ارائه مدل رفتارهای نوآورانه در سازمان های دولتی ایران
محورهای موضوعی : آموزش و پرورش
خدیجه نوری نژاد لرگانی
1
,
اعظم حاجی آقاجانی
2
,
مریم رحمتی
3
,
داود کیاکجوری
4
*
1 - گروه مدیریت، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
2 - گروه مدیریت، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
3 - گروه مدیریت، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
4 - گروه مدیریت دولتی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
کلید واژه: رفتار نوآورانه, سازمان‌های دولتی, رهبری تحول‌آفرین, فرهنگ نوآورانه, فراترکیب, تکنیک دلفی, نوآوری سازمانی.,
چکیده مقاله :
هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل رفتارهای نوآورانه در سازمان‌های دولتی ایران انجام شده است. با توجه به اهمیت نوآوری به عنوان عامل کلیدی بقا و تحول در سازمان‌های دولتی، این تحقیق به شناسایی و تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های مؤثر بر بروز رفتارهای نوآورانه در این سازمان‌ها پرداخته است.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی (کیفی–اکتشافی) است. در مرحله نخست، از روش فراترکیب برای شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های رفتارهای نوآورانه بر اساس تحلیل ۶۴ مقاله منتخب داخلی و خارجی (۵۵ مقاله بین‌المللی و ۹ مقاله داخلی) منتشرشده بین سال‌های 1400 تا 1404 برای مقالات داخلی و ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ برای مقالات خارجی استفاده شد. در مرحله دوم، شاخص‌های استخراج‌شده از طریق تکنیک دلفی و با مشارکت ۱۰ خبره دانشگاهی و مدیریتیاعتبارسنجی گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA 2022 تحلیل و ضریب کاپای کوهن برابر 856/0 محاسبه شد که بیانگر پایایی مطلوب است.
یافته ها: مدل نهایی شامل ۶ معیار اصلی (رهبری در راستای نوآوری سازمانی، فرهنگ و محیط سازمانی، قابلیت‌ها و منابع سازمانی، فرآیندها و استراتژی‌ها، عوامل فردی و عوامل خارجی)، ۲۰ زیرمعیار و ۸۳ شاخص است.
نتیجه گیری: نتایج بیانگر آن است که رهبری تحول‌آفرین، فرهنگ سازمانی حمایتگر، یادگیری سازمانی، هوش هیجانی کارکنان و رهبران، زیرساخت دیجیتال، و اکوسیستم نوآوری نقش اساسی در تقویت رفتارهای نوآورانه ایفا می‌کنند. همچنین، مقاومت به تغییر در ساختارهای بوروکراتیک، الزامات قانونی و سیاست‌های حمایتی دولت به عنوان عوامل کلیدی تأثیرگذار بر رفتار نوآورانه شناسایی شدند. در نتیجه، مدل ارائه‌شده می‌تواند به عنوان چارچوبی بومی و جامع برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و ارتقای نوآوری در سازمان‌های دولتی ایران مورد استفاده قرار گیرد.
Purpose: The present study aims to present a model of innovative behaviors in Iranian government organizations. this study aims to identify and explain the components and indicators that affect the emergence of innovative behaviors in these organizations.
Method: The present study is applied in terms of purpose and mixed method (qualitative-exploratory). In the first stage, the meta-synthesis method was used to identify the indicators and components of innovative behaviors based on the analysis of 64 selected domestic and foreign articles (55 international articles and 9 domestic articles) published between 1400 and 1404 for domestic articles and 2020 to 2025 for foreign articles. In the second stage, the indicators extracted through the Delphi technique were validated with the participation of 10 academic and management experts. The data were analyzed using MAXQDA 2022 software and Cohen's kappa coefficient was calculated to be 0.856, indicating favorable reliability.
Findings: The findings showed that the final model includes 6 main criteria (leadership for organizational innovation, organizational culture and environment, organizational capabilities and resources, processes and strategies, individual factors, and external factors), 20 sub-criteria, and 83 indicators.
Conclusion: The results indicate that transformational leadership, supportive organizational culture, organizational learning, emotional intelligence of employees and leaders, digital infrastructure, and innovation ecosystem play a key role in strengthening innovative behaviors. Also, resistance to change in bureaucratic structures, legal requirements, and government support policies were identified as key factors affecting innovative behavior. As a result, the presented model can be used as a local and comprehensive framework for policymaking, decision-making, and promoting innovation in Iranian government organizations.
آقابابایی، رضا؛ رحیمی، حسن (۱۴۰۲). نقش واسطه‌ای تسهیم دانش در تاثیر جو نوآورانه بر رفتارهای نوآورانه (نمونه پژوهش: معلمان شهر کاشان). مدیریت راهبردی دانش سازمانی، ۶(۲۱)، ۲۴۳-۲۶۹.
آملي، فرنیا، عباسزاده، ناصر، حسیني، محمد علي(1400). شناسایي عوامل مؤثر بر ایجاد رفتار نوآورانه در دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاههای آزاد اسلامي استان مازندران). ابتکار و خلاقیت در علوم انساني،11(2)، 118-105.
تقی‌پور، آرش؛ رهبر، سجاد؛ خلیلی، مریم (۱۴۰۳). اثربخشی آموزش بازی‌های مدیریتی بر انگیزه شغلی و رفتار نوآورانه مدیران. مطالعات روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، ۱۱(1).
چنگائی، فریبا؛ افضلی، الهه؛ تعجبی، مهدیه؛ اسماعیلی سده، فاطمه (۱۴۰۳). پیش‌بینی رفتارهای نوآورانه و توسعه حرفه‌ای معلمان براساس مولفه‌های رهبری تحول‌گرای مدیران. توسعه حرفه‌ای معلم، ۹(۱)، ۱۵۵-۱۷۳.
دهقان، مریم؛ موقر، مرتضي و حسیني، ابوالحسن(1400). بررسي تأثیر رهبری تحولگرا بر رفتار نوآورانه با تأکید بر نقش میانجي رفتار پیشاهنگي. ابتکار و خلاقیت در علوم انساني، 10(4)، 87-112.
قائد امینی، عباس؛ ابراهیم زاده، رضا؛ یوسفی، مرضیه(1400). اثرات متغیرهای زمینه ای تاثیرگذار بر تغییر بر مقاومت در برابر تغییر از طریق متغیرهای واسط گشودگی برای تغییر و آمادگی برای تغییر، تعالی منابع انسانی، 5(10)، 1-35.
کاظمی، اعظم؛ فرهادپور، محمد رضا(1402). تاثیر تعدیل گری اینرسی دانش بر رابطه بین قابلیت یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی، مطالعات دانش پژوهی، 2(4)، 23-42.
Aksom, H. (2022). Institutional inertia and practice variation. Journal of Organizational Change Management, 35(3), 463-487.
Al Issa, H. E., & Omar, M. M. S. (2024). Digital innovation drivers in retail banking: the role of leadership, culture, and technostress inhibitors. International Journal of Organizational Analysis, 32(11), 19-43.
Aldoseri, A., Al-Khalifa, K. N., & Hamouda, A. M. (2024). AI-powered innovation in digital transformation: Key pillars and industry impact. Sustainability, 16(5), 1790.
Al-Husseini, S., El Beltagi, I., & Moizer, J. (2021). Transformational leadership and innovation: the mediating role of knowledge sharing amongst higher education faculty. International Journal of Leadership in Education, 24(5), 670-693.
Alnasser, E. M., Alkhozaim, S. M., Alshiha, A. A., Al-Romeedy, B. S., & Khairy, H. A. (2025). Intellectual capital and organisational resilience in tourism and hotel businesses: do organisational agility and innovation matter?. Current Issues in Tourism, 28(16), 2649-2669.
Alshawaaf, N., & Lee, S. H. (2021). Business model innovation through digitisation in social purpose organisations: A comparative analysis of Tate Modern and Pompidou Centre. Journal of Business Research, 125, 597-608.
Atkinson, P., Hizaji, M., Nazarian, A., & Abasi, A. (2022). Attaining organisational agility through competitive intelligence: the roles of strategic flexibility and organisational innovation. Total Quality Management & Business Excellence, 33(3-4), 297-317.
Awad, J. A., & Martín-Rojas, R. (2024). Digital transformation influence on organisational resilience through organisational learning and innovation. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 13(1), 69.
Barrett, G., & Dooley, L. (2025). Open social innovation in response to grand challenges: promotor influence as change agent. R&D Management, 55(2), 405-419.
Ceptureanu, S. I., & Ceptureanu, E. G. (2025). The influence of organisational learning ambidexterity on process innovation performance: the role of KM capability. Knowledge Management Research & Practice, 23(4), 351-371.
Chatterjee, S., D Moody, G., Lowry, P. B., Chakraborty, S., & Hardin, A. (2021). The nonlinear influence of harmonious information technology affordance on organisational innovation. Information Systems Journal, 31(2), 294-322.
Chomać-Pierzecka, E. (2025). Innovation as an attribute of the sustainable development of pharmaceutical companies. Sustainability, 17(6), 2417.
Gegenhuber, T., & Mair, J. (2024). Open social innovation: taking stock and moving forward. Industry and Innovation, 31(1), 130-157.
Halpern, N., Mwesiumo, D., Suau-Sanchez, P., Budd, T., & Bråthen, S. (2021). Ready for digital transformation? The effect of organisational readiness, innovation, airport size and ownership on digital change at airports. Journal of Air Transport Management, 90, 101949.
Horvat, D., Jäger, A., & Lerch, C. M. (2025). Fostering innovation by complementing human competences and emerging technologies: an industry 5.0 perspective. International Journal of Production Research, 63(3), 1126-1149.
Jiang, Z., Huo, M. L., Jones, J., Cheng, Z., Manoharan, A., & Spoehr, J. (2025). Thriving in future work: knowledge management and innovation perspectives. Knowledge Management Research & Practice, 23(1), 1-12.
Kiakojouri, D. (2024). Identifying the Dimensions and Components of the Cooperative Structure in Iran with the Approach of Waqf and Charity Affairs Based on Mixed Research. Journal of Endowment & Charity Studies, 2(1), 185-202.
Kiakojouri, D., Aghajani, H. A., Roudgarnezhad, F., Alipour, H. R., Kiakojouri, K. (2011). Performance appraisal of Islamic Azad University branches of Mazandaran province using data envelopment analysis. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(12), 840-848.
Khan, S. J., Dhir, A., Parida, V., & Papa, A. (2021). Past, present, and future of green product innovation. Business Strategy and the Environment, 30(8), 4081-4106.
Lin, Z., Gu, H., Gillani, K. Z., & Fahlevi, M. (2024). Impact of green work–life balance and green human resource management practices on corporate sustainability performance and employee retention: Mediation of green innovation and organisational culture. Sustainability, 16(15), 6621.
Malewska, K., Cyfert, S., Chwiłkowska-Kubala, A., Mierzejewska, K., & Szumowski, W. (2024). The missing link between digital transformation and business model innovation in energy SMEs: The role of digital organisational culture. Energy Policy, 192, 114254.
Matthies, E., Thomä, J., & Bizer, K. (2025). A hidden source of innovation? Revisiting the impact of initial vocational training on technological innovation. Journal of Vocational Education & Training, 77(2), 276-296.
Nguyen, N. T., Hooi, L. W., & Avvari, M. V. (2023). Leadership styles and organisational innovation in Vietnam: does employee creativity matter?. International Journal of Productivity and Performance Management, 72(2), 331-360.
Owen, R., Pansera, M., Macnaghten, P., & Randles, S. (2021). Organisational institutionalisation of responsible innovation. Research Policy, 50(1), 104132.
Perotti, F. A., Troise, C., Ferraris, A., & Hirwani Wan Hussain, W. M. (2025). Bridging innovation management and circular economy: An empirical assessment of green innovation and open innovation. Creativity and Innovation Management, 34(2), 466-485.
Pietsch, M., Cramer, C., Brown, C., Aydin, B., & Witthöft, J. (2024). Open innovation in schools: a new imperative for organising innovation in education?. Technology, Knowledge and Learning, 29(2), 1051-1077.
Radpour, F. , Farrokh Seresht, B. , Kiakojori, D. and Taghipour, H. A. (2024). Designing a Model of Effective Personality Dimensions on the Level of Managers’ Communication Skills. Sociology of Education, 10(1), 21-30.
Trzeciak, M., Kopec, T. P., & Kwilinski, A. (2022). Constructs of project programme management supporting open innovation at the strategic level of the organisation. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 8(1), 58.
Volery, T., & Tarabashkina, L. (2021). The impact of organisational support, employee creativity and work centrality on innovative work behaviour. Journal of Business Research, 129, 295-303.
Wang, S., & Bansal, S. (2021). Organizational Inertia: Sources, Consequences, and Future Research Directions. Journal of Management, 47(8), 2074-2102.
Wu, X., Bai, S., & Meng, X. (2023). Bureaucratic Inertia and Public Sector Innovation: Evidence from Developing Countries. Public Management Review, 25(4), 573-591.
Xia, Y., & Johar, M. G. M. (2025). How external factors influence organizational digital innovation: Evidence from China. Technology in Society, 81, 102802.
Zhao, S., Renxi, W., Giglio, C., & Appolloni, A. (2025). Impact of Leadership Styles and Organizational Citizenship Behaviours on Organisational Green Innovation Performance: The Moderating Role of Organisational Legitimacy. Business Strategy and the Environment, 34(3), 3209-3225.
Zhou, X., Lu, H., & Kumar Mangla, S. (2024). The impact of digital traceability on sustainability performance: investigating the roles of sustainability-oriented innovation and supply chain learning. Supply Chain Management: An International Journal, 29(3), 497-522.