بهبود کارایی مصرف برق خانگی و اثر بازگشتی آن در ایران با لحاظ عدم تقارن در قیمت برق

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

آذر علیدادی پور ¹ (کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران)
موسی خوشکلام خسروشاهی ² (استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/04/13 تاریخ پذیرش : 1400/08/11 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: C13, اقتصاد ایران, کارایی انرژی, طبقه‌بندی JEL: D61, Q42. واژه‌های کلیدی: اثر بازگشتی, برق بخش خانگی, قیمت برق,

چکیده مقاله :

هدف این مقاله برآورد اندازه اثر بازگشتی مستقیم مربوط به مصرف برق در بخش خانگی ایران با لحاظ عدم تقارن در قیمت برق با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی است. برای این منظور و با توجه به تفکیک قیمت برق مبتنی بر مطالعه دارگی و گیتلی (1995) از داده‌های سالیانه برای دوره زمانی 1398-1347 و برآورد کشش تقاضای برق بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد اول، بهبود کارایی مصرف برق خانگی دارای اثر بازگشتی است و دوم، اثر بازگشتی در بخش خانگی برابر با 43 درصد است؛ یعنی، با افزایش 10 درصدی تکنولوژی لوازم و تجهیزات خانگی، 3/4 درصد از ذخیره انتظاری ناشی از بهبود کارایی مصرف برق رخ نداده و این میزان در قالب اثر بازگشتی پدیدار شده و صرفاً 7/5 درصد از ذخیره انتظاری در مصرف برق تحقق یافته است. با توجه به یافته ها پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران اقتصادی با برآورد دقیق اثر بازگشتی، ضمن رسیدن به هدف صرفه جویی مصرف برق از اتلاف منابع نیز جلوگیری کنند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this paper is to estimate the size of the direct return effect related to electricity consumption in the domestic sector of Iran in terms of asymmetry in electricity prices using the conventional least squares method. For this purpose, and considering the separation of electricity prices based on the Dargi and Gitley (1995) study, annual data for the period 1397-1347 and estimating the elasticity of electricity demand have been used. The results showed that first, improving the efficiency of household electricity consumption has a return effect and second, the return effect in the household sector is equal to 43%; That is, with a 10% increase in home appliance technology, 4.3% of the expected reserve due to the improvement of electricity consumption efficiency did not occur and this amount appeared in the form of a return effect and only 5.7% of the expected reserve in electricity consumption was realized. Based on the findings, it is suggested that economic policymakers, by accurately estimating the return effect, while achieving the goal of saving electricity consumption, also avoid wasting resources.

منابع و مأخذ:

منابع

• اسدی، علیرضا (1393). آینده‌نگری صنعت برق ایران. مرکز مطالعات و بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.


• اصلانی، زهرا، ازکیا، مصطفی و زنجانی، حبیب اله (1396). بررسی عوامل مؤثر بر مصرف انرژی (برق) خانوارهای شهری با رهیافت نظریه‌بنیانی (مورد مطالعه: منطقه 5 شهر تهران). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 9 (34): 33-1.


• اسماعیل‌نیا، علی اصغر و اختیاری نیکجه، سارا (1391). بررسی میزان اثرات بازگشتی بهبود راندمان خودروها بر مصرف سوخت. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 9 (34): 213-185.


• اسدی، علیرضا و آئین، سهیل (1397). بررسی مسائل کلیدی و مشکلات مالی صنعت برق و اصلاحات مورد نیاز. معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی، دفتر: مطالعات انرژی، صنعت و معدن، شماره مسلسل 16236.


• تقوی‌نژاد، احسان (1381). بررسی عدم تقارن تابع تقاضای نفت (گروه هفت اکو). پژوهشنامه اقتصادی، 2 (4): 37-68.


• ترازنامه انرژی سال­های مختلف.


• دل‌انگیزان، سهراب، خانزادی، آزاد و حیدریان، مریم (1397). محاسبه اثرات بازگشتی مستقیم Co2 ناشی از بهبود کارایی مصرف سوخت در بخش حمل و نقل استان‌های ایران، تحقیقات اقتصادی، 53 (4): 805-828.


• کریمی، فروغ (1396). چشم‌انداز انرژی تا سال 2035. معاونت بررسی‌های اقتصادی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.


• چهل و هفت سال صنعت برق ایران در آیینه آمار (1392-1346). شرکت مادر تخصصی توانیر، مهرماه 1393.


• خوشکلام خسروشاهی، موسی و مهدوی، روح اله (1397). تخمین اثر بازگشتی ناشی از مصرف انرژی الکتریسیته در ایران: رویکرد آستانه‌ای. فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 5 (4): 173-196.


• گجراتی، دامودار (1385). مبانی اقتصاد سنجی. ترجمه حمید ابریشمی، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران.


• سلیمیان، زهره، بزازان، فاطمه و موسوی، میرحسین (1397). اثرات بازگشتی ناشی از بهبود کارایی برق، سوخت‌های فسیلی و نهاده انرژی در صنایع انرژی بر: رویکرد تعادل عمومی قابل محاسبه، تحقیقات اقتصادی، 53 (4): 855-880.


• مروری بر 28 سال آمار انرژی کشور (1394-1367). معاونت امور برق و انرژی وزارت نیرو، دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد کلان برق و انرژی، تابستان 1396.


• نقیبی، محمد و خدابخش، مهدی (1395). بررسی اثر آزادسازی قیمت برق در تابع تقاضای برق در بخش خانگی استان آذربایجان غربی. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش­های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی- باتومی گرجستان.


• Amjadi, G., Lundgren, T., & Persson, L. (2018). The rebound effect in Swedish heavy industry. Energy Economics. 71(C): 140-148.‏


• Berkhout, P. H., Muskens, J. C., & Velthuijsen, J. W. (2000). Defining the rebound effect. Energy policy. 28(6-7): 425-432.‏


• Deng, C., Li, K., Peng, C., & Han, F. (2018). Analysis of technological progress and input prices on electricity consumption: Evidence from China. Journal of Cleaner Production. 196(C): 1390-1406.


• Dargay, J., & Gately, D. (1995). The imperfect price reversibility of non-transport oil demand in the OECD. Energy Economics.17(1): 59-71.‏


• Freire-González, J. (2017). Evidence of direct and indirect rebound effect in households in EU-27 countries. Energy Policy. 102(C): 270-276.‏


• Greening, L., Greene, D. and Difiglio, C. (2000). Energy Effeciency and Consumption - the Rebound Effect - A Survey, Energy Policy. 28: 389-401.


• Gang, Z., & Ling, L. (2020). Is the energy efficiency improvement conducive to the saving of residential electricity consumption in China?. Journal of Cleaner Production. 249(C): 1-11.‏


• Ibrahiem, D. M. (2015). Renewable electricity consumption, foreign direct investment and economic growth in Egypt: An ARDL approach. Procedia Economics and Finance. 30(C): 313-323.‏


• Jin, S. H. (2007). The effectiveness of energy efficiency improvement in a developing country: Rebound effect of residential electricity use in South Korea. Energy policy.35(11): 5622-5629.‏


• Lean, H. H., & Smyth, R. (2010). Co2 emission, electricity consumption and output in ASEAN. Applied Energy. 87(6): 1858-1864.


• Orea, L., Llorca, M., & Filippini, M. (2015). A new approach to measuring the rebound effect associated to energy efficiency improvements: An application to the US residential energy demand. Energy economics. 49(C): 599-609.‏


• Seebauer, S. (2018). The psychology of rebound effects: explaining energy efficiency rebound behaviours with electric vehicles and building insulation in Austria. Energy research & social science. 46(C): 311-320.


• Sorrell, S., & Dimitropoulos, J. (2008). The rebound effect: Microeconomic definitions, limitations and extensions. Ecological Economics. 65(3): 636-649.


• Wei, T., & Liu, Y. (2017). Estimation of global rebound effect caused by energy efficiency improvement. Energy Economics. 66(C): 27-34.‏


• Wang, Z., Lu, M., & Wang, J. C. (2014). Direct rebound effect on urban residential electricity use: an empirical study in China. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 30(C): 124-132.‏