ارائه مدل ارتقاء رهبری اخلاقی در مدیریت ستادی وزارت آموزش و پرورش

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

علیرضا سلطانی فرد ¹ , امیر حسین محمد داودی ² , نادرقلی قورچیان ³

1 - دانشجوی دکتری رشته مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه مدیریت اموزشی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران و استاد مدعو واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد و مدیر گروه دکتری مدیریت آموزشی و آموزش عالی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/12/16 تاریخ پذیرش : 1402/02/29 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: آموزش و پرورش, اخلاق, ارتقاء رهبری اخلاقی, رهبری,

چکیده مقاله :

هدف: این پژوهش با هدف ارائه مدلی برای ارتقاء رهبری اخلاقی در مدیریت ستادی وزارت آموزش و پرورش انجام پذیرفت. روش: این پژوهش توسعه ای - کاربردی از نوع پژهش های آمیخته(کیفی – کمی) است که در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون برای شناسایی ابعاد، مولفه ها و عوامل موثر استفاده شد و در بخش کمی از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل اعضای هیات علمی دانشگاه در رشته های مدیریت آموزشی و مدیریت فرهنگی همچنین مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش بودند که با 14 مصاحبه به اشباع نظری رسید. در بخش کمی با فرمول کوکران تعداد 202 نفر از مدیران کل و معاونین در سطح ستادی وزارت آموزش و پرورش به عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی پرسشنامه با روش CVR تایید شد. آلفای کرونباخ با ضریب 0.802 نشان از پایایی بالای این پرسشنامه دارد. یافته ها: در بخش کیفی برای رهبری اخلاقی 5 بعد و 31 مولفه و برای عوامل موثر بر رهبری اخلاقی 9 عامل اصلی و 43 عامل فرعی شناسایی گردید. با توجه به نتایج به دست آمده، مدل تحقیق نشان داد که از بین ابعاد رهبری اخلاقی و عوامل موثر بر رهبری اخلاقی، ابعاد رهبری اخلاقی با ضریب 0.524 و عوامل موثر با ضریب 0.491 بر رهبری اخلاقی تاثیر دارند که نشان دهنده این است که ابعاد اهمیت بیشتری در ارتقاء رهبری اخلاقی دارند. نتیجه گیری: مدیریت ستادی در وزارت آموزش و پرورش از طریق بکارگیری مولفه های رهبری اخلاقی بهتر می تواند رهنمودهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را محقق کند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: This research was conducted with the aim of providing a model for promoting ethical leadership in the management of the Ministry of Education.  Method: The purpose of this research is development-applied type of mixed studies (qualitative-quantitative) in which thematic analysis method was used in the qualitative part to identify the dimensions, components and factors, and in the quantitative part descriptive -survey method was used. The statistical population in the qualitative section included university faculty members in the fields of educational management, as well as senior managers in the Ministry of Education, which reached theoretical saturation with 14 interviews. In the quantitative section, 202 general managers and assistants at the staff level of the Ministry of Education were selected as a sample using Cochran's formula. The validity of the questionnaire was confirmed by the CVR method. Cronbach's alpha with a coefficient of 0.802 shows the high reliability of this questionnaire. Findings: In the qualitative part 5 dimensions, 31 components as well as 9 factors and 43 sub-factors were identified, descriptive-survey method was used in the quantitative part. According to the results of the research model, it showed that among the dimensions of ethical behavior with a coefficient of 0.95, and among the factors, the separation of management from political actions has the highest importance and priority in promoting ethical leadership. Also, the validation of the model was evaluated through internal and external validity. Conclusion: Staff management in the Ministry of Education can better implement the guidelines of the Fundamental Transformation of Education document through the use of ethical leadership components.

منابع و مأخذ:

ایمانی، محمد نقی. یوسفی، زهره. شریفی، اصغر. (1400). ارائه مدل پیش بینی رهبری اخلاقی بر اساس متغیرهای هنجاری و فردی (رفتاری)، مشاوره شغلی و سازمانی، 13(1): 183-200.

بادله، علیرضا. نعمتی، سمیه. حسینی، حسن. (1399). رابطۀ رهبری اخلاقی مدیران مدارس با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی، مدیریت مدرسه، 8(1): 114-97.

تاجدار، سمیرا و صفر محمدلو، شیما. (1398). بررسی رابطه رهبری اخلاقی و توانمندسازی روانشناختی با توجه به نقش تعدیلگری رفتار شهروندی سازمانی، دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 17(2): 61-76.

حبیبی، شهربانو. محمد داوودی، امیرحسین. محمدخانی، کامران. (1400). ارائه مدل ارتقاء اخلاق حرفه‌ای مدیران مدارس متوسطه شهر تهران، تحقیقات مدیریت آموزشی، 12(3): 293-307.

خدایی، ارشیا. فرهی، علی. طاهرپور کلانتری، حبیب الله. بازرگان، عباس. زاهدی، سید محمد. (1400). ساخت و اعتباریابی ابزار سنجش رهبری اخلاقی مدیران بخش دولتی ایران، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 12(3): 9-39.

رستگار، سحر. عنایتی، ترانه.(1399). رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، اخلاق در علوم و فنّاوری، ۱۵ (۱) :۹۹-۱۰۷.

رجب دری، حسین. مالمیر، مریم. خرمین، منوچهر. (1400). رابطه رهبری اخلاقی و خلاقیت کارکنان: نقش تعدیل‌گر ارتباط مدیر و کارکنان، اخلاق در علوم و فنّاوری، ۱۶ (۲) :۱۰۸-۱۱۴.

زارع، امین. رمضانی قطب آبادی، علی. فرهادی، پیام. (1398). تاثیر رهبری خودکامه بر سکوت و رفتارهای کاری مخرب: تبیین نقش میانجی‌گر معضلاتِ درک شدنِ اشتباه، چشم انداز مدیریت دولتی، 10(1): 171-187

سلیم زاده، کمال. محمدی، اسفندیار. سلیم زاده، جمال. محمدی، اسفندیار. (1399). بررسی تاثیر رهبری استراتژیک بر نوآوری استراتژیک با نقش تعدیل گر هوشیاری کارآفرینانه (مطالعه موردی: شرکت های تولیدی استان ایلام)، آینده پژوهی مدیریت، 31 (2): 141-122.

شفیع زاده، حمید. اسلامی، فرشته. (1395). بررسی رابطه رهبری اخلاقی مدیران مدارس با کیفیت زندگی کاری معلمان، مدیریت فرهنگی، 10 (3): 109-122.

طیبی، سعید. شجاعی، سامره. چراغعلی، محمود رضا. (1400). الگوی ساختاری جو اخلاقی مبتنی بر رهبری پدرسالارانه در ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های شمالی کشور، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 15(1): 189-212.

عباس پور، محمدرضا. اکبری، احمد. زیرک، مهدی. مؤمنی مهمویی، حسین. (1399). طراحی مدل مطلوب رهبری اصیل برای مدیران مدارس، مدیریت مدرسه، 8(4): 27-1.

علیمحمدی، سعیده. صالحی، مسلم. احمدی، عباداله. امیریان زاده، مژگان.(1400). تدوین و ارزیابی مدل رهبری اخلاقی در سازمان آموزش و پرورش استان فارس: رویکرد ترکیبی، مدیریت بر آموزش سازمانها، ۱0 (۲):۱۳-۵۰.

قنبری، سیروس. عبدالملکی، جمال. (1400). نقش رهبری اخلاقی در وفاداری سازمانی با میانجی‌گری فضیلت سازمانی، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(38): 47-66.

مجدزاده، منور. هویدا، رضا. رجایی پور، سعید. (1398). شناسایی و اعتباریابی ابعاد و مؤلفه‌ها و ارزیابی میزان اعمال رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه، مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 12(2): 267-294.

ویسه، صید مهدی. کرامتی، حسین. شیری، اردشیری. (1400). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی و نگرش مثبت مدیران بر ایجاد اصالت کار با لحاظ کردن نقش میانجی حمایت سازمانی درک‌شده (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی دزفول)، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(38): 3-24.

Ahmad, S., Islam, T., Sadiq, M., & Kaleem, A. (2021). Promoting green behavior through ethical leadership: a model of green human resource management and environmental knowledge, Leadership & Organization Development, 14 (1):13-22.

Aljbour, H. (2020). The extent of practicing ethical leadership by public secondary school principals in Amman, Journal of Education and Practice, 11(4): 57-63.

  Arar, K., Haj, I., Abramovitz, R. and Oplatka, I. (2016), Ethical leadership in education and its relation to ethical decision-making: The case of Arab school leaders in Israel, Journal of Educational Administration, 54 (6): 647-660.

Boydak Özan, M., Yavuz Özdemir, T., & Yirci, R. (2017). Ethical Leadership Behaviours of School Administrators from Teachers’ Point of View, Foro de Educación, 15(2): 161-184.

Carrington, S., & Kimber, M. (2020). Ethical leadership for inclusive schools, Australian Educational Leader, 42(2) :10-14.

Işik, A. N. (2020). Ethical leadership and school effectiveness: The mediating roles of affective commitment and job satisfaction, International Journal of Educational Leadership and Management, 8(1): 60-87.

Luthra, A., & Dahiya, R. (2015). Effective Leadership is all About Communicating Effectively: Connecting, Leadership and Communication, International Journal of Management and Business Studies, 5(3): 43–48.

Markey, K., Ventura, C. A. A., Donnell, C. O., & Doody, O. (2021). Cultivating ethical leadership in the recovery of COVID‐19, Journal of nursing management, 29(2) :351-355.

McKimm, J., & McLean, M. (2020). Rethinking health professions’ education leadership: Developing ‘eco-ethical’leaders for a more sustainable world and future, Medical teacher, 42(8): 855-860.

Zeng, J., & Xu, G. (2020). Ethical leadership and young university teachers’ work engagement: a moderated mediation model, International journal of environmental research and public health, 17(1): 21.