بررسی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار سهام ایران با استفاده از الگوریتم های داده کاوی
محورهای موضوعی : اقتصاد مالی
مهرزاد ابراهیمی
1
(استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت ، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران)
کلید واژه: متغیرهای کلان اقتصادی, داده کاوی, شاخص کل قیمت سهام, انتخاب خصوصیات, درخت های تصمیم گیری,
چکیده مقاله :
امروزه بیشتر مطالعات در خصوص بازار سهام در اقتصاد ایران در قالب مطالعات اقتصاد سنجی بوده که در جای خود توانسته اند راهنمای سیاستگذاران باشند ولی الگوریتمهای داده کاوی توانایی مضاعفی در خصوص تدوین سیاست های راهبردی ارایه می دهند. با عنایت به نقش واهمیت بازار سهام در اقتصاد کشور، با استفاده از الگوریتم های داده کاوی نسبت به شناسایی متغیرهای مهم و تاثیر گذار بر رابطه بلند مدت شاخص کل قیمت سهام اقدام گردید. ابتدا داده های ماهانه 1384-1396 استخراج شده و پس از پردازش، ده الگوریتم وزن دهی بر روی آنها اعمال شدد. نتایج نشان داد که سه متغیر نرخ تورم، تراز تجاری و تولید ناخالص داخلی توسط 80% از الگوریتم های وزن دهی به عنوان متغیرهای مهم معرفی شدند. در میان سه متغیر فوق بیشترین وزن (بالاتر از ۰.۹) به ارزش تولید ناخالص داخلی داده شد. الگوریتم های درخت تصمیم با دقت زیاد (96.5%) قادر بودند بین دسته های شاخص سهام تمایز قایل شده و مجددا ارزش تولید ناخالص داخلی به عنوان متغیر اصلی معرفی گردید. الگوی مربوط به نرخ سود سپرده یکساله نشان داد که بین متغیرهای تولید ناخالص داخلی، حجم حقیقی پول، نرخ تورم، تراز تجاری و نرخ حقیقی ارز با قیمت سهام رابطه مثبت و بین کسری حقیقی بودجه دولت، نرخ بهره آمریکا و نرخ سود سپرده یکساله رابطه منفی وجود داشته که با مدل تئوری سازگار بودند. نتایج این مطالعه که برای اولین بار گزارش می شود میتواند افق جدیدی را جهت سرمایه گذاران و سیاستگذاران بازار بورس را فراهم نماید Most stock market studies in Iranian economy have been done in econometrics format, which have been useful for policy makers; but data mining algorithms provide double abilities to implement guidance policies. Regarding the importance of stock market in the country, data mining algorithms have been employed to investigate the most important features on stock market rates. Monthly data (2005-2011) extracted and after preprocessing and data cleansing, ten attribute weighting algorithms (AWA) applied. The results showed three features (inflation rate, GDP and trade balance) were the most important ones selected by 80% of AWA. GDP gained the highest weight (more than 90%) and tree induction algorithms used the same feature (with 96.5% precision) to differentiate between the stock rate classes. The results confirmed a positive relationship between GDP, real value of money, inflation rate, trade balance and real exchange rate with stock prices while government’s real budget deficit, USA inflation rate and one-year interests rate revealed negative relations; compatible with the theoretical model. The results that reported for the first time can open up new vistas for investors and policy makers.
1) آشنایی با ارکان بازار اوراق بهادار، مدیریت آموزش بورس اوراق بهادار تهران، ص 1.
2) اسماعیل پور، هادی، محمدی، تیمور،فقیهی، محمد و شاکری عباس(1398)،"ارایه شاخص جدید برای انعکاس رفتار بازار سهام با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه های پیچیده"، فصلنامه اقتصاد مالی، سال سیزدهم، شماره 46، بهار1389،ص39-25.
3) بانک مرکزی جمهوری اسلامی، نشریه علمی روند، شماره 4 و5، بهار و تابستان 1370،"بورس اوراق بهادار و چشم-انداز آن"، نوشته محمد رضا زارعی.
4) پورحیدری، امید و حمید پهلوان(1387)،"بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازدهی بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال اول، شماره1، بهار1387، ص 99-71.
5) پیرایی،خسرو و محمد رضا شهسوار(1388)،"بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار بورس ایران"،فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال نهم، شماره اول، بهار 1388، ص 38-21.
6) پرویز، سعید و علی کوهساریان (1388)،"بررسی ارتباط شاخصهای تورم (CPI,PPI) و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 89، زمستان 88، ص 109-128.
7) تفضلی، فریدون،"اقتصاد کلان نظریه‌ها و سیاستهای اقتصادی"، نشر نی، 1388، ص 346.
8) حلافی، حمیدرضا و همکاران (1383)،” انحرفات نرخ واقعی ارز و رشد اقتصادی در ایران"، پژوهشنامه اقتصادی، شماره2.
9) دهقان، عبدالمجید وکامیابی، منیژه(1398)،" چگونگی اثر گذاری متغییرهای اقتصادی بر بازدهی شرکت های بورسی در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه ایران"، فصلنامه اقتصاد مالی، سال سیزدهم، شماره48، پائیز1398، ص 166-147
10) دوانی، غلامحسین،"بورس، سهام و نحوه قیمت‌گذاری سهام"، نشر نخستین، زمستان 1381، ص 42-32.
11) دوانی، غلامحسین (1384)،” بورس،سهام ونحوه قیمت‌گذاری سهام"، تهران، انتشارات تصویر.
12) رجب زاده، علی، غلامحسین خورشیدی و علی قلی‌پور(1385)، "بررسی و تجزیه و تحلیل نقش بازار پول و بازار سرمایه در هزینه سرمایه شرکت‌ها(تحلیل نتایج تطبیقی و بخش صنعت ایران)"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال ششم، شماره اول.
13) سجادی سیدحسین، فرازمند، حسن و علی صوفی(1385)،"بررسی رابطۀ متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی.
14) سجادی سیدحسین، فرازمند، حسن و علی صوفی(1389)،"بررسی رابطۀ متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهشنامه علوم اقتصادی"علمی-پژوهشی"، سال دهم، شماره2، پاییز1389.
15) سبحانی، حسن، " افزایش نرخ سود و بانکداری اسلامی"، 1390، ص 3.
16) طاهری، محمد و میلاد صارم صفاری(1390)،"بررسی رابطه بین نرخ ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران:با استفاده از رویکرد”ARDL، فصلنامه روند پژوهشهای اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 60، زمستان1390، ص 80-63.
17) عباسیان، عزت‌اله، مهدی، مرادپور اولادی و وحید عباسیان (1387)، "اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال دوازدهم، شماره 36،پاییز1387، ص 152-135.
18) عقیلی کرمانی، پرویز، " نرخ سود و سیاست پولی"، پژوهشکده پولی و بانکی، 1385، ص 438.
19) فشاری، مجید(1387)، "تأثیر بی ثباتی نرخ واقعی ارز بر تولید : مطالعه موردی ایران”، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی.
20) کریم زاده، مصطفی(1383)،"تأثیر رابطه بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس با متغیرهای کلان پولی با استفاده از تکنیک همجمعی دراقتصاد ایران"، پایان‌نامه(کارشناسی ارشد اقتصاد نظری)، دانشگاه شهیدبهشتی، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی.
21) موسایی، میثم، نادر مهرگان و حسین امیری(1389)،"بررسی رابطه بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران"،فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال هجدهم، شماره 54، تابستان 1389،ص 94-73.
22) "مجموعه مقالات و گزارشات سازمان بورس اوراق بهادار تهران "جلد اول، اسفند1372، ص 117-116.
23) نجارزاده، رضا، مجید. آقایی آخوندی و محمد. رضایی پور(1388)، "بررسی تأثیرنوسانات شوک‌های ارزی و قیمتی برشاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران با استفاده ازرهیافت خودرگرسیون برداری"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی،1، ص 175-147.
24) Acikalin, S., Aktas, R., S& Unal. (2008). Relationships between Stock Markets and macroeconomic variables: an empirical analysis of the Istanbul Stock Exchange. Investment Management and Financial Innovations, 1, pp.8-16.
25) Adam, A. M. , S & Frimpong. (2010). Can Stocks Hedge against Inflation in the Long Run? Evidence from Ghana Stock Market. International Journal of Business and Management, 5(6), pp.188-194.
26) Aydemir, O., E& Demirhan. (2009). The relationship between stock prices and exchange rates evidence from Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 23, pp. 207-215.
27) Branson, W. H. (1981). Macroeconomic determinants of real exchange rates.In:Herring, R.j(Ed),Managing Foreign Exchang Risk, Cambridge University,Cambridge.
28) Fama, E. F. (1990). Stock returns, expected returns, and real activity. The Journal of Finance, 45(4), pp.1089–1108.
29) Floros, C. (2004). Stock returns and inflation in Greece. Applied Econometrics and International Development, 4(2), pp.55-68.
30) Gan, C., M,Lee., H, Yong. H. A., J& Zhang. (2006). Macroeconomic variables and stock market interactions: New Zealand evidence. Investment Management and Financial Innovations, 3(4), pp. 89-101.
31) Harris, R. I. (1995). Using cointegration analysis in econometric odeling (Vol. 82). London: Prentice Hall.
32) Hsing, Y. (2011). Effects of macroeconomic variables on the stock market: The case of the Czech Republic. Theoretical and Applied Economics, 7(7), pp. 53-64.
33) Hsing, Y. (2011). The Stock Market and Macroeconomic Variables in a BRICS Country and Policy Implications. International Journal of Economics and Financial Issues, 1(1), pp.12-18.
34) Huang, Q., R. M. & Levich, (2003). Underpricing of new equity offerings by privatized firms: An international test. International Journal of Theoretical and Applied Finance, 6(01), pp. 1-30.
35) Kim, K. H. (2003). Dollar exchange rate and stock price: evidence from multivariate cointegration and error correction model. Review of Financial Economics, 12(3), pp. 301-313.
36) Laidler, D., M& Parkin. (1975). Inflation: a survey. The Economic Journal, 85(340), 741-809.
37) Lu, G. M., K, Metin IV., R & Argac. (2001). Is there a long run relationship between stock returns and monetary variables: evidence from an emerging market. Applied Financial Economics, 11(6), pp. 641-649.
38) Madsen, J. B. (2002). Share returns and the Fisher hypothesis reconsidered. Applied Financial Economics, 12(8), pp. 565-574.
39) Modigliani, F., R. A & Cohn. (1979). Inflation, rational valuation and the market. Financial Analysts Journal, pp. 24-44.
40) Omotor, D. G. Relationship between Inflation and Stock Market Returns: Evidence from Nigeria. Journal of Applied Statistics, 1(1), pp.1-15.
41) Osamwonyi, I. O., E. I& Evbayiro-Osagie. (2012). The Relationship between Macroeconomic Variables and Stock Market Index in Nigeria. Journal of Economics, 3(1), pp.55-63.
42) Yogaswari, D. D., A. B, Nugroho., N. C& Astuti. The Effect of Macroeconomic Variables on Stock Price Volatility: Evidence from Jakarta Composite Index, Agriculture, and Basic Industry Sector, pp.96-100.
یادداشت‌ها