بررسی اثربخشی آموزههای انسان شناسی صحیفه سجادیه در «امید به آینده» دانش آموزان المپیادی مقطع متوسطه شهر کرج
محورهای موضوعی : فلسفه تعلیم و تربیت
سیده راضیه طباطبایی مهر
1
,
محمد حسن برهانی فر
2
*
,
منیره سیدمظهری
3
1 - دانشجوی دکترای فلسفه و کلام اسلامی، گروه الهیات، فلسفه و معارف اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - استادیار گروه الهیات، فلسفه و معارف اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
3 - دانشیار گروه الهیات، فلسفه و معارف اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
کلید واژه: امید به آینده, انسان شناسی, دانش آموزان المپیادی, صحیفه سجادیه ,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزههای انسانشناسی صحیفه سجادیه بر میزان امید به آینده در میان دانشآموزان المپیادی مقطع متوسطه دوم شهر کرج انجام شد. این مطالعه از نوع نیمهتجربی با طرح پیشآزمون - پسآزمون بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشآموزان المپیادی مقطع متوسطه دوم شهر کرج در سال تحصیلی 1403-1404 بود که از میان آنها، نمونهای به روش در دسترس انتخاب و بهصورت تصادفی در دو گروه پیشآزمون – پسآزمون جایگزین شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه استاندارد امید به آینده اسنایدر بود که روایی و پایایی آن در مطالعات پیشین تأیید شده است. دانش آموزان هدف طی دو جلسه کارگاه آموزشی، محتوای برگرفته از آموزههای انسانشناسی صحیفه سجادیه را دریافت نمودند. دادهها با استفاده از آزمون آماری (t-زوجی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میانگین نمرات امید به آینده پس از برگزاری کارگاه به طور معناداری بالاتر از نمرات پیش از آزمون بوده است. به بیان دیگر، آموزشهای مبتنی بر صحیفه سجادیه توانستند نقش مؤثری در ارتقای امید به آینده دانشآموزان ایفا کنند. این یافته نشان میدهد بهرهگیری از متون دینی - تربیتی مانند صحیفه سجادیه میتواند بهعنوان رویکردی بومی و کارآمد در برنامهریزیهای آموزشی و پرورشی برای نسل نوجوان به کار گرفته شود.
The present study aimed to investigate the effectiveness of Sahifeh Sajjadieh's anthropological teachings on the level of hope for the future among high school Olympiad students in Karaj. This study was a quasi-experimental study with a pre-test-post-test design. The statistical population included all high school Olympiad students in Karaj in the academic year 1403-1404, from which a sample was selected using the convenience method and randomly assigned to two pre-test-post-test groups. The data collection tool was the Snyder Standard Hope for the Future Questionnaire, the validity and reliability of which have been confirmed in previous studies. The target students received content derived from Sahifeh Sajjadieh's anthropological teachings during two workshop sessions. The data were analyzed using a paired t-test. The results showed that the mean scores of hope for the future after the workshop were significantly higher than the scores before the test (P<0.05). In other words, training based on Sahifeh Sajjadieh could play an effective role in promoting students' hope for the future. This finding shows that the use of religious-educational texts such as Sahifeh Sajjadieh can be used as a native and efficient approach in educational and upbringing planning for the adolescent generation.
1. 1. صحیفه سجادیه
2. کلینی، م. ب. یعقوب. (1363). الکافی. 8 ج. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
3. ابتکاری، م. (1396). بررسی راههای افزایش امید به آینده در دانشآموزان با رویکرد اقدام پژوهی. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3(2)، 43-52.
4. احمدزاده، س. (1400). معناشناسی سیستمی واژگانی قرآن کریم. پژوهش های زبانشناختی قرآن، 20(10)، 59-76.
5. باقری نوع پرست، خ. و باقری نوع پرست، م. ز. (1390). مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت: بررسی تطبیقی دیدگاه های سهروردی و هوسرل. پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، 1(2)، -.
6. بهشتی، ا. (1401). تجرید. تهران: مجله مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
7. خسروپناه، ع. ح.، پناهی آزاد، ح. و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. (1401). نظام معرفت شناسی صدرایی. 1 ج. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سازمان انتشارات.
8. سلمانی، ب.، ملکی، ح.، عباسپور، ع.، حکیمزاده، ر. و امیرتیموری، م. ح. (1397). رهبری برنامه درسی، راهکاری مؤثر در تغییر و اجرای پویای برنامه های درسی. تدریس پژوهی، 14(6)، 106-125.
9. شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: ایران.
10. صدری، م.، گلپرور، م.، آقایی، ا. و گیلیام، ل. (1400). اثربخشی آموزش بسته معنا محور تحصیلی مبتنی بر نظریه انسان سالم و آموزش روانشناسی مثبتنگر بر اشتیاق تحصیلی دانشآموزان ایرانی ساکن دانمارک. روانشناسی تربیتی، 62(17)، 207-227.
11. طاهری، م.، معصومه پورمحمدرضای، ت. و سعید سلطانی، ب. (1391). رابطهی سبک دلبستگی و امید به زندگی در مادران دارای فرزند پسر کم توان ذهنی آموزش پذیر. اصول بهداشت روانی، سال چهاردهم(53)، 24-.
12. فیاضی، غ. ر. و یوسفی، م. ت. (1393). علم النفس فلسفی. 1 ج. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، انتشارات.
13. ملاصدرا، م. ب. ابراهیم، سبزواری، ه. ب. مهدی و آشتیانی، ج. د. (1360). الشواهد الربوبیة في المناهج السلوکیة. 1 ج. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14. ملاصدرا، م. ب. ابراهیم. (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الأربعة. 9 ج. قم: موسسه مطالعات اسلامی.
15. مدنی، س. ع. خ. (1397). بوستان سالکان (شرح موضوعی صحیفه سجادیه). 7 ج. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس.
16. نورورزینژاد، م. و طباطبایی، م. (1399). رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی در ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش. Pure Life، سال 7، 35-64.
17. موسوی اردبیلی، ع. غ. (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی قدس سره. 3 ج. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
18. وزارت آموزش و پرورش. (1390). مبانی نظری سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش. تهران: ایران.
1. Grewal, P. K., & Porter, J. E. (2007). Hope theory: A framework for understanding suicidal action. Death Studies, 31(2), 131–154.
2. Kerret, D., Orkibi, H., & Ronen, T. (2016). Testing a model linking environmental hope and self-control with students' positive emotions and environmental behavior. The Journal of Environmental Education, 1-11. https://doi.org/10.1080/00958964.2016.1182886
3. Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., ... & Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570.
4. Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. New York: Sage Publications, Inc.
5. Vandaele, M., & Stålhammar, S. (2022). “Hope dies, action begins?” The role of hope for proactive sustainability engagement among university students. International Journal of Sustainability in Higher Education, 23(8), 272-289.