تأثیر تکانه‌های نفتی بر تاب‏آوری اقتصادی در ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

نجمه السادات رباطی ¹ (دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران)
علی رییس پور رجبعلی ² (استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران)
عبدالمجید جلایی ³ (استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/02/19 تاریخ پذیرش : 1400/12/15 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: مخارج دولت, H50, F41, تاب‌آوری اقتصادی, شوک ارزی, طبقه‌بندی :JEL H63, رهیافت تعادل عمومی پویای تصادفی, D58. واژگان کلیدی: شوک‏های نفتی,

چکیده مقاله :

چکیده:این مقاله در حوزه مکتب کینزی جدید، با روش مدل تعادل عمومی پویای تصادفی در اقتصاد باز کوچک صادرکننده، متناسب با ساختار اقتصاد ایران، تصریح و برآورد شده است. با استفاده از نتایج شبیه‌سازی مدل اصلی، ضمن بهره‌گیری از پارامترهای برآوردی، آثار تکانه های نفتی در سال‌های اخیر بر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب ارزیابی شده است. مشخص کردن درجه تاثیرگذاری درآمدهای نفتی بر شاخص های اقتصادی می‌تواند علاوه بر تعیین درجه تاب آوری اقتصاد، به سیاست‌گذاران برای تعیین برنامه های آینده کمک کند. پدیده نوسانات درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفتی، به دلیل وابستگی ساختار اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی، تمام متغیرهای کلان اقتصادی را- چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی - تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر این اساس، اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، تنوع‌بخشی به سبد درآمدهای دولت، التزام به بودجه متوازن و ممانعت از رشد نامتناسب پایه پولی، تقویت نقش صندوق ذخیره ارزی و انضباط پولی برای دولت پیشنهاد می‌شود.

چکیده انگلیسی:

In the field of the new Keynesian school, this paper has been specified and estimated by the method of stochastic dynamic general equilibrium model in the small open export economy, in accordance with the structure of Iran's economy. Using the simulation results of the main model, while using the estimated parameters, the effects of oil shocks in recent years on selected macroeconomic variables have been evaluated. Determining the degree to which oil revenues affect economic indicators can, in addition to determining the degree of economic resilience, help policymakers determine future plans. The phenomenon of fluctuations in foreign exchange earnings from oil exports, due to the dependence of the structure of Iran's economy on oil revenues, affects all macroeconomic variables - both in the public and private sectors. Accordingly, it is proposed to reform the tax system and reduce dependence on oil revenues, diversify the government's revenue portfolio, commit to a balanced budget and prevent disproportionate growth of the monetary base, strengthen the role of the foreign exchange reserve fund and monetary discipline for the government.

منابع و مأخذ:

• امامی، کریم، ادیپ‌پور، مهدی (1388). بررسی اثرات نامتقارن شوک‌های نفتی بر تولید. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 3 (4): 26-1.


• امیری، حسین (1394). مدل‌سازی شوک‏های مارک‌آپ با استفاده از مدل DSGE (ایران)، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه،20(130):123-95.


• بلانچارد، اولیور جین، فیشر، استنلی (1376). درس‌هایی در اقتصاد کلان. مترجمان: ختایی، محمود و محمدی، تیمور، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.


• حکمت‌پور، مریم، صالحی امیری، سیدرضا، عرب‌مازار، عباس، قیومی، اکبر، رضایی، علی اکبر (1399). اولویت‌بندی مولفه‏های اقتصاد مقاومتی با استفاده از رویکرد ساختاری تفسیری، دوفصلنامه علمی‏ جستارهای اقتصادی ایران، (34).


• دادرس‌مقدم، امیر، کریم، محمد حسین، رهنما، علی (1399). عوامل مؤثر بر تا‌ب‌آوری اقتصادی در مناطق آزاد تجاری ایران، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، 8 (2): 264-289.


• دانش جعفری، داود، کریمی، سمانه (1394). نفت، برنامه ششم توسعه و اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، 2 (6).


• رضایی، محمدرضا (1392). ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی موردی: زلزله محله‌های شهر تهران، دوفصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، 2 (3): 25-36.


• صمدی، سعید، سرخوش‌سرا، علی، امینی‌دره‌وزان، امید (1396). اثرات نامتقارن شوک‌های قیمت نفت بر نرخ بهره و رشد اقتصادی ایران: مدل VAR غیرخطی، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 12 (1(41)): 52-27.


• طاهرپور، جواد (1398). تأثیر تاب‏آوری و آسیب‌پذیری اقتصادی بر رشد اقتصادی کشورهای نفتی، اقتصاد و تجارت نوین، 14 (1): 106–


• مغاری، مریم، فریدزاد، علی، خرسندی، مرتضی (1395). اثر آسیب‌پذیری و تاب‏آوری اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی کشورهای منتخب عضو اوپک، فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، دانشگاه الزهرا (س)، 4 (11): 106-77.


• منظور، داوود، تقی‌پور، انوشیروان (1394). تنظیم یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) برای اقتصاد باز کوچک صادرکننده نفت: مورد مطالعه ایران، پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، (75): 7-44.


• Bates, S. Angeon, V., & Ainouche, A. (2014). The pentagon of vulnerability and resilience: A methodological proposal in development economics by using graph theory. Economic Modelling, 42: 445-453


• Balke, N. S., Brown, S. P. (2018). Oil supply shocks and the US economy: An estimated DSGE model. Energy Policy, 116: 357-372.


• Bergholt, D., Larsen, V. H., Seneca, M. (2019). Business cycles in an oil economy. Journal of International Money and Finance, 96: 283-303.


• Blanchard, O. J., Khan, CM. (1980). The Solution of linear difference models under rational expectations. Econometrica, 48, 1305.


• Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D., Kohli, H. A. (2013). The centennial resilience index: Measuring countries resilience to shock. Global Journal of Emerging Market Economies. 5(2): 57-98.


• Briguglio, L., Cordina, G., Bugeja, S., Farrugia, N. (2006). Conceptualising and Measuring Economic Resilience. Department of Economics, University of Malta.


• Berument, M. H., Nildag B. C., and Nukhet, D. (2010). The impact of oil price shocks on the economic growth of selected MENA Countries. The Energy Journal: 149-176.


• Cashin, P., Kamiar, M., Raissi, M. and Raissi, M. (2014). The dierential effects of oil demand and supply shocks on the global economy. Energy Economics, 44: 113- 134.


• Esa Alsalim, R. A. (2022). Special oil shocks and their economic effects (IRAQI oil shocks as a model) World Economics & Finance Bulletin WEFB )Available Online at: https://www.scholarexpress.netVol. 7, February 2022, ISSN: 2749-3628


• Gali, J. (2018). The state of New Keynesian economics: A partial assessment. Journal of Economic Perspectives, 32(3): 87–112.


• Hallegatte, S. (2014). Economic resilience: Definition and measurement. Policy Research Working Paper; No. 6852. World Bank, Washington.


• Hassan, S., Othman, Z., (2015). The effect of economic resilience on private investment in selected malaysian economic sectors. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(6), 374-380.


• Herwartz, H., and M. Plödt. (2016). The macroeconomic effects of oil price shocks: Evidence from a statistical identification approach, Journal of International Money and Finance, 61, 30-44.


• Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems, annual review of ecology and systematics, 4 (1973): 1-23.


• Hou, K., Mountain, D.C., Wu, T. (2016). Oil price shocks and their transmission mechanism in an oil-exporting economy: A VAR analysis informed by a DSGE model. Journal of International Money and Finance, Elsevier, 68(C), pages 21-49.


• Nalban, V. (1977). Forecasting with DSGE models: What frictions are important? Economic Modelling, 68, 190-204.


• Romain D., Lukas V. (2008), Economic resilience to shocks: The structural role of policies. OECD Economic Studies, (44).


• Sánchez-Zamora, P., Gallardo-Cobos, R. (2019). Diversity, disparity and territorial resilience in the context of the economic crisis: An analysis of rural areas in southern Spain. Sustainability, 11(6): 1-21.