هدفمند کردن قیمت حامل های انرژی و رفتار مصرفی خانوارهای شهری

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

سید مهدی احمدی ¹ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
جمشید پژویان ² (استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
الهام غلامی ³ (دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)

تاریخ دریافت : 1393/03/21 تاریخ پذیرش : 1393/06/22 تاریخ انتشار : 1393/11/12

کلید واژه: حامل‌های انرژی, ترکیب مخارج مصرفی, سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل, سناریوی قیمتی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مقاله بررسی ترکیب مخارج مصرفی خانوارهای شهری در ایران تحت سناریوهای مختلف قیمت حامل‌های انرژی است. برای این منظور، در ابتدا کالاهای و خدمات مصرفی خانوارهای شهری به 7 گروه تقسیم و سهم هر یک از کل مخارج مصرفی خانوارها با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل (AIDS) و اطلاعات 10 دهک هزینه‌ای طی سال‌های 1380 الی 1389 برآورد شده است. سپس متوسط سهم هر یک از این گروهها با اعمال دو سناریوی قیمتی شامل 20 و 85 درصد برای سال‌های 1390 الی 1392 شبیه‌سازی شده است. نتایج حاکی از آن است که با به کارگیری هر یک از این دو سناریو ترکیب مصرفی خانوارهای شهری تغییر نمی‌کند و اولویت مصرفی آنها قبل از قیمت به ترجیحات و نیازها وابسته است. بنابراین، اگر دولت اعمال سناریوهای تند قیمتی را برنامه ریزی کند، باید سیاست‌های حمایتی مکمل را برای جبران کاهش رفاه مصرف کنندگان در پیش گیرد.

چکیده انگلیسی:

The main purpose of this paper is to investigate the composition of consuming expenditures of urban households in Iran under various scenarios of the price of energy carriers. For this purpose, initially, goods and services consumed by urban households are divided into 7 groups and the share of total household expenditures is estimated by applying an almost ideal demand system (AIDS) and the data of the years 2001-2010 for 10 cost deciles. Then, the average of the share of each of these groups is simulated for the years 2011 -2013 under two scenarios of 20 and 85 percentage of the price. The results indicate that using either of these two scenarios does not change the consumption composition of urban households and consumers preferences before relating the price to the needs and priorities. So, if the government plans to impose steep price scenarios, it should follow supporting supplements policies to compensate the decline of consumer welfare.

منابع و مأخذ:

منابع

-        احمدی نژاد، اسدالله، کرمی، افشین، منادی، مینو (1386). اصلاح نظام قیمت گذاری فرآورده‌های نفتی در ایران. ششمین همایش بین‌المللی انرژی در ایران، کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران، معاونت امور برق و انرژی وزارت نیرو.

-        پرمه، زوار (1384). بررسی یارانه انرژی و آثار افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر سطوح قیمت‌ها در ایران. فصلنامهپژوهش‌هایبازرگانی، 34: 13-4.

-        جبل عاملی، فرخنده، گودرزی فراهانی، یزدان (1392). تاثیر هدفمندی یارانه بر میزان تقاضای آب مصرفی شهری در قم. فصلنامه مدلسازی اقتصادی.7 (12).

-        حسینی، سید شمس الدین، مالکی، امین (1384). روش پرداخت یارانه و معیارهای انتخاب آن: بررسی تجربه کشورهای منتخب و ایران. ماهنامهبررسی‌هایبازرگانی، (13).

-        رضایی پور، محمد، ذوالفقاری، مهدی، یوسفی دیندارلو، مجتبی، نجارزاده، ابوالفضل (1392). مقایسه عملکرد مدل‎های خطی و غیرخطی در توضیح سیستم تقاضای تقریبا ایده آل.  فصلنامه مدلسازی اقتصادی. 7 (22).

-        شریف زاده، جواد (1384). ارزیابی آثار افزایش قیمت حاملهای انرژی بر قیمت‌ها (تحلیل          داده-ستانده). پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام.

-        شعربافیان، نیلوفر(1387). برآورد پتانسیل فنی و اقتصادی انرژی خورشیدی حرارتی در ایران: راهکاری برای توسعه پایدار انرژی. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 4(15): 35-53.

-        عزیزی، مهشید، کاظمی، شهاب، علی حیدری بیوکی، طاهره (1391). تحلیل آثار تورمی اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در مبحث هدفمندی یارانه‌ها با رویکرد مدیریت اقتصاد. اولین کنفرانس بین‌المللی نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاهی، تهران.

-        غلامی، الهام (1386). برآورد کشش مواد مغذی با استفاده از تکنیک همجمعی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.

-        فرزین، محمد رضا، بیژن صفوی (1390). هدفمند کردن یارانه‌ها: از نظریه تا عمل. گزارش پژوهشی پژوهشکده امور  اقتصادی.

-        قادری، سید فرید، رزمی، جعفر، عسگر صدیقی (1384). بررسی تاثیر پرداخت یارانه مستقیم انرژی بر شاخص‌های کلان اقتصادی با نگرش سیستمی. نشریه دانشکده فنی، 4: 527-537.

-        مرکز پژوهش های مجلس. دفتر مطالعات اقتصادی(1385). کاربرد یارانه در اقتصاد ایران.

-        مریدی، فاضل(1385). حذف یارانه های انرژی و ارزیابی آثار توزیعی آن تحلیل (داده-ستانده). پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام.

-        معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی(1390). آشنایی مقدماتی با طرح هدفمند سازی یارانه‌ها.

-        وزارت بازرگانی، معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی(1388). اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر تورم. وزارت نیرو(1379). گزارش بررسی آثار تورمی افزایش قیمت انرژی بر هزینه خانوارهای شهری و روستایی. معاونت انرژی.

-    Ahamd.A.U., & Bouis.E.H., & Gunter.T, & Hans L. (2001). The Egyptian food subsidies system: Structure, performances and options for reform. Research Reporting 119.IFPER, Washington,D.C.

-    Bacon, R., & Ley, E., & Masami, K. (2010). Subsidies in the energy sector: Measurement, impact, and design. Background Paper for the Energy Strategy, Washington, DC: World Bank.

-    Frend, L., & Walich, C., & Cheistine, I. (1995). Raising household energy prices in Poland who gains? who loses? Policy Research Working Paper ,The World Bank.

-    Fetini, H., & Bacon,R. (1999). Economic aspect of increasing energy price to border price level in the Islamic Republic of Iran. Washington D C, The World Bank.

-    Tarr, D.,& Jesper, J. (2002). Trade, foreign exchange and energy policies in the Islamic Republic of Iran: reform agenda, economic implications and impact on the poor, World Bank Policy Research, Working Paper No. 2768.

-    United Nations Environment program division of technology, industry and economics. Reforming energy subsidies, 2002.