بررسی فیتوشیمیایی و میزان اسانس جمعیت‌های گونه بومی درمنه بابونه‌ای (Vill. Artemisia chamaemelifolia)
محورهای موضوعی : فیتوشیمی
راضیه عظیمی
1
*
,
فاطمه سفیدکن
2
,
فاطمه فدائی
3
,
سمیه فکری قمی
4
,
نجمه هادی
5
,
مصطفی گلی پور
6
,
سعید رشوند
7
,
ایوب مرادی
8
1 - بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
2 - بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3 - بخش تحقیقات جنگلها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
4 - بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
5 - بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
6 - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (AREEO)، تهران، ایران
7 - بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران
8 - بخش جنگلها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
کلید واژه: اسانس آرتمیزیاکتون ترپنوئیدهای اکسیژنه درمنه بابونه‌ای 1, 8-سینئول کموتایپ,
چکیده مقاله :
جنس درمنه (Artemisia) با تعداد تقریبی 500 گونه پراکنده شده در جهان، بزرگترین جنس در قبیله Anthemideae و یکی از بزرگترین جنس‌ها در خانواده کاسنی (Asteraceae) به‌شمار می‌رود. گونه درمنه بابونه‌ای (.VillArtemisia chamaemelifolia ) به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی متنوع با طیف وسیعی از فعالیت‌های بیولوژیکی، کاربرد زیادی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارد. هدف از انجام این تحقیق بررسی درصد اسانس و تنوع ترکیب‌های شیمیایی اسانس در چهار جمعیت گونه بومی A. chamaemelifolia از رویشگاههای طبیعی به منظور تعیین کموتایپ‌ها و انتخاب اکوتیپ‌های مناسب می‌باشد. بدین منظور، اندام هوایی A. chamaemelifolia در مرحله گل‌دهی از استان‌های قزوین، گیلان و مازندران جمع‌آوری شد. استخراج اسانس از اندام هوایی گل‌دار گیاهان به روش تقطیر با آب انجام گرفت. نمونه‌های اسانس با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS مورد آنالیز کمی و کیفی قرار گرفت. بر اساس نتایج آنالیز، ترکیبات عمده در جمعیت‌های A. chamaemelifolia عبارت بودند از: قزوین: آرتمیزیا کتون (34/6%)؛ گیلان: 1,8-سینئول (46/0%) و سیس-نرولیدول (16/7%)؛ مازندران-تنکابن: 1,8-سینئول (28/0%)، سیس- نرولیدول (22/7%) و ترانس-لینالول اکسید استات (21/8%)؛ مازندران- چالوس: آرتمیزیل استات (23/7%)، ترانس- لینالولاکسیداستات (16/7%)، یوموگی‌الکل (16/3%)، selin-11-en-4-α-ol (11/0%) و سیس- نرولیدول (7/0%). با در نظر گرفتن ترکیبات اصلی نمونه‌های اسانس، چهار کموتایپ شامل 1) آرتمیزیا کتون (قزوین)، 2) 1,8-سینئول/ سیس-نرولیدول (گیلان)، 3) 1,8-سینئول/ سیس-نرولیدول/ ترانس-لینالولاکسیداستات (مازندران-تنکابن) و 4) آرتمیزیل استات/ ترانس- لینالولاکسیداستات/ یوموگی‌الکل (مازندران-چالوس) برای اکوتیپ‌هایA. chamaemelifolia تعیین شد. با توجه به نتایج حاصل، اسانس جمعیت‌های A. chamaemelifolia غنی از ترکیبات شیمیایی اکسیژنه متنوع و زیست فعال بوده که کاربرد زیادی در صنایع مختلف دارند.
The genus Artemisia, with about 500 species distributed worldwide, is the largest genus in the tribe Anthemideae and one of the greatest genera in the family Asteraceae. Artemisia chamaemelifolia Vill. is widely used in the pharmaceutical, food, cosmetic and perfumery industries due to its diverse chemical compounds with a wide range of biological activities. The aim of this research was to investigate the percentage of essential oil (EO) and the diversity of EO chemical compounds in four populations of the native species A. chamaemelifolia from natural habitats in order to define chemotypes and select appropriate ecotypes. For this purpose, aerial parts of A. chamaemelifolia were collected at the flowering stage from Qazvin, Gilan and Mazandaran provinces. Extraction of EOs from the flowering aerial parts was done by hydrodistillation method. The EOs were analyzed quantitatively and qualitatively using GC and GC/MS devices. According to analysis results, the main compounds in A. chamaemelifolia populations were: Qazvin: Artemisia ketone (34.6%); Gilan: 1,8-cineole (46.0%) and cis-nerolidol (16.7%); Mazandaran-Tonekabon: 1,8-cineole (28.0%), cis-nerolidol (22.7%) and trans-linalool acetate oxide (21.8%); Mazandaran-Chalus: artemisyl acetate (23.7%), trans-linalool oxide acetate (16.7%), yomogi alcohol (16.3%), selin-11-en-4-α-ol (11.0%) and cis-nerolidol (7.0%). Considering the main constituents of the EOs, four chemotypes including, artemisia ketone (Qazvin), 1,8-cineole/cis-nerolidol (Gilan), 1,8-cineole/cis-nerolidol/trans-linalool oxide acetate (Mazandaran-Tonekabon) and artemisyl acetate/trans-linalool oxide acetate/ yomogi alcohol (Mazandaran-Chalus) were identified for A. chamaemelifolia ecotypes. According to results, EOs of A. chamaemelifolia populations are rich in diverse and bioactive oxygenated constituents, which are widely used in various industries.