشدی و فیتوشیمیایی مطلوب در این گیاه دارویی سودمند باشد.