مطالعه تاثیر انرژی‌های تجدیدپذیر و انتشار کربن بر مخارج سلامت در ایران

محورهای موضوعی : سلامت، آموزش و رفاه

محمدرضا عارفیان ¹ , عباس عصاری ^{2 *} , لطفعلی عاقلی ³ , علی عسگری ⁴

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران، [e-mail]
2 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران، (نویسنده مسئول)، [e-mail]
3 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران، [e-mail]
4 - استاد، گروه مدیریت، دانشگاه یورک، تورنتو، کانادا، [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/11/04 تاریخ پذیرش : 1404/01/04 تاریخ انتشار : 1404/02/27

کلید واژه: آلودگی زیست‌محیطی, بارتکفل, شهرنشینی, مصرف انرژی ,

چکیده مقاله :

سلامت، ارزشمندترین دارایی انسان، اغلب قابل قیمتگذاری نیست. در دهه‌های اخیر، افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و پیامدهای مرتبط با آن ازجمله انتشار کربن و آلودگی زیست‌محیطی، به تشدید بیماری‌ها، معضلات نظام سلامت و حتی افزایش مرگ‌ و میر در بسیاری از کشورها منجر شده است. علاوه­بر این، گسترش شهرنشینی و تغییرات جمعیتی، چالش‌های نوظهور در حوزه سلامت محسوب می‌شوند. این مقاله با استفاده از داده‌های سری‌زمانی و مدل خودرگرسیون‌برداری با وقفه‌های توزیعی (ARDL)، تأثیر عوامل زیست‌محیطی و اجتماعی، شامل انرژی‌های تجدیدپذیر، انتشار کربن، رشد جمعیت شهری و بار تکفل را بر مخارج سلامت در ایران طی سال‌های 1990 تا 2019 بررسی کرده است. شاخص‌های مورد مطالعه شامل نسبت مخارج سلامت دولتی  به GDP، مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان درصدی از کل مصرف انرژی، نسبت انتشار کربن به GDP، رشد سالیانه جمعیت شهری و بار تکفل به‌عنوان درصدی از جمعیت فعال است. نتایج نشان می‌دهد که افزایش انتشار دی‌اکسید کربن، رشد جمعیت شهری و بار تکفل، با افزایش مخارج سلامت همراه است. در مقابل، مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر با کاهش انتشار دی‌اکسید کربن، تأثیر منفی و معنادار بر مخارج سلامت دارد. به­عبارت ‌دیگر، افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود سلامت جامعه و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن را درپی دارد. یافته‌های پژوهش اهمیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ارتقای کیفیت محیط‌زیست و کاهش بار مالی نظام سلامت را تایید می‌کند. پیشنهاد می‌شود دولت با تنوع‌بخشی به منابع انرژی تجدیدپذیر، جایگزینی سوخت‌های فسیلی و تمرکز بر رشد سبز، زمینه بهبود کیفیت محیط‌زیست و ارتقای سلامت جامعه را فراهم کند.

چکیده انگلیسی:

Health is the most valuable asset of humanity and is often considered priceless. In recent decades, the increasing consumption of fossil fuels and its consequences—such as carbon emissions and environmental pollution—have worsened health conditions, strained healthcare systems, and raised mortality rates in many countries. Additionally, urbanization and demographic shifts have introduced new challenges for the health sector. This study employs time-series data and the autoregressive distributed lag (ARDL) model to examine the impact of environmental and social factors—including renewable energy consumption, carbon emissions, urban population growth, and the age dependency ratio—on health expenditures in Iran from 1990 to 2019. The key indicators analyzed include government health expenditures, renewable energy consumption as a share of total energy use, annual urban population growth, and the age dependency ratio as a percentage of the working-age population. The findings indicate that rising carbon dioxide emissions, urban population growth, and a higher age dependency ratio contribute to increased health expenditures, while greater renewable energy consumption, by reducing carbon dioxide emissions, has a significant negative effect on healthcare costs. In other words, increased reliance on renewable energy improves public health and reduces financial burdens on the healthcare system. These results underscore the importance of developing renewable energy sources, transitioning away from fossil fuels, and prioritizing green growth strategies to enhance environmental quality and promote public health.

منابع و مأخذ:

- اردو، سارا، ارجمندی، رضا، کرباسی، عبدالرضا، محمدی، علی و قدوسی، جمال. (۱۴۰۰). تحلیل مدیریتی راهکارهای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ارتقاء سلامت. سلامت و محیط زیست، ۱۴(۴)، ۶۴۳-۶۶۴.
- دانشوری، سمیه، سلاطین، پروانه و خلیل‌زاده، محمد. (2020). تأثیر انرژی‌های تجدیدپذیر بر اقتصاد سبز. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 12(21)، 179-165.
- زروکی، شهریار و مقدسی سدهی، اکرم. (۱۴۰۰). تحلیل مصرف انرژی در بخش‌های اقتصادی و نقش آن در آلایندگی محیط‌زیست در ایران با تأکید بر انرژی برق و غیربرق. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، ۱۷(۶۸)، 226-195.
- عارفیان، محمدرضا، فرجی دیزجی، سجاد و قاسمی، سحر. (۱۳۹۹). بررسی نقش انرژی تجدیدپذیر، انرژی تجدیدناپذیر و رشد اقتصادی بر انتشار کربن در کشورهای OECD. اقتصاد و تجارت نوین، ۱۵(۳ (شماره پیاپی: ۴۸))، 137-109.
- فرجی دیزجی، سجاد، عارفیان، محمدرضا و عصاری آرانی، عباس. (۱۴۰۱). بررسی نقش مالیات کربن و یارانه‌های سوخت‌های فسیلی بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای منتخب OECD. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، ۱۹(۴)، ۷۹-۱۰۹.
- مرکز پژوهش‌های مجلس.(1395). تحلیل روندهای مخارج سلامت و راهبردهای کنترل آن در نظام سلامت ایران (گزارش تخصصی کمیسیون بهداشت و درمان). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
- مطلبی، معصومه، نجارزاده، رضا و عاقلی، لطفعلی. (2023). تأثیر توسعه اقتصادی-اجتماعی بر کیفیت هوا در کشورهای منطقه خاورمیانه. مدلسازی اقتصادی، 60(16)، 68-49.
- وزارت نیرو(1399). ترازنامه انرژی 1399. دفتر کلان‌برنامه‌ریزی برق و انرژی، وزارت نیرو.
- وهاب‌زاده مقدم، مرضیه سادات، امامی جزه، کریم و حاجی حسنی، فرزانه. (2022). نقش سیاست‌های اقتصادی و محیط‌زیستی بر جلوگیری از آلودگی هوا. مدلسازی اقتصادی، 59(16)، 17-1.
- هاشمی دیزج، عبدالرحیم، فتوره‌چی، زهرا و نجفی، حامد. (2022). بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در انرژی‌های تجدیدپذیر ناپذیر بر تخریبات محیط‌زیست در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (OECD). جغرافیا و مطالعات محیطی، 44(11)، 96-80.
- Alderwick, H., & Gottlieb, L. M. (2019). Meanings and misunderstandings: a social determinants of health lexicon for health care systems. The Milbank Quarterly, 97(2), 407.
- Apergis, N., Jebli, M. B., & Youssef, S. B. (2018). Does renewable energy consumption and health expenditures decrease carbon dioxide emissions? Evidence for sub-Saharan Africa countries. Renewable energy, 127, 1011-1016.
- Arefian, M. , Faraji Dizaji, S. and ghasemi, S. (2020). Investigating the role of renewable and non-renewable energy and economic growth on carbon emission in OECD countries. New Economy and Trad, 15(3), 109-137. doi: 10.30465/jnet.2020.6298. (in Persian)
- Arthur, E., & Oaikhenan, H. E. (2017). The effects of health expenditure on health outcomes in Sub Saharan Africa (SSA). African Development Review, 29(3), 524-536.
- Behboudi, D., Mohamadzade, P., & Mousavi, S. (2020). Investigating mutual relationships between renewable energy-sustainable development-carbon dioxide emission in Iran: Bayesian vector autoregression approach. Environmental Science and Technology, 22(2), 395-407.
- Bilgen, S., & Sarıkaya, İ. (2018). Energy conservation policy and environment for a clean and sustainable energy future. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 13(3), 183-189.
- Boz, C., & Ozsarı, S. H. (2020). The causes of aging and relationship between aging and health expenditure: an econometric causality analysis for Turkey. The International journal of health planning and management, 35(1), 162-170.
- Chaabouni, S., & Saidi, K. (2017). The dynamic links between carbon dioxide (CO2) emissions, health spending and GDP growth: A case study for 51 countries. Environmental research, 158, 137-144.
- Dai, H., Xie, X., Xie, Y., Liu, J., & Masui, T. (2016). Green growth: The economic impacts of large-scale renewable energy development in China. Applied energy, 162, 435-449.
- Daneshvari, S., Salatin, P., & Khalilzadeh, M. (2019). The impact of renewable energy on the green economy. Environmental Science and Technology, 21(12), 165-179. (in Persian)
- Del Río, P., & Bleda, M. (2012). Comparing the innovation effects of support schemes for renewable electricity technologies: A function of innovation approach. Energy Policy, 50, 272-282.
- Dritsaki, M., & Dritsaki, C. (2024). The relationship between health expenditure, CO2 emissions, and economic growth in G7: Evidence from heterogeneous panel data. Journal of the Knowledge Economy, 15(1), 4886-4911.
- Energy Balance Sheet 2019, Ministry of Energy, Electricity and Energy Macro Planning Office. moe.gov.ir. (in Persian)
- Erbsland, M., Ried, W., & Ulrich, V. (2002). Health, health care, and the environment: Econometric evidence from German micro data. Econometric analysis of health data, 25-36.
- Faraji Dizaji, S., arefian, M., & Assari Arani, A. (2023). The impact of carbon taxes and fossil fuels subsidies on the development of renewable energy in selected OECD countries. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 19(4), 79-109. doi: 10.22055/jqe.2021.33321.2243. (in Persian)
- Fotourehchi, Z., & Çalışkan, Z. (2018). Is it possible to describe a Kuznets curve for health outcomes? An empirical investigation. Panoeconomicus, 65(2), 227-238.
- Fujino, S. (1987). Health economics in Japan: Prospects for the Future. Health Economics: Prospect for the Future. London, 51-62.
- Giray, F., & Çimen, G. (2018). Sağlık harcamalarının düzeyini belirleyen faktörler: Türkiye ve OECD ülkeleri analizi. Sayıştay dergisi, (111), 143-171.
- Hashemidizaj, A., Faturechi, Z., & Najafi, H. (2022). Investigating the impact of foreign direct investment in non-renewable energy on environmental destruvtion in OECD member countries. Journal of Geography and Environmental Studies, 11(44), 80-96. (in Persian)
- Jilani, M. H., Javed, Z., Yahya, T., Valero-Elizondo, J., Khan, S. U., Kash, B., ... & Nasir, K. (2021). Social determinants of health and cardiovascular disease: current state and future directions towards healthcare equity. Current atherosclerosis reports, 23, 1-11.
- Karasoy, A., & Demirtaş, G. (2018). sağlık harcamalarının belirleyicileri üzerine bir uygulama: çevre kirliliği ve yönetişimin etkilerinin incelenmesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(3).
- Khan, A., Hussain, J., Bano, S., & Chenggang, Y. (2020). The repercussions of foreign direct investment, renewable energy and health expenditure on environmental decay? An econometric analysis of B&RI countries. Journal of Environmental Planning and Management, 63(11), 1965-1986.
- Majlis Research Center. (2016). Analysis of health expenditure trends and strategies for their control in Iran's health system (Specialized report of the Health and Treatment Commission). Tehran: Majlis Research Center. (in Persian)
- Masoudi, N., Dahmardeh Ghaleno, N., & Esfandiari, M. (2020). Investigating the impacts of technological innovation and renewable energy on environmental pollution in countries selected by the International Renewable Energy Agency: A quantile regression approach. Caspian Journal of Environmental Sciences, 18(2), 97-107.
- Mert, M., & Bölük, G. (2016). Do foreign direct investment and renewable energy consumption affect the CO 2 emissions? New evidence from a panel ARDL approach to Kyoto Annex countries. Environmental Science and Pollution Research, 23, 21669-21681.
- Miao, J., & Wu, X. (2016). Urbanization, socioeconomic status and health disparity in China. Health & place, 42, 87-95.
- Motallebi, M., Najarzadeh, R., & Agheli, L. (2023). Impact of economic-social development on air quality in the Middle East countries. Economic Modeling, 60, 49-68. (in Persian)
- Ordoo, S., Arjmandi, R., Karbassi, A., Mohammadi, A., & Ghodosi, J. (2022). A managerial analysis of Iran’s renewable energy development strategies to reduce greenhouse gases and improve health. Iranian Journal of Health and Environment, 14 (4), 643-664. (in Persian)
- Penno, E., Sullivan, T., Barson, D., & Gauld, R. (2021). Private choices, public costs: Evaluating cost-shifting between private and public health sectors in New Zealand. Health Policy, 125(3), 406-414.
- Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1995). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis (Vol. 9514). Cambridge, UK: Department of Applied Economics, University of Cambridge.
- Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.
- Raihan, A., Voumik, L. C., Ridwan, M., Ridzuan, A. R., Jaaffar, A. H., & Yusoff, N. Y. M. (2023). From growth to green: navigating the complexities of economic development, energy sources, health spending, and carbon emissions in Malaysia. Energy Reports, 10, 4318-4331.
- Rockström, J., Steffen, W., Noone, K., Persson, Å., Chapin, F. S., Lambin, E. F., ... & Foley, J. A. (2009). A safe operating space for humanity. nature, 461(7263), 472-475.
- Sasmaz, M. U., Karamıklı, A., & Akkucuk, U. (2021). The relationship between renewable energy use and health expenditures in EU countries. The European Journal of Health Economics, 22(7), 1129-1139.
- Shao, Q., Tao, R., & Luca, M. M. (2022). The effect of urbanization on health care expenditure: evidence from China. Frontiers in public health, 10, 850872.
- Sharif, A., Mishra, S., Sinha, A., Jiao, Z., Shahbaz, M., & Afshan, S. (2020). The renewable energy consumption-environmental degradation nexus in Top-10 polluted countries: Fresh insights from quantile-on-quantile regression approach. Renewable Energy, 150, 670-690.
- Sileem, H. H. M. (2016). Health expenditure, climate changes and corruption in the MENA region: a Granger causality approach. Journal of African Development, 18(2), 61-72.
- Thompson, T. M., Rausch, S., Saari, R. K., & Selin, N. E. (2014). A systems approach to evaluating the air quality co-benefits of US carbon policies. Nature Climate Change, 4(10), 917-923.
- Ullah, I., Rehman, A., Khan, F. U., Shah, M. H., & Khan, F. (2020). Nexus between trade, CO2 emissions, renewable energy, and health expenditure in Pakistan. The International journal of health planning and management, 35(4), 818-831.
- UNEP. (2011). Towards a green economy: Pathways to sustainable development and poverty eradication. United Nations Environment Programme.
- Vahabzadeh Moghadam, M. S., Eami, K., & Haju Hassani, F. (2022). The role of economic and environmental policies on preventing air pollution. Economic Modeling, 59, 1-17. (in Persian)
- Wiser, R., Millstein, D., Mai, T., Macknick, J., Carpenter, A., Cohen, S., ... & Heath, G. (2016). The environmental and public health benefits of achieving high penetrations of solar energy in the United States. Energy, 113, 472-486.
- Zaroki, S., & moghadasi sedehi, A. (2021). energy consumption in economic sectors and environmental pollution in Iran with emphasis on electricity and non-electricity. Quarterly Energy Economics Review, 17 (68), 195-226. (in Persian)