وافدیّه ی مغول؛ پژوهشی پیرامون امواج فراریان و پناهندگانِ دولت ایلخانان به قلمرو ممالیک مصر

محورهای موضوعی : علوم تربیتی

احسان سیفی ¹ (کارشناس ارشد تاریخ)

تاریخ دریافت : 1394/10/14 تاریخ پذیرش : 1394/10/14 تاریخ انتشار : 1387/10/01

کلید واژه: ایلخانان, ممالیک, وافدیّه, اویراتیه, فراریان, پناهندگان,

چکیده مقاله :

یکی از تحّولات برجسته در نیمه‌ی دوم سده‌ی هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، برپایی حکومت ایلخانانِ مغول در چهارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگی‌های قابل توجه این حکومت، چالش‌های مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایه‌ی غربی خود، ممالیک مصر بود. در این میان، نقش گروه‌های فراری و پناهنده به خصوص افراد و گروه‌هایی که از سمت حکومت ایلخانان مغول به سوی ممالیک مصر می‌گریختند و به آنان پناهنده می‌شدند، در بروز و تشدید خصومت میان دو دولت از اهمّیت خاصّی برخوردار است. این گروه‌های فراری و پناهنده، در منابع عربی، تحت عنوان وافدیّه و مستأمنین معرفی شده‌اند. مسئله‌ی اساسی پژوهش حاضر، این است که تحرکات امواج فراری و پناهخواه به چه صورت شکل گرفته و علل سرکشی آنان علیه ایلخانان مغول چه بوده است. این پژوهش بر آن است تا با بهره‌گیری از روش تحقیق تاریخی به بررسی توصیفی و تحلیلی نقش امواج وافدیّه و مستأمنین در بروز و تداوم روابط خصمانه میان ایلخانان و ممالیک و علل تحرکات، عصیان و مخالفت آنان علیه ایلخانان بپردازد. بررسی منابع و مآخذ نشان می‌دهد که افراد و گروه‌های فراری و پناه‌خواه به دلایل مختلف سیاسی، نظامی و ... با پیوستن به دولت ممالیک مصر در بروز تنش و خصومت میان ایلخانان و ممالیک نقش مؤثری را ایفا می‌کردند. محور نوشتار حاضر بررسی این تحرکات و علل آن می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

One of the important development in the second middle of 7s/13s century is the stablishment of Ilkhanid government within the Iran political boundaries. Boundary challenges , millitary – political disputes with western neighbour , Mamluks of Egypt, were important aspect of this government . The role of refugess and immigrants groups, especially individuals and groups who escaped from Ilkhanid government and refuge to Mamluks of Egypt, lead to enemity between Ilkhans and Mamluks . The refugess and immigrants groups, in arabic sources are called Wafidiyya and musta'minun. This paper is going to answer to this question that why and how these immigrants refuged to Mamluks of Egypt and why they rebelled aginst the Ilkanids. In this research based of available sources and by using historical research method and analyzing those & evidence to examine those development and how the immigration of those people to Egypt caused the eneminty and difference between Ilkhanid and mamaluk.