شوک نامتقارن قیمت نفت، درآمدهای مالیاتی، نفرین منابع، بازار سهام و سیکل‌های تجاری در اقتصادهای صادرکننده نفتی

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

حمید رضا مدیری ¹ , مرجان دامن کشیده ²

1 - گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه اقتصاد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/24 تاریخ پذیرش : 1402/06/08 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: G10, Q43, H20, C20, واژه‌های کلیدی: نوسانات قیمت نفت, درآمدهای مالیاتی, بازار سهام, ادوار تجاری, مدل پانل ور. طبقه بندی JEL : M21,

چکیده مقاله :

چکیده مطالعه حاضر با به‌کارگیری مدل پانل ور (PVAR) به بررسی تأثیر شوک نامتقارن قیمت نفت، درآمدهای مالیاتی، نفرین منابع، بازار سهام و سیکل‌های تجاری در اقتصادهای صادرکننده نفتی طی دوره زمانی 2019-2000 می‌پردازد. طبق نتایج تخمین؛ پاسخ شکاف تولید به شوک قیمت نفت و نرخ ارز تا 3 دوره روند نزولی می‌باشد و بعدازآن روند صعودی پیدا می‌کند و در بلندمدت این شوک رفته‌رفته تعدیل می‌شود، ولی مسئله‌ای که وجود دارد و پاسخ شکاف تولید به حجم نقدینگی نیز گویای این مطلب می‌باشد. درآمد حاصل از فروش نفت و درآمد ارزی به‌خوبی در کشورهای نفتی مدیریت نشده و حجم نقدینگی تزریق‌شده به بازار، صرف واردات شده که عموماً به‌منظور مقابله با تورم انجام می‌پذیرد. در این صورت بسیاری از بخش‌های تولیدی با آسیب جدی مواجه شده و از چرخه تولید خارج خواهند شد و لذا بخشی از سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در اقتصاد بلااستفاده مانده و میزان تولید کاهش می‌یابد و در مقابل به هنگام کاهش درآمدهای ارزی، میزان واردات نیز کاهش‌یافته که بخشی از کاهش واردات متوجه کالاهای سرمایه‌ای و ماشین‌آلات تولیدی خواهد بود و منجر به کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش شکاف تولید می‌گردد. بخش‌هایی نیز که درنتیجه واردات گسترده کالاهای مصرفی در دوره افزایش درآمد نفت از گردونه تولید خارج‌شده بودند، در این دوره احیا نخواهند شد که نیازمند توجه بیشتر مسئولین کشورها به شاخص‌های کلان اقتصادی را دارد.

چکیده انگلیسی:

Abstract The present study uses the PVAR model to investigate the impact of asymmetric oil price shock, tax revenues, resource curse, stock market and business cycles in oil exporting economies during the period 2000-2019. According to the estimation results; the response of the output gap to the shock of oil prices and exchange rates is a downward trend for up to 3 periods, after which it rises and in the long run this shock is gradually adjusted, but the problem that exists and the response of the output gap to liquidity also show this. is. Revenues from oil sales and foreign exchange earnings are not well managed in oil-rich countries, and the amount of liquidity injected into the market is spent on imports, which are generally done to combat inflation. In this case, many production sectors will be seriously damaged and will be taken out of the production cycle, and therefore part of the investments made in the economy will be unused and the amount of production will decrease, and on the other hand, when foreign exchange earnings decrease, the amount of imports. It has been reduced that part of the decrease in imports will be directed to capital goods and production machinery, leading to a decrease in investment and an increase in the production gap. Sectors that were taken out of production as a result of massive imports of consumer goods during the period of increasing oil revenues will not be revived in this period, which requires more attention of the country's officials to macroeconomic indicators.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• اسماعیل نیا علی اصغر،پازوکی آزاده، پازوکی محمدرضا، کریمی مجتبی(۱۳۹۱)،تببین و تحلیل اثرات شوک های نفتی بر رفتار مخارج دولت در اقتصاد ایران، اقتصاد مالی،دوره ۶، شماره۲۰.


• ابراهیمی، مریم، هژبر کیانی، کامبیز، معمار نژاد، عباس، غفاری، فرهاد. (1397). بررسی اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری ایران و چین با رویکرد ARDL غیرخطی. اقتصاد مالی، 12(44)، 21-40.


• آل عمران، رویا، آل عمران، سید علی. (1396). بررسی تأثیر سیاست پولی و توسعه مالی بر تراز تجاری کشور ایران. اقتصاد مالی، 11(38)، 81-98.


• آرمن سید عزیز، پیرو فرزانه (1394) بررسی عدم تقارن در ادوار تجاری ایران و نقش تکانه‌های نفتی در ایجاد آن، فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسی‌های اقتصادی): زمستان 1392، دوره  10 , شماره  4 (پیاپی 39)، از صفحه 113 تا صفحه 146.


• ارمغان پیمان، هادی نژاد منیژه، دامن کشیده مرجان، شجاعی معصومه (۱۴۰۱)، ساز و کار اثرگذاری تکانه های وارده از سوی قیمت نفت،قیمت ارز و سرمایه گذاری با در نظر گرفتن هزینه های تعدیل بر شاخص قیمت سهام اقتصاد مالی تابستان ۱۴۰۱،دوره ۱۶،شماره ۲


• باقری سیده فاطمه، نظریان رافیک، هادی نژاد منیژه،دامن کشیده مرجان (۱۴۰۱)، تاثیر شاخص های کلان بانکی،مالی، اقتصادی و بحران های اقتصادی بر ادوار تجاری ایران و کشورهای منتخب در حال توسعه اسلامی و توسعه یافته اقتصاد مالی، سال ۱۴۰۱ دوره ۱۶،شماره ۲


• افشاری؛ زهرا، نوشین محمودی؛ رضا بوستانی (1393)، ارزیابی مدل رشد نئوکلاسیک در تبیین چرخه‌های تجاری ایران، فصلنامه مطالعات اقتصاد کاربردی ایران، مقاله 11، دوره 3، شماره 9، بهار 1393، صفحه 189-204


• آرمن سیدعزیز، پیرو فرزانه (1394) بررسی عدم تقارن در ادوار تجاری ایران و نقش تکانه های نفتی در ایجاد آن، فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسیهای اقتصادی): زمستان 1392، دوره  10 , شماره  4 (پیاپی 39)، از صفحه 113 تا صفحه 146.


• زنگنه، ایمان، اکبری مقدم، بیت اله، میرزا پور با با جان، اکبر. (1399). تأثیر توسعه مالی بر کارایی سیاست پولی با لحاظ تراز تجاری: رهیافت الگوی کالمن فیلتر. اقتصاد مالی، 14(51)، 195-220.


• معیری، زاینده‌رودی، جلایی اسفند آبادی، سید عبدالمجید و مهرابی، بشر آبادی (1395) "بررسی تأثیر جهش پولی نرخ ارز بر وقوع چرخه‌های تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از روش تجربی لوکاس" پژوهش در مدیریت صنعتی-دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 11(37)، 117-128


• هژبر کیانی، کامبیز و مرادی علیرضا (1390) تعیین نقاط چرخش در دوره‌های تجاری اقتصاد ایران با استفاده از الگوی خودبازگشتی سوئیچینگ مارکف. مدل‌سازی اقتصادی، صص 25-1

• Bahmani-Oskooee, M & Saha, S (2019) “on the effects of policy uncertainty on stock prices” Journal of Economics and Finance, 43(4), 764-778.


• Blacchard, Oliver, J., Gali, Jordi, (2007), the macroeconomics effects of oil shocks: Why are the 2000s so different from the 1970s? NBER working paper series, P. w13368.


• Blake McLean, (2006), "Middle East Oil Production and Export Risks", Submitted to GP200A


• Chang, Roberto (2018), “Foreign Exchange Intervention Redux” International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics, NBER Working Paper No. 24463, Issued in March 2018, NBER Program(s): International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics


• Chen, Shiu-sheng, (2008), Oil price pass-through into inflation, Energy Economics (August, 2008).


• Farzanegan, Mohammad Reza and Gunther, Markwardt (2007), the effects of Oil Price Shocks on Iranian Economy.


• Habanabakize, T (2020) “The effect of Economic Growth and Exchange Rate on Imports and Exports the South African Post-2008 financial crises case” International Journal of Economics and Finance Studies, 12(1), 223-238.


• Koop, G. & Onorante, L. (2012), "Estimating Phillips Curves in turbulent times using the ECB’S survey of professionl forecasters". European Central Bank,Working Paper Series, February 2012, NO 1422


• Olomola, P. A. & A. V. Adejumo (2006), "Oil Price Shock and Macroeconomic Activities in Nigeria", International Research Journal of Finance and Economics, Vol. 3, PP. 28-34.


• Olomola Philip Akanni (2007),Oil Wealth and Economic Growth in oil Exporting African, Countries, Departement of Economics, Obafemi Awolowo University.