بررسی رابطه آزادی اقتصادی و رفاه اجتماعی در ایران بر اساس شاخص آمارتیاسن از رفاه اجتماعی

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

محمد جواد مهدی زاده راینی ¹ , حمید محمدی ² , ماشالله سالارپور ³ , سامان ضیایی ⁴

1 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
2 - گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل، زابل، ایران.
3 - گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل، زابل، ایران
4 - گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل، زابل، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/10/11 تاریخ پذیرش : 1400/12/14 تاریخ انتشار : 1401/02/01

کلید واژه: الگوی Ardl, رفاه اجتماعی, واژه‌های کلیدی: آزادی اقتصادی, آمارتیاسن, ایران. طبقه بندی JEL : I38, C22, C01,

چکیده مقاله :

چکیدهیکی از اهداف کلان اقتصادی کشورها، ایجاد شرایط لازم جهت ارتقای رفاه اجتماعی است. ازجمله عوامل مؤثر بر رفاه آزادی اقتصادی است. به این صورت که آزادی اقتصاد از طریق به‌کارگیری مجموعه ای از راه کارها به دنبال دست‌یابی به برخی اهداف است که از طریق این اهداف سطح رفاه افزایش یابد. این پژوهش با هدف بررسی رابطه آزادی اقتصادی و رفاه اجتماعی در ایران با استفاده از مدل خودتوضیح برداری با وقفه های گسترده (ARDL) انجام گرفته است. پژوهش حاضر براساس داده‌های فصلی طی دوره 1397-1380 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در اثر افزایش آزادی اقتصادی به میزان یک درصد، شاخص رفاه اجتماعی به میزان 105/0 درصد افزایش می یابد. و افزایش درآمد سرانه، شاخص رفاه اجتماعی را به میزان 142/0 درصد افزایش می دهد. اثر افزایش نرخ بیکاری به میزان یک درصد، شاخص رفاه اجتماعی به میزان 122/0- درصد کاهش می دهد. اثر افزایش میزان تحصیلات دانشگاهی به میزان یک درصد، افزایش 283/0 شاخص رفاه اجتماعی را به دنبال داشت. همچنین با افزایش جمعیت بالای 65 سال شاخص رفاه اجتماعی به میزان 673/0- درصد کاهش می یابد. اثر افزایش اندازه دولت نیز شاخص رفاه اجتماعی را به میزان 427/0- کاهش می دهد. در نهایت اثر افزایش درآمدهای مالیاتی به میزان یک درصد، شاخص رفاه اجتماعی به میزان 361/0 درصد افزایش می یابد. با توجه به نتایج می توان گفت آزادی اقتصادی می تواند با از بین بردن محدودیت ها و محدودیت های مربوط به پیگیری های اقتصادی، شاخص رفاه اجتماعی و برابری را افزایش دهد.

چکیده انگلیسی:

Abstract One of the macroeconomic goals of countries is to create the necessary conditions to promote social welfare. One of the factors affecting the welfare of economic freedom. In this way, the freedom of the economy through the use of a set of solutions seeks to achieve some goals that increase the level of welfare through these goals. The aim of this study was to investigate the relationship between economic freedom and social welfare in Iran using the ARDL model. This study was based on seasonal data during 2002-2019. The results showed that by increasing economic freedom by one percent, the social welfare index increased by 0.105 percent. and increasing per capita income increases the social welfare index by 0.142 percent. The effect of an increase in the unemployment rate by one percent reduces the social welfare index by -0.122 percent. The effect of a 1% increase in college education was followed by an increase in the social welfare index of 0.283. Also, as the population over 65 years of age, the social welfare index declines by -0.673 percent. The effect of increasing government size also reduces the social welfare index by -0.427 percent. Finally, the effect of increasing tax revenues by one percent, social welfare index by 0.361 percent. According to the results, it can be said that economic freedom can increase social welfare and equity by removing the constraints and limitations of economic pursuits.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• ابونوری، اسمعیل، سوری، علی و فراهتی، محبوبه (1396). ارتباط میان بیکاری، توزیع درآمد و تقاضای مؤثر در ایران: رهیافت SVAR پساکینزی، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 17 (4)، صص 20-1.


• امیری، حسین، نوروزی عموقین، فریبا و پیرداده بیرانوند، محبوبه (1397). بررسی آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی با رویکرد اقتصادی مقاومتی (مطالعه موردی: کشورهای منطقه). مجله اقتصادی، 5 و 6، صص 30-5.


• برخورداری، سجاد، عبدی، مائده و سلگی، صدیقه (1397). رابطه رشد درآمد سرانه، اعتبارات دریافتی خانوار و نابرابری درآمدی، مورد مطالعه: استان­های ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 18 (69)، صص 132-107.


• پرهیزکاری، ابوذر، مظفری، محمدمهدی و پرهیزکاری، رویا (1393). بررسی وضعیت توزیع درآمد و تاثیر آن بر رفاه اجتماعی خانوارهای روستایی (مطالعه موردی منطقه الموت). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 1 (4)، صص 108-91.


• حیدری، حسن و اصغری، رعنا (1393). تاثیرات تغییرات باروری و میزان جمعیت بر رفاه اقتصادی با تاکید بر سرمایه انسانی. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، (18)، 239-206.


• دل­انگیزان، سهراب، پشته­کشی، سهراب و نظری، سهیلا (1396). تأثیر کیفیت حکمرانی، نرخ شهرنشینی و آزادی اقتصادی بر نابرابری درآمدی. اولین همایش بین­المللی برنامه­ریزی اقتصادی، توسعه پایدار و متوازن منطقه­ای رویکردها و کاربردها، دانشگاه کردستان.


• شهیکی تاش، محمدنبی، مولایی، صابر و شیوایی، الهام (1392). سنجش کاردینالی رفاه و ارزیابی اثر متغیرهای کلان بر تغییرات رفاه در ایران بر مبنای رگرسیون فازی. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 21 (68)، صص 182-165.


• فرهمند، شکوفه، طیبی، سیدکمیل و کریمی، محسن (1392). اثر تولید و رشد بخشی بر فقر و رفاه اجتماعی در استان­های ایران (86-1379). فصلنامه جامعه­شناسی کاربردی، 24 (2)، صص 142-127.


• کریمی، محمدشریف و دورباش، معصومه (1397). بررسی تأثیر مالیات­های مستقیم و غیرمستقیم بر توزیع درآمد با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته. فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، 6 (22)، صص 68-47.


• کریمی، محمدشریف، امام­وردی، قدرت­اله و کریمی، مجتبی (1393). ارزیابی هزینه رفاهی ناشی از اثرات افزایش نرخ ارز و قیمت حامل­های انرژی بر هزینه­های رفاهی مصرف­کننده در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، 8 (26)، صص 157-133.


• کفایی، سید محمد علی و درستکار، عزت­اله (1386). تاثیر آموزش رسمی بر توزیع درآمد ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، 9 (30)، صص 76-53.


• مجتهد، احمد و احمدیان، اعظم (1386). اثر درآمدهای مالیاتی دولت بر رفاه اجتماعی ایران. پژهشنامه اقتصادی، 7 (1)، صص 71-45.


• مرزی علمداری، جبرییل، حسن پور، رمضان و میابی، فرشید (1396). بررسی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری خارجی FDI در مناطق آزاد ایران (مطالعه موردی منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس)، دومین همایش بین­المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه، تهران، دانشگاه اسوه، دانشگاه تهران.


• معلمی، مژگان، قاسمی، محمدرضا و کریم­زاده، هدایت (1393). اندازه بهینه دولت از منظر دستیابی به حداکثر رفاه اقتصادی در ایران. دوفصلنامه اقتصاد پولی، مالی (دانش و توسعه سابق)، 21 (7)، 155-128.


• مهدوی، روح الله (1395). اثرات توزیع مجدد درآمد حاصل از اصلاح قیمت حامل­های انرژی بر تقاضا و رفاه خانوارها با استفاده از الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه. فصلنامه علمی پژوهشی رشد و توسعه اقتصادی، 6 (22)، صص 36-21.


• مهینی­زاده، منصور، یاوری، کاظم، جلایی، سیدعبدالمجید و جعفرزاده، بهروز (1398). تاثیر تغییرات ساختاری بر رفاه اقتصادی در ایران، رهیافت مدل­های تعادل عمومی محاسبه­پذیر. فصلنامه اقتصاد مالی، 13 (48)، صص 189-167.


• اله ­رضایی، اسعداله، حسین­زاده، جواد، فرامرزی، ایوب و یزدان­خواه، منصوره (1392). تاثیر اندازه دولت بر توزیع درآمد در ایران. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، 1 (4)، صص 36-21.


• هاشمی، فرزاد (1396). مطالعه تطبیقی تاثیر آزادی اقتصادی بر کسری بودجه در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، 11 (41)، صص 176-155.


• Acemoglu, Daron, Suresh Naidu, Pascual Restrepo, & James A. Robinson. (2015). Democracy, redistribution, and inequality. In Handbook of Income Distribution. Edited by Anthony B. Atkinson and François Bourguignon. Amsterdam: Elsevier Ltd., vol. 2, pp. 1885–966.


• Adam, A., P. Kammas and A. Lapatinas (2014). Income Inequality and the Tax Structure: Evidence from Developed and Developing Countries, Journal of Comparative Economics, Article in Press.


• Apergis, N., Dincer, O. & Payne, J. (2013). Economic Freedom and Income Inequality Revisited: Evidence from a Panel Error Correction Model. Contemporary Economic Policy, 32, pp. 67-75. doi: 10.1111/j.1465-7287.2012.00343.x


• Ashby, N. & Sobel, R. (2008). Income Inequality and Economic Freedom in the U.S. States. Public Choice, 134, pp. 329-346. doi: 10.1007/s11127-007- 9230-5.


• Bennett, D. L. & Vedder, R. K. (2013). A Dynamic Analysis of Economic Freedom and Income Inequality in the 50 U.S. States: Empirical Evidence of a Parabolic Relationship. Journal of Regional Analysis & Policy, 43, pp. 42-55.


• Bennett, Daniel L., and Richard J. Cebula. (2016). Misperceptions about capitalism, government and inequality. In Economic Behavior, Economic Freedom, and Entrepreneurship. Edited by Richard J. Cebula, Joshua C. Hall, Franklin G. Mixon and James E. Payne. Northampton: Edward Elgar, pp. 1–20.


• Berggren, N. (1999). Economic Freedom and Equality: Friends or Foes? Public Choice, 100, pp. 203-223. doi: 10.1023/A:1018343912743.


• Bhagwati, J., and A. Panagariya. (2003). "Bilateral Trade Agreements Are A Sham." The Financial Times. July 14.


• Carter, J. (2006). An Empirical Note on Economic Freedom and Income Inequality. Public Choice, 130, pp. 163-177. doi: 10.1007/s11127-006-9078-0


• Carter, J. (2006). An Empirical Note on Economic Freedom and Income Inequality. Public Choice, 130, pp. 163-177. doi: 10.1007/s11127-006-9078-0


• Chkareuli, Vakhtang, (2018). Economic Freedom – The cause of Equality or Inequality?


• Clark, J. R. & Lawson, R. A. (2008). The Impact of Economic Growth, Tax Policy and Economic Freedom on Income Inequality. The Journal of Private Enterprise, 24, pp. 23-31.


• Davies, A. (2009), Human development and the optimal size of government, Journal of Socioeconomics, (38), 326-330.


• Friedman, Milton. (1962). Capitalism and Freedom. Chicago: University of Chicago Press.


• Johnson, Bryan T. & Holmes, Kim R. (1999). Index of Economic Translated by Amin, Mohammad Ebrahim. Barnameh and Budjeh Quarterly Magazine. No 48.


• Karabegovic, A. & McMahon, F. (2005). Economic Freedom of North America. Vancouver: The Fraser Institute


• Koen Caminada, Kees Goudswaard and Chen Wang (2012) Disentangling Income Inequality and the Redistributive Effect of Taxes and Transfers in 20 LIS Countries Over Time, Working Paper Series No. 581.


• Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. The American Economic Review, 45, pp. 1-28.


• Muller, A. (2002). ―Education, income inequality and mortality: A multiple regression analysis‖. British medical Journal, 324(7328), 23-25.


• Rabiul Islam, Md., B.Madsen, J. & Doucouliagos, H (2017). Does Inequality Constrain the Power to Tax? Evidence from the OECD. European Journal of Political Economy.


• Roine, J., Vlachos, J., Waldenström, D. (2009). The long-run determinants of inequality: What can we learn from top income data, Journal of Public Economic Rosen, H. S. (2005). Public Finance, 7th ed., New York, McGraw-Hill Irwin.


• Scully, G. (2002). Economic Freedom, Government Policy, and the Trade-Of between Equity and Economic Growth. Public Choice, 113, pp. 77-96. doi: 10.1023/A:1020308831424.


• Shultz, Th. W. (1971). Investment in Hunan capital, The Free Press, New


• Webster, A. (2013). The Relationship Between Economic Freedom And Income Equality In The United States. International Business & Economics Research Journal, Volume 12 (5): 469-476.


• Webster, A. (2013). The Relationship Between Economic Freedom And Income Equality In The United States. International Business & Economics Research Journal, Volume 12 (5): 469- 476.


• Zhong, H. (2011). The impact of population on income inequality in developing countries: Evidence from rural China‖. Journal of China Economic Review, 22(1), 98-107