• صفحه اصلی
  • تاثیر توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بر ارتباط موثر در دانشجویان

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140212211105026 بازدید : 192 صفحه: -

نوع مقاله: پژوهشی

تاثیر توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بر ارتباط موثر در دانشجویان

محورهای موضوعی : مدیریت آموزشی

سعیده بدلی نقده 1 , مرتضی اخلاقی فرد 2 , آرزو تاری مرادی 3

1 - کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
2 - دانشکده الهیات، گروه فلسفه و ادیان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
3 - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

تاریخ دریافت : 1402/12/21 تاریخ پذیرش : 1403/04/18 تاریخ انتشار : 1402/11/29

کلید واژه: ارتباط موثر , توانایی حل مسئله, توانایی مقابله با استرس.,

چکیده مقاله :

 

برقراری ارتباط مؤثر یکی از مسائل کلیدی در محیط دانشگاه است و این ارتباط می تواند بر موفقیت تحصیلی و شغلی دانشجویان تأثیر زیادی داشته باشد. لذا هدف از انجام پژوهش حاضر پیش‌بینی ارتباط موثر براساس توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله در بین دانشجویان بود. این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری را کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در نیم سال دوم سال تحصیلی 1401-1402 تشکیل دادند که بر اساس فرمول فیدل و تاباچنیک (2007) و به روش نمونه گیری تصادفی 150 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه های مقابله با موقعیت استرس زا اندلر و پارر(۱۹۹۰)، حل مسئله هپنر (1982) و ارتباط موثر کوئین دام (2004) بود. فرضیه تحقیق به روش تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان مورد تجریه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد با توجه به میزان ضریب تعیین (0.43=R2) واریانس تبیین شده ارتباط موثر به عنوان متغیر ملاک توسط متغیر های پیش بین توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله در حد قوی می باشد و ابعاد اعتماد (β=0.154 p<0.01 ) و اشتیاق توانایی حل مسئله (β=-0.347, p<0.01) و بعد مساله مدار توانایی مقابله با استرس(β=0.239, p<0.01) با ضرایب مثبت، بیشترین تاثیر را در پیش بینی ارتباط موثر دانشجویان نشان دادند. با توجه به نتایج این پژوهش اعتماد و اشتیاق به حل مسئله‏‏‏ و توانایی مقابله با استرس مسئله مدار باعث بهبود و تقویت ارتباط موثر در دانشجویان می گردد.

 

 

چکیده انگلیسی:

Effective communication is one of the key issues in the university environment and this communication can have a great impact on the academic and career success of students. Therefore, the purpose of this research was to predict effective communication based on the ability to deal with stress and problem solving ability among students. This was a descriptive correlational study. The statistical population consisted of all the students of Islamic Azad University, Karaj branch in the second half of the academic year 1402-1401, based on the formula of Fidel and Tabachnik (2007) and 150 people were selected as a sample by random sampling. The research tools included Endler and Parer's (1990) coping with stressful situation questionnaires, Heppner's problem solving (1982) and Queen Damm's effective communication (2004). The research hypothesis was tested and analyzed using the multiple regression analysis method. The results of the research showed that according to the coefficient of determination (R2=0.43), the explained variance of effective communication as a criterion variable by predicting variables of the ability to deal with stress and the ability to solve problems is strong, and the dimensions of trust (β=0.154 p <0.01) and enthusiasm, ability to solve problems (β=-0.347, p<0.01) and the problem-oriented dimension of ability to cope with stress (β=0.239, p<0.01) with positive coefficients showed the greatest impact in predicting the effective communication of students. According to the results of this research, confidence and passion for problem solving and the ability to deal with problem-oriented stress improve and strengthen effective communication in students.

منابع و مأخذ:

احمدی، سیروس، فرهادی، الهام. (1396). بررسی رابطه مهارت حل مساله و احساس امنیت در بین زنان. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)، 6(2 (پیاپی 17) )، 33-44.
آقاپور، مهدی، ابوالمعالی الحسینی، خدیجه، اصغر‌نژاد فرید، علی اصغر. (1399). مقایسه اثر بخشی آموزش راهبردهای مقابله با استرس و راهبردهای کمک خواهی بر استرس تحصیلی. مجله روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 9(3): 18-8.
آقایی، هاجر، بزازیان، سعیده، بینسی، پریناز. (1399). اثربخشی آموزش حل مسئله بر مهارت های ارتباطی زنان مبتلا به دیابت بارداری. اردبیل اولین همایش ملی آسیب شناسی روانی.
بروجی، زهره و نیوشا، بهشته. (1400). بررسی مهارت حل مسئله و تاثیر آن بر مولفه های ارتباط معلم-شاگرد، رضایت از زندگی و معنای تحصیل در دانش آموزان دوره متوسطه. تهران: نهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
جانباز لیلی، صفیه، گل پرور, فرشته، صادقی، عباس. (1400). تأثیر آموزش مهارتهای حل مسأله و ارتباط در کلاس بر هیجانهای تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 17(59): 353-374.
حاتمی فرد، سیروس، کافی، سیدموسی، و خوش روش، وحید. (1390). اثربخشی آموزش مهارت حل مساله و مهارت ابراز وجود والدین بر میزان سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی فرزندان آنان. فرهنگ مشاوره و روان درمانی (فرهنگ مشاوره)، 2(7)، 68-84.
حقیقی، شایسته ، روئین تن، منصوره. (1397). بررسی موانع برقراری ارتباط مؤثر بین دانشجویان پرستاری و بیماران در بیمارستان-های آموزشی-درمانی شهر اهواز در سال 94-1393. مجله توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 9(3): 157-148.
دهدشتی لسانی، معصومه و طباطبایی، سیدمحمدرضا و بصیری پور، راضیه و ایزدی، محمدرضا. (1394). بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی و سبک های حل مسئله در دانشجویان موسسه عالی جهاد دانشگاهی خوزستان،کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی.
رحیمی صادق، زهرا، برجعلی، احمد؛ سهرابی، فرامرز؛ معتمدی، عبداله و فلسفی نژاد، محمد رضا. (1399). تأثیر برنامه مهارت‌های زندگی (خودآگاهی، مقابله با استرس، همدلی) بر اساس فرهنگ بومی برشادکامی و تاب‌آوری زنان مطلقه . پژوهش های مشاوره ، ۱۹ (۷۴): ۹۰-۶۲.
زارعی، اقبال، میرزایی، میترا صادقی فرد، مریم. (1397). ارائه مدلی جهت تبیین نقش مهارت های ارتباطی و مهارت های حل مساله در پیشگیری از آسیب های روانی و اجتماعی با میانجیگری تعارضات خانوادگی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 9(35): 26-1.
شعبان زاده، افسانه، زارع بهرام آبادی، مهدی، حاتمی، حمیدرضا، زهراکار، کیانوش. (1392). بررسی رابطه میان سبک های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران. فصلنامه زن و جامعه، 4(16): 1-20.
فریدمرندی, کاکابرایی, ‌کیوان, حسینی, ‌سعیده‌السادات. (2019). تاثیر آموزش حل مسئله بر مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی. سلامت روان کودک, 21(6), 132-143.‎
کافی نیا، فاطمه، و فرهادی، هادی. (1399). اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر مهارت‌های ارتباطی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه . روان شناسی تحلیلی شناختی ، 39(8 )، 8-1.
کاوسی علی، علیزاه مهدی محله زهرا، رضاپور زینب، موحدی علی، معینی قمچینی وحید، محمدی غلامرضا. (1396). بررسی سطح استرس و شیوه های مقابله با آن در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی نیشابور در سال ۱۳۹۵. مجله علمی پژوهان، ۱۶ (۱) :۳۳-۴۱.
گلی توانا، مریم و نجارلشگری، سحر. (1398). پیشنهاده طرح تاثیر آموزش مهارت های ده گانه زندگی شامل: (مهارت های خود آگاهی، مهارت همدلی، مهارت روابط بین فردی، مهارت ارتباط موثر، مهارت مقابله با استرس، مهارت مدیریت بر هیجان، مهارت حل مسئله، مهارت تصمیم گیری، مهارت تفکر خلاق، مهارت تفکر انتقادی) در تحکیم خانواده. اردبیل: دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی.
محزون زاده بوشهری، فاطمه. (1396). رابطه بین مهارت حل مساله و خلاقیت دانشجویان با نقش واسطه گری خودکارآمدی تحصیلی: مدل یابی معادلات ساختاری. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(4)، 27-50.
معنوی پور، داود و دارابی، مصطفی. (1397). اثربخشی روش آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب امتحان و سبک‌های حل مسئله در دانشجویان. شناخت اجتماعی، 7(1): 53-41.
Batool, S; Nadeem, A; & Asif, M. (2018). Managing Higher Education Quality Enhancement in Pakistan through Communication Skill to achieve International Opportunities. Journal of Managerial Sciences. 12(1), 37 – 48.
Bekkouche, N. S., Schmid, R. F., & Carliner, S. (2022). “Simmering pressure”: How systemic stress impacts graduate student mental health. Performance Improvement Quarterly, 34(4), 547-572.
Bhaskara Reddy,V., & panacharoensawad, B.(2017). Students ProblemSolving Difficulties and Implications in Physics: An Empirical Study on Influencing Factors. Journal of Education and Practice, 8, (14), 59-62.
Delle Fave, Antonella. (2020). Meaning in life: Structure, sources, and relations with mental and physical health. Acta Philosophica 29: 19–32. Endler, N. S., & Parker, J. D. A. (1990). Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 844–854.
‏Hair, J. F., Howard, M. C., & Nitzl, C. (2020). Assessing measurement model quality in PLS-SEM using confirmatory composite analysis. Journal of Business Research, 109, 101–110. https.
Haris, F., & Kumar, A. (2018). Marital satisfaction and communication skills among married couples. Indian Journal of Social Research, 59(1), 35-44.
Heppner, P. P., & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem-solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29(1), 66-75. https://doi.org/10.1037/0022- 0167.29.1.66.
Hou, Y., Jiang F., & Wang, X. (2019). Marital commitment, communication and marital satisfaction: An analysis based on actor–partner interdependence model. International Journal of Psychology, 54(3); 369-376.
Juandi, D., & Tamur, M. (2021). Review of problem-based learning trends in 2010-2020: A meta-analysis study of the effect of problem-based learning in enhancing mathematical problem-solving skills of Indonesian students. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1722, No. 1, p. 012103). IOP Publishing. https://doi.org/10.1088/1742- 6596/1722/1/012103/meta.
Kron, F. W; Fetters, M. D; Scerbo, M. W; White, C. B; Lypson, M. L; Padilla, M. A & Guetterman, T. C. (2017). Using a computer simulation for teaching communication skills: A blinded multisite mixed methods randomized controlled trial. Patient education and counseling. 100(4), 748- 759.
Lei, H., Zhang, Q., Li, X., Yang, H., Du, W., & Shao, J. (2019). Cumulative risk and problem behaviors among Chinese left-behind children: A moderated mediation model. School psychology international, 40(3), 309-328.
Li, Jian-Bin, Kai Dou, and Yue Liang. (2020). The relationship between presence of meaning, search for meaning, and subjective well-being: A three-level meta-analysis based on the Meaning in Life Questionnaire. Journal of Happiness Studies 22: 467–89.
Liberali, R., Novack, D., Duke, P., Grosseman, S.(2018). Communication skills teaching in Brazilian medical schools: What lessons can be learned? Patient Education and Counseling, 101(8): 1496-1499.
Modesitt, S. C., Havrilesky, L. J., Previs, R. A., Alejandro Rauh-Hain, J., Michael Straughn, J., Bakkum-Gamez, J. N., Fuh, K. C., & Cohn, D. E. (2022). Ridiculously good writing: How to write like a pro and publish like a boss. Gynecologic Oncology Reports, 42, 101024.
Moradi, M., & Miralmasi, A. (2020). Pragmatic research method. (F. Seydi, Ed.) (1st Ed.). Tehran: School of quantitative and qualitative research. Retrieved from https://analysisacademy.com/(Persian).
Safinia, G., Moghadam, H. E., & Abolmaali, K. (2022). The Effects of Stress Management Training on Communication Skills and Attribution Beliefs on Women with Adjustment Disorders. International Journal of Health Studies, 18-23.
Smeyers, Emmelise. (2021). Existential Concerns, Meaning in Life, Focusing Attitude, and Their Associations with Depression. A Quantitative Pilot Study among Postgraduate Students. Master’s thesis, KU Leuven, Leuven, Belgium.
Trizano-Hermosilla, I., & Alvarado, J. M. (2016). Best Alternatives to Cronbach’s Alpha Reliability in Realistic Conditions: Congeneric and Asymmetrical Measurements. Frontiers in Psychology, 7, 769.
Williams, B.W., Kessler, H.A., Williams, M.V. (2019). Relationship among Practice Change, Motivation, and Self-Efficacy. J. Contin. Educ. Health Prof. 34 (1): 5–10.
متن کامل:


تاریخ دریافت: 21/12/1402

تاریخ پذیرش: 18/04/1403

 

تاثیر توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بر ارتباط موثر در دانشجویان

 

سعیده بدلی نقده1 *، مرتضی اخلاقی‌فرد2، آرزو تاری مرادی 3

چکیده 

 

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، دوره2، شماره3 تاستان 1403

 برقراری ارتباط مؤثر یکی از مسائل کلیدی در محیط دانشگاه است و این ارتباط می تواند بر موفقیت تحصیلی و شغلی دانشجویان تأثیر زیادی داشته باشد. لذا هدف از انجام پژوهش حاضر پیش‌بینی ارتباط موثر براساس توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله در بین دانشجویان بود. این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی 

بود. جامعه آماری را کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در نیم سال دوم سال تحصیلی 1401-1402 تشکیل دادند که بر اساس فرمول فیدل و تاباچنیک (2007) و به روش نمونه گیری تصادفی 150 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه های مقابله با موقعیت استرس زا اندلر و پارر(۱۹۹۰)، حل مسئله هپنر (1982) و ارتباط موثر کوئین دام (2004) بود. فرضیه تحقیق به روش تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان مورد تجریه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد با توجه به میزان ضریب تعیین (0.43=R2) واریانس تبیین شده ارتباط موثر به عنوان متغیر ملاک توسط متغیر های پیش بین توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله در حد قوی می باشد و ابعاد اعتماد (β=0.154 p<0.01 ) و اشتیاق توانایی حل مسئله (β=-0.347, p<0.01) و بعد مساله مدار توانایی مقابله با استرس(β=0.239, p<0.01) با ضرایب مثبت، بیشترین تاثیر را در پیش بینی ارتباط موثر دانشجویان نشان دادند. با توجه به نتایج این پژوهش اعتماد و اشتیاق به حل مسئله‏‏‏ و توانایی مقابله با استرس مسئله مدار باعث بهبود و تقویت ارتباط موثر در دانشجویان می گردد. 

کلمات کلیدی: ارتباط موثر ، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

دانشجویان به عنوان قشری از جامعه که پیوسته در معرض استرس‌ها و فشارهای محیطی و روانی زیادی از جمله مشکلات آموزشی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند، مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته اند(بکوش، اشمید و کارلینر4، 2022). حل مشکلات و مسائل مختلف در بین دانشجویان مستلزم ایجاد ارتباط موثر در بین آن‌ها است(اسمیرز5، 2021). این مهم با تأکید بر پیشرفت علمی و مهارت‌های عمومی6 مورد نیاز برای رقابت در بازار جهانی بسیار مورد توجه می باشد و کارفرمایان در انتخاب کارکنان خود به مهارت‌های ارتباطی افراد توجه ویژه دارند. همچنین مهارت ارتباطی7 در تعلیم و تربیت به ویژه در فرایندهای اداری، ارتباط موثر دانشجویان نقش مؤثری دارد(بتول، نادم و آسیف8، 2018). وجود ارتباط موثر به افراد کمک می‌کند تا به طور صحیح احساسات و نیازهای خود را بیان کنند و به اهداف بین فردی دست یابند(کورن و همکاران9، 2017). در واقع روابط انسانی برای ارضای نیازهای اساسی ما ضروری اند. داشتن روابط مثبت و سالم با دیگران کلید رشد و کمال آدمی است. آنچه که امروز هستیم و آن چه در آینده خواهیم بود هر دو معلول ارتباط موثر ما با دیگران است(ویلیامر، کسلر و ویلیامز10، 2014). از طرف دیگر در دنیای پرتنش امروزي، افراد در داشتن روابط مثبت و سالم با دیگران و سازگار شدن با محیط اجتماع دچار فشار روانی زیادي می‌شوند در شرایط امروز جامعه، همه به نحوي تحت فشار هستند که در کمترین زمان کار بیشتري انجام دهند(هو، جیانگ و وانگ 11، 2020). در نتیجه فشار روانی می‌تواند منجر به هیجان‌‌‌‌‌هاي منفی مثل افسردگی یا اضطراب شده و یا می‌تواند باعث بیماري‌‌‌‌‌هاي جسمی خفیف یا شدید شود، البته همه مردم به فشار روانی واکنش یکسان نشان نمی دهند، در مقابله با استرس، بعضی افراد دچار مشکلات هیجانی و جسمی شدید می‌شوند در حالی که براي افراد دیگر ممکن است تجربه اي جالب و مهیج باشد(باقریان سرارودی، خیرآبادی، مراثی، و قانعی فر، 1398). در مقابله با استرس، افراد از سبک‌‌‌‌‌هاي مقابله اي متفاوتی استفاده می‌کنند. اصطلاح کنار آمدن (مقابله) به فرایندي اطلاق می‌شود که از طریق آن فرد سعی می‌کند فشارهاي روانی را کنترل و مدیریت کند که به طور کلی به دو سبک مسئله مدار و هیجان مدار صورت می‌گیرد(معنوی پور و دارابی، 1397). این راهبردها اشاره به روش‌هایی دارد که اشخاص در آن به بهره گیری از منابع سازگاری و راهکارهای مراقبتی، از خود در برابر تأثیرات منفی استرس محافظت می‌کنند(لی و همکاران12، 2019). بر اساس مطالعات بروجی و نیوشا(1400)، احمدی و همکاران (1395)، ازدمیر و کایا13 (2013)، صفی نیا، مقدم و ابوالمعالی14 (2022) بین راهبردهای مقابله با استرس با مهارت‌های ارتباطی رابطه وجود دارد. این محققین در این خصوص معتقدند که مهارت حل مسئله با زمینه سازگاری، رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند و باعث بهبود مهارت‌های ارتباطی در افراد می گردد و بهبود مهارت های ارتباطی در کاهش تعارضات بین فردی نقش مثبت و معنی دار دارند. همچنین آقایی و همکاران (1399) در تحقیق خود که به موضوع اثر بخشی بهبود توانایی مقابله با استرس بر بهبود مهارت‌های ارتباطی افراد پرداخته بودند بیان کردند این آموزش‌ها بر بهبود مهارت‌های ارتباطی اثربخش می باشند.

از دیگر متغیرهایی که به نظر می‌رسد پیش‌بینی کننده ارتباط موثر در دانشجویان باشد توانایی حل مساله15 است. توانایی حل مساله یکی از کارکردهای عالی ذهن است که اکتساب آن معمولاً به آموزش نیاز دارد و شامل مجموعه پیچیده‌‌‌‌‌اي از مؤلفه های شناختی، رفتاری و نگرشی است(فرید مرندی، کاکابرایی، حسینی، 2019). میر16 (2008) حل مساله را فرآیند چند مرحله­ای تعریف کرده که در آن فرد باید رابطه میان تجارب گذشته و مسئله موجود را دریابد و با توجه به آن راه حل مناسبی را اتخاذ کند. همچنین حل مساله، راهبرد مقابله‌اي مهمي است كه توانايي و پيشرفت شخصي و اجتماعي را افزايش و تنيدگي17 و نشانه شناسي رواني18 را كاهش مي‌دهد (رحیمی صادق، برجعلی، سهرابی، معتمدی، و فلسفی نژاد، 1399). كسيدي19 و لانگ 20(1996)، سه سبک حل مسئله ‌خلاقانه21، اعتماد22، گرايش23، را بعنوان سبک های حل مسئله سازنده معرفي كرده‌اند. سبك حل مساله خلاقانه، نشان دهنده‌ي ‌برنامه‌ريزي و در نظر گرفتن راه حل‌‌‌‌‌هاي متنوع بر حسب موقعيت مساله‌زا است. سبك اعتماد در حل مساله، بيانگر اعتقاد در توانايي فرد براي حل مشكلات است. سبك گرايش، نگرش مثبت نسبت به مشكلات و تمايل به مقابله‌ي ‌رودررو با آن‌ها را نشان مي‌دهد(گلی توانا و نجارلشگری، 1398). این سبک های حل مسئله با سازه هايي همچون رضايت از زندگي، عاطفه‌ي ‌مثبت، بهزيستي شخصي، انگيزه‌ي ‌پيشرفت و حمايت اجتماعي رابطه مثبت و با متغيرهاي اضطراب، افسردگي، نوميدي، خصومت و استرس شغلي همبستگی منفی نشان دادند(کاوسی و همکاران، 1396). لذا حل مساله، يك مهارت حياتي براي زندگي در عصر كنوني است و فنون حل مساله به عنوان یکی از اصلی‌ترین قسمت‌های آموزش مهارت های زندگی در نظر گرفته می‌شود(دلفیو24، 2020). امروزه در تمامي فعاليت ها صاحبان امر به سوي مهارت‌‌‌‌‌هاي تفكر سطح بالا و حل مساله، چه در حيطه‌ي ‌عمومي و چه در حيطه‌ي ‌فناوري، خواه در فعاليت‌‌‌‌‌هاي طبيعي و خواه در فعاليت‌‌‌‌‌هاي مساله دار فراخوانده مي‌شوند و در اغلب جوامع، همه بر اين عقيده‌اند كه بايد بر افزايش مهارت‌‌‌‌‌هاي حل مساله  اولین ضرورت یک زندگی اجتماعی است(حقیقی و روئین تن، 1397). به طور كلي، حل مساله به فرآيند شناختي- رفتاري ابتكاري فرد اطلاق مي‌شود كه به وسيله‌ي ‌آن فرد مي خواهد راهبردهاي موثر و سازش يافته‌ي ‌مقابله‌اي خود را در مقابل مشكلات روزمره تعيين، كشف يا ابداع كند. و از طرف دیگر چگونگی تفکر و تفسیر فرد از رویدادهای محیطی در انتخاب سبک‌های مقابله نقش دارد. پیروان رویکردهای شناختی انسان را موجودی مختار فرض کرده‌اند که با استفاده از ارزیابی خویش در مورد پیامدهای مسئله از بین پیامدهایی که در مسیرش قرار دارند دست به انتخاب می‌زند. این چارچوب بیانگر آن است که انسان همانطور که می‌تواند از عوامل تنش زا تأثیر پذیرد، توانایی آن را هم دارد که به پیامدهای عوامل تنش زای موجود در زندگی خود نیز تشکل و جهت ببخشد(آقاپور و همکاران، 1399). بررسی پیشینه تحقیقات گذشته همچون حاتمی فرد، کافی نیا و فرهادی(1399)، دهدشتی لسانی، طباطبایی، بصیری پور و ایزدی(1394)، یوسفی و مهدوی(1396)، باسکارا و پاراچونسوارد25(2017)، راین26و همکاران(2016)، سیلوین27و همکاران(2017)، لیبرالی، نواک، دوک و کراسمن28 (2018)، هاریس و کومار29(2018) نشان داد مهارت های حل مسئله هم به شکل مستقیم بر مهارتهای ارتباطی افراد اثر گذار می باشد و هم با کاهش مشکلات و تعارضات رفتاری و بهبود مهارت های اجتماعی و شناختی تاثیر گذار بر مهارت های ارتباطی افراد همچون خلاقیت (محزون زاده بوشهری، 1396)، احساس امنیت (احمدی و فرهادی، 1396)، آسیب های روانی و اجتماعی (زارعی، میرزایی و صادقی فرد، 1397)، تنظیم هیجانی (جانباز لیلی، گل پرور و صادقی،1400) می تواند باعث بهبود ارتباط موثر در بین افراد گردد. بنابراین بهبود مهارت های ارتباطی در حل مسائل اجتماعی و تعارضات بین فردی نقش مثبت و معنی دار دارند. بدین معنی که مهارت های ارتباطی و ذهن آگاهی قادرند در حل مسائل اجتماعی تاثیر مستقیم گذارده و تعارضات بین فردی را کاهش دهند، در واقع راه حل ها و پاسخ هایی در هنگام حل مسئله تولید می نماییم و تصمیماتی که اتخاذ می کنیم نه تنها یک موفقیت خاص را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه به طور بالقوه بر پیشرفت شخصی، اجتماعی و جهت گیری ما در زندگی هم تأثیر بسزایی دارد(جواندی و تامور30، 2019).

 لذا مطالعه حاضر به بررسی تاثیر توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بر ارتباط موثر در دانشجویان می‌پردازد تا روان شناسان و مشاوران بتوانند در راستای بهبود ارتباط موثر در بین دانشجویان و تدوین پروتکل‌های درمانی بر مبنای مقابله با استرس و مهارت‌های حل مساله بهره ببرند. 

روش شناسی تحقیق

روش پژوهش حاضر، توصیفی (غیرآزمایشی) و طرح پژوهش، همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان د انشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بود که در این پژوهش تعداد150 نفر از این دانشجویان بر اساس فرمول فیدل و تاباخنیک31 (2007) بعنوان نمونه آماری محاسبه گردید و با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسش نامه ها به صورت حضوری در اختیار این دانشجویان قرار گرفت. داده ها در اردیبهشت و خرداد سال 1402 به صورت مقطی جمع آوری گردید که برای پرهیز از سوگیری ها داده های جمع آوری شده، پیش پردازش32 گردید(مدسیت و همکاران33، 2022). در این خصوص بیان کرد که کیفیت یک تجزیه و تحلیل قابل قبول منوط به کیفیت غربالگری و بهبود و رفع نواقص داده های اولیه می باشد. لذا در بررسی اولیه داده ها در دو بخش تک متغیره و چند متغیره(آزمون فاصله ماهالانوبیس34) (هیر، هاوارت نیتزل35، 2022) مورد ارزیابی قرار گرفت  هر چند در بررسی صورت گرفته داده پرت و فرد بی تفاوت شناسایی نگردید. همچنین مشخص شد که مجموعه داده های پژوهش بر اساس مقادیر چولگی و کشیدگی از الگوی زنگوله ای نرمال تبعیت می کند (تریزانو، هرموسیلا و آلوارد36، 2016).  شرایط ورود به پژوهش شامل دانشجویان علاقمند به شرکت در پژوهش و پاسخ به پرسشنامه های پژوهش بود. ملاک خروج از پژوهش نیز عدم علاقه به پژوهش بود. در جهت رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، توزیع و جمع آوری پرسشنامه های پژوهش به صورت بی نام انجام شد و موافقت و تمایل شخصی تک تک اعضای نمونه برای شرکت در پژوهش مد نظر قرار گرفت و داده­های حاصل از پرسشنامه های پژوهش با راز داری کامل و تنها در راستای اهداف و فرضیه های پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.

بر اساس نتایج حاصل 36 درصد دانشجویان مورد ارزیابی مرد و 64 درصد زن بودند. میانگین سنی دانشجویان مورد ارزیابی 12/23 با حداقل سن 18 و حداکثر سن 42 سال بود. 67/76 درصد مجرد و 33/23 درصد متاهل بودند. از لحاظ تحصیلات 77/69 درصد دانشجویان دانشجوی مقطع کارشناسی و 33/19 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد بودند. پس از جمع آوری داده ها و به منظور تحلیل، از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان37 با رعایت پیش فرض ها برای آزمون فرضیات پژوهش استفاده شد. برای انجام تحلیل ها از نرم افزار  SPSS ویراست 26 استفاده شد.

 

ابزار اندازه گیری

در این تحقیق از سه پرسشنامه استاندارد استفاده شد. 

1-پرسشنامه مقابله با موقعیت استرس زا اندلر و پارکر (۱۹۹۰)

پرسشنامه مهارت‌هاي مقابله‌اي در سال (1990) توسط اندلر و پارکر38 به منظور ارزيابي نحوه رويايي افراد با مشکلات‌شان ساخته شد و سه سبک مقابله اصلي، يعني مقابله مسئله مدار، مقابله هيجان مدار و مقابله اجتنابي را مي‌سنجد. پرسشنامه مقابله با شرايط پراسترس يک ابزار خودگزارشي است و آزمودني‌ها بايد در يک طيف ليکرت پنج درجه‌اي (از هرگز= 1 تا بسيار زياد= 5) مشخص کنند که تا چه حد از هريک از راهبردهاي ارائه شده استفاده مي‌کنند.

اين پرسشنامه مشتمل بر 48 سوال است. 16 ماده اول به راهبرد مقابله‌اي مسئله مدار، 16 ماده دوم به راهبرد مقابله‌اي هيجان مدار و 16 ماده سوم به راهبرد مقابله‌اي اجتنابي اشاره دارد. در تمام سوال‌ها، آزمودني بايد گزينه‌هايي را که با اوضاع و احوال او بيشتر مطابقت دارد مشخص نمايد. پايايي اين آزمون از طريق محاسبه ضريب آلفاي کرونباخ براي سبک‌هاي سه‌گانه بدين ترتيب است: در راهبرد مسئله مدار براي زنان 90/0 و براي مردان 92/0؛ در سبک هيجان محور براي زنان 85/0 و براي مردان 82/0 و در سبک اجتنابي براي زنان 82/0 و براي مردان 85/0. همچنين ضريب پايايي حاصل از روش باز آزمايي زير مقياس‌ها در فاصله 6 هفته بين 51% تا 73% گزارش شده‌است. اعتبار سازه عبارات زير مقياس‌هاي آزمون از طريق محاسبه همبستگي هريک از عبارات با کل عبارات زير مقياس موردنظر اثبات شد. ميزان همبستگي مشاهده شده بدين شرح است: مقابله مسئله مدار= 48/0، مقابله هيجان مدار= 41/0 و مقابله اجتنابي= 45/0 (اندلر و پارکر، 1990). در ایران نیز شعبان زاده و همکاران (1392) پایایی خرده مقیاس مسأله مداری، هیجان مداری و اجتنابی با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب 94 %، 83 % و 67 % گزارش کرده‌اند.

 

2- پرسشنامه حل مسئله هپنر (1982)

این پرسشنامه توسط هپنر و پترسون39 (1982) برای سنجش درک پاسخ دهنده از رفتارهای حل مسئله‌شان و چگونگی واکنش ‏افراد به مسائلی که با آن مواجه می‌شوند، تهیه شده است که 35 ماده دارد و یک مقیاس خودارزیابی در حل مسئله می‌باشد. ‏‏دامنه نمره کل از 32 تا 192 نمره می‌باشد. کسب نمرات پائین در این مقیاس بیانگر کمبود آشنایی با مهارت‌های حل مسئله و نقص توانایی فرد در این مهارت است و نمرات بالاتر میزان بیشتر آشنایی فرد با مهارت ‌های حل مسئله سازنده را نشان می‌دهد. این پرسشنامه در واقع یک مقیاس خود ارزیابی از میزان آشنایی و آگاهی فرد از مهارت‌های حل مسئله خود می‌باشد. این پرسشنامه را هپنر و پترسون (1982) با چندین نمونه از آزمودنی‌ها تنظیم و آزمایش کرد که همسانی درونی نسبتا بالایی  بر اساس مقادیر آلفای کرونباخ برای مقیاس کلی (90/0) و در هر یک از خرده مقیاس های اعتماد به حل مسئله، سبک اشتیاق و کنترل شخصی ( 85/0، 84/0 و 72/0) گزارش کرد. در بررسی روایی آن هپنر و پترسون(1982) نشان دادند که ابزار سازه هایی را اندازه گیری می‌کند که مربوط به متغیرهای شخصیتی و به طور بسیار قابل ملاحظه‌‌‌‌‌اي مرکز کنترل می‌باشد. همچنین پایایی نمره کل پرسشنامه از طریق بازآزمایی در فاصله دو هفته‌‌‌‌‌اي در دامنه 83/0 تا 89/0 گزارش دادند که بیانگر این است که این پرسشنامه ابزاری پایایی برای سنجش توانایی حل مسئله است(هپنر و پترسون، 1982). جهت بررسی روایی این پرسشنامه در تحقیقات مختلف از روشهای مختلفی استفاده شده است. هانگ و فلورس (2011) در بررسی روایی مقیاس PSI  روش تحلیل عاملی تاییدی –مدل دو سطحی را مورد استفاده قرار دادند. این مدل در صورتی از برازش و انطباق مطلوبی برای داده ها برخوردار است که از شاخصهای زیر برخوردار باشد(خی دو بهتر است که معنادار نباشد)، (کمتر از 3 باشد)، (CFI: 95/0 و یا بزرگتر باشد)، (CFI: بهتر است 95/0 و یا بزرگتر باشد)، (خطای انحراف معیار -  - SRMRبهتر است که 05/0 و یا کمتر باشد)، (RMSEA: 05/0 و یا کمتر باشد). در پژوهش چاجی ، ابراهیم پور ، پاکدامن و طاهری (1401) پایایی مؤلفه­ ها و کل مقیاس مهارت ­های حل مسئله (اعتماد به ‌نفس در حل مسئله، 80/0؛ اشتیاق حل مسئله، 78/0 و کنترل شخصی، 70/0 و نمره کل مهارت ­های حل مسأله،91/0 بود.

 

3- پرسشنامه ارتباط موثر کوئین دام40  (CSTR) 

پرسشنامه مهارت‌های ارتباطی توسط کویین دام در سال ۲۰۰۴ تهیه شده است. این پرسشنامه برای سنجش مهارت های ارتباطی بزرگسالان ابداع شده است دارای ۳۴ گویه است که مهارت های ارتباطی را توصیف می‌کند. برای تکمیل آن پاسخ گو باید هرگویه را بخواند و سپس میزان انطباق وضعیت فعلی خود را با محتوای آن برروی یک طیف لیکرت پنج درجه‌‌‌‌‌اي از هرگز تا همیشه مشخص می‌کند. در پژوهش کوئین دام (2004) براي سنجش اعتبار هـاي آزمـون مهـارت ارتباطی، ابتدا با استفاده از روش آلفاي کرونباخ، اعتبار کل آزمون محاسبه شـد کـه مقـدار عـددي آن برابـر بـا 69/0 بود که حاکی از همسانی درونی قابل قبول این آزمون بود. این مقدار براي آزمودنی دانشجویان 71/0 و بـراي دانـش آموزان دبیرستانی 69/0 بود. در تحقیقات داخل کشور نیز پایایی و روایی پرسش نامه مهارت ارتباطی در تحقیق کافی نیا و فرهادی (1399) تأیید شده است. جهت سنجش پایایی سوالات از آلفای کرونباخ استفاده شد که این مقدار برای آزمودنی‌های دانش‌آموزان دبیرستانی برابر با 82/۰ بوده است. 

 

یافته ها

پس از غربالگری داده ها، آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار جهت کلیه متغیر های تحقیق در قالب جدول شماره ارائه گردید.

جدول 1: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

متغیرهای تحقیق

میانگین

انحراف معیار

ارتباط موثر

60/122

07/9

بعد مساله مدار توانایی مقابله با استرس

85/45

59/7

بعد هیجان مدار توانایی مقابله با استرس

49/32

91/5

بعد جتنابی توانایی مقابله با استرس

60/35

55/5

بعد اعتماد توانایی حل مسئله

02/34

26/9

بعد اشتیاق توانایی حل مسئله

90/42

85/16

  بعد کنترل شخصی توانایی حل مسئله

50/16

40/4

 

پیش از انجام تحلیل استنباطی و از آنجايیكه برای تحليل داده های پژوهش از تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است،  به بررسی پیش فرض های این تحلیل شامل بررسی نرمال بودن توزیع داده ها، خطی بودن رابطه بین متغیر ها، عدم خطی بودن متغیر های پیش بین، استقلال خطاها پرداخته شد. نتایج در جداول 2 ، 3 و 4 ارائه شده است.

 

 

 

جدول 2: ماتریس همبستگی متغیرهای تحقیق

 متغیرهای تحقیق

1

2

3

4

5

6

7

ابعاد مقابله با استرس   

1- مساله مدار 

1

 

 

 

 

 

 

2- هیجان مدار 

**314/0-

1

 

 

 

 

 

3- اجتنابی 

135/0-

**335/0

1

 

 

 

 

ابعاد حل مسئله

4- اعتماد

*155/0

099/0-

**236/0-

1

 

 

 

5- اشتیاق

093/0

*166/0-

*161/0-

**606/0

1

 

 

6- کنترل شخصی

107/0

*196/0-

137/0

**371/0

**462/0

1

 

7- ارتباط موثر

**234/0

*202/0-

**278/0-

**574/0

**530/0

**365/0

1

 *. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

بر اساس نتايج جدول 2 بین بعد هیجان مدار و اجتنابی توانایی مقابله با استرس با ارتباط موثر همبستگی منفی و بین بعد مساله مدار توانایی مقابله با استرس و ابعاد اعتماد، اشتیاق و کنترل شخصی توانایی حل مسئله با ارتباط موثر همبستگی مثبت و معنی دار با اطمینان 99 درصد وجود دارد. 

 

 

 

جدول 3: مفروضات تحلیل رگرسیون 

متغیر های تحقیق

VIF

شاخص تولرانس

کشیدگی

چولگی

ارتباط موثر

--

--

343/0-

05/1

بعد مساله مدار توانایی مقابله با استرس

882/0

13/1

160/0

706/0-

بعد هیجان مدار توانایی مقابله با استرس

770/0

29/1

146/0

358/0-

بعد جتنابی توانایی مقابله با استرس

822/0

21/1

533/0-

7852/0

بعد اعتماد توانایی حل مسئله4-

599/0

67/1

412/0-

705/0-

بعد اشتیاق توانایی حل مسئله

599/0

78/1

375/0

22/1-

بعد کنترل شخصی توانایی حل مسئله

769/0

30/1

213/0

757/0-

 

 بررسی مفروضه نرمال بودن توزیع داده ها با استفاده از شاخص های چولگی و کشیدگی نشان داد توزيع نمرات متغيرهای مورد بررسی نرمال است. کیم41 (2013) تأکيد می کند اگر مقادير چولگی بين 2± و کشيدگی بين 7± داده ها به دست آمد، داده ها در سطح 05/0 از توزيع بهنجار برخوردارند. همچنین عدم هم خطی متغیر های پیش بین با استفاده از مقادير آماره های تحمل و  VIFمورد بررسی قرار گرفت. نتایج جدول 3 نشان داد در هيچ يک از مقادير آماره های تحمل و VIF محاسبه شده برای متغيرهای پژوهش، انحرافی از مفروضه چندگانه خطی مشاهده نشد.  همچنین اگر آمار دوربین واتسون42 بین 5/1 تا 5/2 باشد، استقلال خطاها محقق شده است و در مدل رگرسیون حاضر نیز میزان عددی این آماره (12/2) نشان دهنده استقلال خطاها بود(جدول 4). با توجه به برقراری پیش فرض ها جهت بررسی روابط بین متغیر ها و پیش بینی ارتباط موثر بر اساس توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش هم زمان استفاده شد. جدول 4 خلاصه نتایح رگرسیون چندگانه به روش همزمان را نشان می دهد.

 

 

 

 

 جدول 4:خلاصه تحلیل رگرسیون خطی به روش همزمان

مدل

همبستگی

ضریب تبیین

ضریب تبیین تصحیح شده

دوربین واتسون

مقدار فیشر(F)

سطح معني‌داری(sig)

1

66/0

43/0

41/0

12/2

38/18

001/0

 

با توجه به نتایج جدول شماره 4، 43 درصد از میزان تغییرات متغیر ارتباط موثر به طور معنی دار توسط متغیرهای پیش بین تبیین می گردد (pv<0/01) که بر اساس سه مقدار چین43 (1998)، (19/0 ، 36/0 و 67/0) که به ترتیب مقدار R2 ضعیف، متوسط و قوی را نشان می دهد (مرادی و میرالماسی44، 2020). لذا متغیر های پیش بین در سطح قوی (R2= 0.43) اقدام به پیش بینی متغیر ارتباط موثر کردند. تاثیر هر یک از متغیر های وارد شده به معادله رگرسیونی بر ارتباط موثر در جدول 5 گزارش شده است.

 

جدول 5:ضرایب رگرسیون استاندارد و غیر استاندارد متغیرهای پیش بین

متغیر های پیش بین

B

SE

β

T

P

سبک مقابله‌‌‌‌‌اي مساله مدار

184/0

080/0

154/0

30/2

023/0

سبک مقابله‌‌‌‌‌اي هیجان مدار

036/0-

110/0

023/0-

328/0-

744/0

سبک مقابله‌‌‌‌‌اي اجتنابی

215/0-

113/0

131/0-

89/1-

060/0

توانایی حل مسئله اعتماد

340/0

080/0

347/0

27/4

001/0

توانایی حل مسئله اشتیاق

129/0

045/0

239/0

84/2

005/0

توانایی حل مسئله کنترل شخصی

183/0

148/0

089/0

24/1

217/0

سبک مقابله‌‌‌‌‌اي مساله مدار

184/0

080/0

154/0

30/2

023/0

متغیر وابسته: ارتباط موثر

 با توجه به نتایج جدول 5 ملاحظه می گردد که مقدار ضرایب رگرسیونی به دست آمده در ابعاد مساله مدار توانایی مقابله با استرس(pv<0/05) و همچنین اعتماد و اشتیاق توانایی حل مسئله (pv<0/01) با ضرایب مثبت و بتای 154/0 347/0 و 239/0 وارد معادله رگرسیونی ارتباط موثر در دانشجویان گردیده است و این متغیر های می توانند به میزان ضرایب بتا، ارتباط موثر در دانشجویان را پیش بینی رفتار نمایند، لذا فرضیه تحقیق مبنی بر رابطه علی بین توانایی حل مسئله و توانایی مقابله با استرس بر ارتباط موثر دانشجویان مورد تائید قرار گرفت.

بحث و نتیجه گیری

بررسی نتایج تحقیق نشان داد، راهبرد مساله مدار توانایی مقابله با استرس و همچنین ابعاد اعتماد و اشتیاق توانایی حل مسئله با ضرایب مثبت وارد معادله رگرسیونی ارتباط موثر در دانشجویان گردیده است. لذا فرضیه تحقیق مبنی بر نقش پیش بینی کننده توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بر روی ارتباط موثر در دانشجویان مورد قبول می باشد. نتایج حاصل در ارتباط با رابطه بین توانایی مقابله با استرس با ارتباط موثر با تحقیقات بروجی و نیوشا(1400)، آقایی و همکاران(1399)، ازدمیر و کایا(2013)، صفی نیا، مقدم و ابوالمعالی(2022) همسو می باشد. بررسی ادبیات تحقیق در این خصوص مبین آن است که اتخاذ توانایی مقابله با استرس موثر می‌تواند تاثیر مثبتی بر ارتباط موثر افراد بگذارد و بهبود توانایی حل مسئله بر بهبود مهارت‌های ارتباطی افراد تاثیر مثبت دارد. در تبیین نتایج  تحقیق مبنی بر تاثیر مثبت توانایی مقابله با استرس بر مهارت های ارتباطی و ایجاد ارتباط موثر در بین دانشجویان مورد ارزیابی می‌توان گفت وجود توانایی مقابله با شرایط پر استرس به شکل مسئله مدار باعث می‌گردد افراد بتوانند در بیان نیازهای خود توانمندتر باشند و در نتیجه ارتباط موثری بهتری با دیگر افراد برقرار کنند. چرا که استرس موجب ترس، هيجان، دست پاچگي، احساس خطر يا خشم در افراد می‌شود و عدم مقابله درست و منطقی با آن اثرات سوئی بر روابط بین فردی افراد خواهد گذاشت و لذا افرادی که استرس ها و هیجانات موجود را به خوبی کنترل می‌کنند در برقراری ارتباط با دیگران می‌تواند ارتباط موثرتری داشته باشند. و در کل بکارگیری راهبردهای مقابله‌‌‌‌‌اي مناسب به افراد کمک می‌کند تا با استرس و تاثیرات ناشی از آن کنار بیایند.

همچنین نتایج حاصل در ارتباط با رابطه بین توانایی حل مسئله با ارتباط موثر با تحقیقات محققین مختلف از جمله حاتمی فرد و همکاران(1390)، دهدشتی لسانی و همکاران(1394)، علوی و همکاران(1395)، یوسفی و مهدوی(1396)، راین و همکاران(2016)، باسکارا و پاراچونسوارد(2017)، سیلوین و همکاران(2017)، لیبرالی و همکاران (2018)، هاریس و کومار (2018) همسو می باشد. این محققین در تحقیقات خود بیان کردند که توانایی حل مسئله باعث بهبود مهارت ارتباطی و در نتیجه ایجاد ارتباط موثر بالا در بین افراد می گردد و افراد با توانایی حل مسئله از ارتباط موثر بالاتری برخوردارند، در واقع توانایی حل مسئله بيانگر اعتقاد در توانايي فرد براي حل مشكلات است.

باسکارا و همکاران(2017) در این خصوص بیان کردند داشتن توانایی حل مسئله باعث، کمک به افراد در جهت شناخت هرچه بهتر خود، برقراری روابط بین فردی مناسب و موثر، کنترل هیجانات، مدیریت داشتن بر شرایط تنش‌زا و حل کردن مسائل و مشکلات افراد است لذا در سایه تامین چنین هدفی، سلامت روانی و روابط اجتماعی افراد بهبود پیدا می‌کند. همچنین حاتمی فرد و همکاران(1390) در این خصوص بیان کردند حل مساله، راهبرد مقابله اي مهمي است كه توانايي و پيشرفت شخصي و اجتماعي را افزايش و تنيدگي و نشانه شناسي رواني را كاهش مي دهد. نتایج تحقیقاتی همچون آقاپور و همکاران (1399) که اثر بخشی بهبود توانایی مقابله با استرس بر بهبود مهارت ‌های ارتباطی افراد پرداخته بودند حاکی از تاثیر مثبت این آموزش‌ها بر بهبود مهارت‌های ارتباطی، بهبود سازگاری بین فردی و روابط اجتماعی بود. ادیب نیا و اهری (1394) در تحقیقات خود بیان کردند که افراد به دلیل داشتن اعتماد به توانایی و قدرت فردی خود بر شرایط تنش زا غلبه کرده و با حس اشتیاق و دوری از اجتناب در  ایجاد روابط بین فردی با کنترل منابع تنش و آشفتگی، به نحو کارآمدتر و موثرتری  اقدام می کنند. مارشال و کریپس(1999) ترکیبی از ارتباط موثر پایین و راهبردهای مقابله‌‌‌‌‌اي ضعیف برای پیش‌بینی کردن ارتباط موثر پیدا شد که اگرچه مسیر علیت تا حدودی مبهم بوده است و به نظر می‌رسد که شامل چرخه‌ي ‌پیچیده‌ي ‌بازخوردی است. لذا در کل می توان بیان کرد توانایی حل مسئله باعث افزایش مهارت سازگاری و کاهش اضطراب در افراد می گردد که نهایت باعث بهبود ارتباط موثر این افراد با دیگران می گردد. لذا دانشجویان با توانایی مقابله با استرس و توانایی حل مسئله بالاتر، نگرش‌های مثبت‌تری به رفتارهای ایجادکننده‌ی سلامتی داشته و شیوه رفتاری آن‌ها سالم‌تراست.

پژوهـش فـوق بـا محدودیتهایـی مواجـه بـود کـه می تـوان بـه مـواردی اشـاره کـرد: جامعـه آمـاری این پژوهـش شـامل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بـوده اسـت، لـذا در تعمیـم نتایـج آن بـه سایر دانشجویان محدودیـت وجـود دارد. یکـی دیگـر از محدودیت هـای پژوهـش مقطعـی بـودن پژوهـش بود. با وجــود محدودیت هــای فــوق، پیشــنهادات زیــر می توانــد بــر غنــای تحقیقــات بعـدی در ایـن زمینـه بیفزایـد. با توجه به نتایج حاصل و با توجه به نقش پیش بینی کننده سبک مقابله‌‌‌‌‌اي مساله مدار و همچنین ابعاد اعتماد و اشتیاق توانایی حل مسئله با ارتباط موثر در دانشجویان مورد ارزیابی پیشنهاد می‌گردد  با آموزش مهارت‌‌‌‌‌هاي مقابله‌اي هيجان‌‌‌‌‌هاي مثبت، جايگزين هيجانات منفي در برخورد با استرس‌‌‌‌‌هاي روزمره فرد گردد تا به واسطه آن سلامت عمومي افزایش یابد. همچنين، با انجام این آموزش‌ها، موقعيتي براي ارضاي نيازهاي احساس شايستگي، پيشرفت، توانمندي، کفايت، اطمينان، استقلال و آزادي در فرد، به خصوص در زمينه ارتباطات اجتماعي و روابط دوستانه به وجود آید که منجر به افزايش ارتباط موثر اجتماعي خواهد شد. و در آخر پیشنهاد می گردد در تحقیقات آتی رابطه علی بین متغیرهای تاثیر گذار دیگری همچون کیفیت زندگی، سلامت روان و تاثیر متغیر های دموگرافیک همچون وضعیت اقتصادی، جنسیت، سن و رشته تحصیلی بر ارتباط موثر دانشجویان بر اساس یک مدل کلی ارزیابی گردد.

 

 

سهم مشارکت نویسندگان: همه نويسندگان در اجرا و نوشتن مقاله سهيم بودند.

 سپاسگزاری: بدين وسيله از کليه دانشجویان دانشگاه های آزاد اسلامی واحد کرج که در اين پژوهش شرکت نموده اند، تشکر و قدردانی می نماييم.

تضاد منافع: بنا به اظهار نويسندگان هيچ گونه تعارض منافعی وجود ندارد.

منابع مالی: پژوهش حاضر از هيچ مؤسسه ای حمايت مالی نداشته و کليه هزينه های فرآيند تحقيق بر عهده محققين بوده است.

 

 

 

 

منابع

-احمدی، سیروس؛ فرهادی، الهام (1396). بررسی رابطه مهارت حل مساله و احساس امنیت در بین زنان. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)، 6(2 (پیاپی 17) )، 33-44. 

-آقاپور، مهدی؛ ابوالمعالی الحسینی؛ خدیجه، اصغر‌نژاد؛ فرید، علی اصغر (1399). مقایسه اثر بخشی آموزش راهبردهای مقابله با استرس و راهبردهای کمک خواهی بر استرس تحصیلی. مجله روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 9(3): 18-8. 

- آقایی، هاجر؛  بزازیان، سعیده؛  بینسی، پریناز (1399). اثربخشی آموزش حل مسئله بر مهارت های ارتباطی زنان مبتلا به دیابت بارداری. اردبیل اولین همایش ملی آسیب شناسی روانی. 

-بروجی، زهره؛ نیوشا، بهشته (1400). بررسی مهارت حل مسئله و تاثیر آن بر مولفه های ارتباط معلم-شاگرد، رضایت از زندگی و معنای تحصیل در دانش آموزان دوره متوسطه. تهران: نهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. 

-جانباز لیلی، صفیه؛ گل پرور, فرشته؛ صادقی، عباس (1400). تأثیر آموزش مهارت های حل مسأله و ارتباط در کلاس بر هیجان های تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 17(59): 353-374. 

- حاتمی فرد، سیروس؛ کافی، سیدموسی؛ خوش روش، وحید (1390). اثربخشی آموزش مهارت حل مساله و مهارت ابراز وجود والدین بر میزان سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی فرزندان آنان. فرهنگ مشاوره و روان درمانی (فرهنگ مشاوره)، 2(7)، 68-84. 

-حقیقی، شایسته؛ روئین تن، منصوره (1397). بررسی موانع برقراری ارتباط مؤثر بین دانشجویان پرستاری و بیماران در بیمارستان-های آموزشی-درمانی شهر اهواز در سال 94-1393. مجله توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 9(3): 157-148. 

-دهدشتی لسانی، معصومه؛ طباطبایی، سیدمحمدرضا؛ بصیری پور، راضیه؛ ایزدی، محمدرضا (1394). بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی و سبک های حل مسئله در دانشجویان موسسه عالی جهاد دانشگاهی خوزستان،کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی. 

- رحیمی صادق، زهرا؛ برجعلی، احمد؛ سهرابی، فرامرز؛ معتمدی، عبداله ؛ فلسفی نژاد، محمد رضا (1399). تأثیر برنامه مهارت‌های زندگی (خودآگاهی، مقابله با استرس، همدلی) بر اساس فرهنگ بومی برشادکامی و تاب‌آوری زنان مطلقه . پژوهش های مشاوره ، ۱۹ (۷۴): ۹۰-۶۲. 

-زارعی، اقبال؛  میرزایی، میترا ؛ صادقی فرد، مریم (1397). ارائه مدلی جهت تبیین نقش مهارت های ارتباطی و مهارت های حل مساله در پیشگیری از آسیب های روانی و اجتماعی با میانجی گری تعارضات خانوادگی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 9(35): 26-1.  

-شعبان زاده، افسانه؛ زارع بهرام آبادی، مهدی؛ حاتمی، حمیدرضا؛ زهراکار، کیانوش (1392). بررسی رابطه میان سبک های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران. فصلنامه زن و جامعه، 4(16): 1-20. 

-فرید، مرندی؛  کاکابرایی، ‌کیوان؛ حسینی،  سعیده سادات (2019). تاثیر آموزش حل مسئله بر مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی. سلامت روان کودک, 21(6), 132-143.‎ 

-کافی نیا، فاطمه؛ فرهادی، هادی (1399). اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر مهارت‌های ارتباطی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه . روان شناسی تحلیلی شناختی ، 39(8 )، 8-1. 

 -کاوسی، علی؛ علیزاه، مهدی؛ محله، زهرا؛ رضاپور، زینب؛ موحدی، علی؛ معینی قمچینی، وحید؛ محمدی، غلامرضا (1396). بررسی سطح استرس و شیوه های مقابله با آن در دانشجویان دانشکده علوم پزشکی نیشابور در سال ۱۳۹۵. مجله علمی پژوهان، ۱۶ (۱) :۳۳-۴۱. 

-گلی توانا، مریم ؛ نجارلشگری، سحر (1398). پیشنهاده طرح تاثیر آموزش مهارت های ده گانه زندگی شامل: (مهارت های خود آگاهی، مهارت همدلی، مهارت روابط بین فردی، مهارت ارتباط موثر، مهارت مقابله با استرس، مهارت مدیریت بر هیجان، مهارت حل مسئله، مهارت تصمیم گیری، مهارت تفکر خلاق، مهارت تفکر انتقادی) در تحکیم خانواده. اردبیل: دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی. 

-محزون زاده بوشهری، فاطمه (1396). رابطه بین مهارت حل مساله و خلاقیت دانشجویان با نقش واسطه گری خودکارآمدی تحصیلی: مدل یابی معادلات ساختاری. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(4)، 27-50.  

-معنوی پور، داود ؛ دارابی، مصطفی (1397). اثربخشی روش آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب امتحان و سبک‌های حل مسئله در دانشجویان. شناخت اجتماعی، 7(1): 53-41. 

 

 

 

-Batool, S; Nadeem, A; & Asif, M. (2018). Managing Higher Education Quality Enhancement in Pakistan through Communication Skill to achieve International Opportunities. Journal of Managerial Sciences. 12(1), 37 – 48. 

-Bekkouche, N. S., Schmid, R. F., & Carliner, S. (2022). “Simmering pressure”: How systemic stress impacts graduate student mental health. Performance Improvement Quarterly, 34(4), 547-572. 

-Bhaskara Reddy, V., & panacharoensawad, B.(2017). Students ProblemSolving Difficulties and Implications in Physics: An Empirical Study on Influencing Factors. Journal of Education and Practice, 8, (14), 59-62. 

-Delle Fave, Antonella. (2020). Meaning in life: Structure, sources, and relations with mental and physical health. Acta Philosophica 29: 19–32.

-Endler, N. S., & Parker, J. D. A. (1990). Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 844–854. 

‏-Hair, J. F., Howard, M. C., & Nitzl, C. (2020). Assessing measurement model quality in PLS-SEM using confirmatory composite analysis. Journal of Business Research, 109, 101–110. Https. 

- Haris, F., & Kumar, A. (2018). Marital satisfaction and communication skills among married couples. Indian Journal of Social Research, 59(1), 35-44. 

-Heppner, P. P., & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem-solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29(1), 66-75.

-Hou, Y., Jiang F., & Wang, X. (2019). Marital commitment, communication and marital satisfaction: An analysis based on actor–partner interdependence model. International Journal of Psychology, 54(3); 369-376. 

-Juandi, D., & Tamur, M. (2021). Review of problem-based learning trends in 2010-2020: A meta-analysis study of the effect of problem-based learning in enhancing mathematical problem-solving skills of Indonesian students. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1722, No. 1, p. 012103). IOP Publishing.

-Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative dentistry & endodontics, 38(1), 52.

-Kron, F. W; Fetters, M. D; Scerbo, M. W; White, C. B; Lypson, M. L; Padilla, M. A & Guetterman, T. C. (2017). Using a computer simulation for teaching communication skills: A blinded multisite mixed methods randomized controlled trial. Patient education and counseling. 100(4), 748- 759. 

-Lei, H., Zhang, Q., Li, X., Yang, H., Du, W., & Shao, J. (2019). Cumulative risk and problem behaviors among Chinese left-behind children: A moderated mediation model. School psychology international, 40(3), 309-328. 

-Li, Jian-Bin, Kai Dou, and Yue Liang. (2020). The relationship between presence of meaning, search for meaning, and subjective well-being: A three-level meta-analysis based on the Meaning in Life Questionnaire. Journal of Happiness Studies, 22: 467–89. 

- Liberali, R., Novack, D., Duke, P., Grosseman, S. (2018). Communication skills teaching in Brazilian medical schools: What lessons can be learned? Patient Education and Counseling, 101(8): 1496-1499. 

-Modesitt, S. C., Havrilesky, L. J., Previs, R. A., Alejandro Rauh-Hain, J., Michael Straughn, J., Bakkum-Gamez, J. N., Fuh, K. C., & Cohn, D. E. (2022). Ridiculously good writing: How to write like a pro and publish like a boss. Gynecologic Oncology Reports, 42, 101024.

 

 

-Moradi, M., & Miralmasi, A. (2020). Pragmatic research method. (F. Seydi, Ed.) (1st Ed.). Tehran: School of quantitative and qualitative research. Retrieved from https://analysisacademy.com/(Persian). 

-Safinia, G., Moghadam, H. E., & Abolmaali, K. (2022). The Effects of Stress Management Training on Communication Skills and Attribution Beliefs on Women with Adjustment Disorders. International Journal of Health Studies, 18-23. 

-Smeyers, Emmelise. (2021). Existential Concerns, Meaning in Life, Focusing Attitude, and Their Associations with Depression. A Quantitative Pilot Study among Postgraduate Students. Master’s thesis, KU Leuven, Leuven, Belgium. 

-Trizano-Hermosilla, I., & Alvarado, J. M. (2016). Best Alternatives to Cronbach’s Alpha Reliability in Realistic Conditions: Congeneric and Asymmetrical Measurements. Frontiers in Psychology, 7, 769.

- Williams, B. W., Kessler, H. A., & Williams, M. V. (2014). Relationship among practice change, motivation, and self-efficacy. Journal of continuing education in the health professions, 34 (1): 5–10.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Predicting Effective Communication based on the Ability to Deal with Stress and the Ability to Solve Problems among Students

 

 

Abstract

 Effective communication is one of the key issues in the university environment and this communication can have a great impact on the academic and career success of students. Therefore, the purpose of this research was to predict effective communication based on the ability to deal with stress and problem solving ability among students. This was a descriptive correlational study. The statistical population consisted of all the students of Islamic Azad University, Karaj branch in the second half of the academic year 1401-1402, based on the formula of Fidel and Tabachnik (2007) and 150 people were selected as a sample by random sampling. The research tools included Endler and Parer's (1990) coping with stressful situation questionnaires, Heppner's problem solving (1982) and Queen Damm's effective communication (2004). The research hypothesis was tested and analyzed using the multiple regression analysis method. The results of the research showed that according to the coefficient of determination (R2=0.43), the explained variance of effective communication as a criterion variable by predicting variables of the ability to deal with stress and the ability to solve problems is strong, and the dimensions of trust (β=0.154 p <0.01) and enthusiasm, ability to solve problems (β=-0.347, p<0.01) and the problem-oriented dimension of ability to cope with stress (β=0.239, p<0.01) with positive coefficients showed the greatest impact in predicting the effective communication of students. According to the results this research, confidence and passion for problem solving and the ability to deal with problem-oriented stress improve and strengthen effective communication in students.

 

Key words: Effective communication, Problem solving ability, Ability to deal with stress. 

[1]  کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران. نویسنده مسئول:  a.alipourbeheshti@gmail.com

[2]  استادیار، گروه ادیان و عرفان، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران  m.akhlaghifard@kiau.ac.ir  

[3]  استادیار، گروه روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران. arezootarimoradi@yahoo.com

 

[4]  :Bekkouche, Schmid & Carliner

[5]  :Smeyers

[6]  :public skills

[7]  :communication skills

[8]  :Batool, Nadeem& Asif

[9]  :Kron & et al 

[10]  :Williams, Kessler, Williams

[11]  :Hou , Jiang & Wang

[12] : Li & et al

[13]  :Özdemir & Kaya 

[14]  :Safinia, Moghadam & Abolmaali

[15]  :ability to solve problems

[16]  :Meier

[17]  :irritation

[18]  :psychological semiology

[19]   :Cassidy

[20]  : Long

[21] : innovative

[22] : the trust

[23] : trend

[24]   :Delle Fave

[25]  :Bhaskara Reddy,V., & panacharoensawad

[26] : Rain

[27]  :Silvin

[28]  :Liberali. Novack, Duke, Grosseman

[29]  :Haris & Kumar  

[30] : Juandi & Tamur

[31]  :Fidel and Tabachenik

[32]  :data screening

[33]  :Modesitt et al

[34]  :Mahalanobis distance

[35]  :Hair, Howard & Nitzl

[36]  :Trizano-Hermosilla & Alvarad

[37]  :Multiple Linear Regression

[38] : Endler & Parker

[39]  :Heppner &  Petersen

[40] : Queen Damm

[41]  :Kim

[42]  :Durbin-Watson

[43] :chin

[44]  :Moradi & Miralmasi


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]