تبیین و تحلیل اثرات شوک‌های نفتی بر رفتار مخارج دولت در اقتصاد ایران
محورهای موضوعی : اقتصاد مالی
کلید واژه: VAR, واژگان کلیدی:درآمدهای نفتی, مخارج دولت, هزینه‌های نظامی,
چکیده مقاله :
شوک های نفتی، در سال‌های اخیر، هزینه زیادی برای دولت در اقتصاد ایران در برداشته است. این مطالعه با هدف اختصاص درآمدهای نفت در دسته‌بندی‌های مخارج مختلف (نظامی، تأمین اجتماعی، آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، بهداشت و درمان)، در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است. فشارهایبین‌المللی اخیر از طریق تحریم‌های مختلف اقتصادی با توجه به برنامه هسته‌ای ایران به منظور محدود کردن امکانات سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران و محدود کردن صادرات نفت ایران، ایجاد شده است. سؤال اصلی این است که تا چه حد شوک درآمدهای نفتی، بر دسته‌بندی‌های مخارج مختلف دولت ایران را تحت تأثیر قرار داده است و آیا شوک‌ها تحت تأثیر مخارج نظامی دولت ایران هستند و یا اینکه آن‌ها تحت تأثیر امور اجتماعی دولت، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر، تأمین اجتماعی هستند. برای پاسخ به این سؤال مهم، از مدل اقتصادسنجی VAR و داده‌های سال‌های 1344-1390 استفاده شده است. نتایج نشان می دهدکه مخارج نظامی و تأمین اجتماعی دولت پاسخ مثبت و آماری مهمی به شوک درآمدهای نفتیدارند. دیگر مخارج اجتماعی دولت ایران پاسخ قابل‌توجهی به شوک‌های نفتی نشان نمی‌دهند. همچنین حساسیت بالای مخارج نظامی ایران را، به شوک‌های منفی غیرمنتظره نشان می‌دهد. پیامدهای نتایج این سیاست،مستقیم هستند. تحریم‌هاباهدف محدود کردن ظرفیت صادرات نفتی دولت ایران و در نتیجه درآمد حاصل از صادرات نفت می‌تواند بر مخارج نظامی ایران اثر داشته باشد و بر مخارج آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و فرهنگ تأثیر نداشته باشد Abstract The low cost of oil and increasing global price of oil in recent years, the cost to the government of Iran has taken on the economy. Oil revenues account for this purpose in different expenditure categories (military, social security, education, arts and culture, health care), the Iranian economy has been studied. Pressures of international economic sanctions because of the recent to limit Iran's nuclear program to Iran's energy industry investment opportunities and restricting Iran's oil exports, has been created. Care, education, culture and arts, social security. To answer this question, the VAR econometric model and the data of the years 1965-2009 have been used. The result suggests rather military spending and Social Security Administration responded Vagary oil shocks are important. Another Iranian government social spending does not show significant response to the oil shock. The high sensitivity of military spending, to show unexpected negative shocks. The consequences of this policy are straight.
منابع
- ابریشمی، حمید (1381) "اقتصاد سنجی کاربردی، رویکردهای نوین" تهران، دانشگاه تهران.
- ابریشمی، حمید و ﻣﺼﻄﻔایی، آذر (1380) "بررسی بین رشد اقتصادی و ﻣﺼـﺮف ﻓﺮآرودهﻫﺎی ﻋﻤﺪه ﻧﻔﺘﯽ در ایران"ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺶ و ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺷﻤﺎره 14، 11-45.
- الحسینی، محمدصادق (1387) " بررسی رابطه بین درآمدهای نفتی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک " پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- ترابی، تقی (1367) "بازار جهانی نفت تا سال 2000 و برآورد میزان صادرات و درآمدهای نفتی ایران در ده ساله 76-1367" ،تهران ، سازمان برنامه و بودجه، معاونت اقتصادی، دفتر اقتصاد کلان .
- توفیق، فیروز(1358)" برنامه‌ریزی در ایران و چشم‌انداز آینده آن" انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، چاپ اول.
- رسولی میر، میثم (1387)"بررسی تأثیر شوک‌های نفتی بر حساب جاری تراز پرداخت‌ها (مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک)" پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- رمضانی، مجید (1387) " بررسی اثر نوسانات درآمدهای نفتی دولت بر بخش غیرقابل تجارت اقتصاد ایران؛ مطالعه موردی در بخش مسکن با استفاده از تکنیک VAR " پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- سازمان برنامه و بودجه(1353)" برنامه پنجم عمرانی کشور (تجدیدنظر شده)"انتشارات سازمان برنامه بودجه، چاپ اول، تهران.
- سازمان برنامه و بودجه(1366) " بررسی آثار سیاست‌های تثبیت و شناور ساختن نرخ برابری ریال"دفتر اقتصاد کلان معاونت امور اقتصادی،تهران.
- سریر، محمد و هاشمی مرتضی(1376) "اوپک و دیدگاه‌های آینده" تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- صفری، حسین (1388)"شوک‌های نفتی و تراز خارجی (مطالعه موردی ایران)" پایان‌نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس
- صمدی امین‌آبادی، وحید (1378)"تجزیه و تحلیل اثرات شوک‌های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصاد: مورد ایران" پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
- معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور "گزارش اقتصادی سال 1388 و نظارت بر عملکرد پنج ساله برنامه چهارم توسعه" جلد اول: حوزه‌های فرا بخشی
- مهرآرا، محسن و نیکی اسکویی، کامران (1385) " تکانه‌های نفتی و اثرات پویای آن بر متغیرهای کلان اقتصادی" پژوهشنامه بازرگانی،پاییز 1385; 10(40):1-32.
- نوفرستی، محمد (1378) " ریشه واحد و هم جمعی در اقتصادسنجی". موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول.
- Amuzegar, Jahangir (1997) Iran’s Economy under the Islamic Republic, London, I.B. Tauris
- Bachmeier, L. (2008) Monetary Policy and the Transmission of Oil Shocks Journal of Macroeconomics 30, 1735–1755.
- Berument, H. Ceylan, N.B. Dogan, N. (2010) The Impact of Oil Price Shocks on the Economic Growth of the Selected MENA Countries The Energy Journal 31, 149–176.
- Blanchard, O.J. Gali, J. (2010) The Macroeconomic Effects of Oil Price Shocks: Why Are The2000s so Different From 1970s? In: Gali, J. Gertler, M. (Eds.), International
- CBI, (2010) Annual National Accounts of Iran.Central Bank of Iran. Available at: http://www.cbi.ir/section/1372.aspx. (May 11 2011).
- Chun, C.K.S. (2010) Do Oil Exports Fuel Defense Spending? Strategic Studies Institute (SSI), United States Army War College.
- Corden. W. M (1984), Booming sector and Dutch Disease Economics Surrey and Consolidation. Oxford, Economic Papers
- Cunado, J. de Gracia, F.P. (2003) Do Oil Price Shocks Matter?Evidence for Some Europeancountries. Energy Economics 25, 137–154.
- Elder, J. Serletis, A. (2010) Oil Price Uncertainty. Journal of Money, Credit, and Banking42, 1137–1159.
- Eltony, M.N. Al-Awadi, M. (2001) Oil Price Fluctuations and their Impact on theMacroeconomic Variables of Kuwait: A Case Study Using a VAR Model.International Journal of Energy Research 25, 939–959.
- Endres, W. (1993) "Applied Econometric Analysis" Second edition,New York University
- Esfahani, H.S. Isfahani, D.S. Hashemi, A. (2007) Voting for Populism: an Analysis of Iran's2005 Presidential Election. ERF Working Paper No. 142007021. Cairo.
- Esfahani, H.S. Mohaddes, K. Pesaran, H. (2009) Oil Exports and the Iranian Economy IZADiscussion Papers No. 4537. Bonn.
- Farzanegan, M.R. (2011) Oil Revenue Shocks Government Spending Behavior in IranEnergy Economics. 10.1016/j.eneco.2011.05.005
- Farzanegan, M.R. Markwardt, G. (2009) The Effects of Oil Price Shocks on the Iranian Economy Energy Economics 31, 134–151.
- Hamilton, J. (1994) Time Series Analyses press Princeton university 1994 p 544557
- Javier F.Mory, (1993) Oil Prices and Economic Activity, The Energy Journal 1993, p.182
- Jbir, R. Zouari-Ghorbel, S. (2009) Recent Oil Price Shock and Tunisian Economy Energy Policy 37, 1041–1051.
- Mofid, K. (1990) The Economic Consequences of the Golf war, London: Rutledge
- OPEC, (2008) Annual Statistical Bulletin (ASB) Available at: http://www.opec.org/ library/Annual%20Statistical%20Bulletin/interactive/2008/FileZ/Main.htm.
- Razavi, H. and Vakil F. (1984), Political Environment of Economic Planning in Iran, 1971-1983: from Monarich to Islamic Republic
- Reyes-Loya, M. Blanco, L. (2008) Measuring the Importance of Oil-Related Revenues Intotal Fiscal Income for Mexico Energy Economics 30, 2552–256
- Sims, C. (1980) "Macroeconomics and Reality", Econometrica, Vol. 48, p.1.
- Tijerina-Guajardo, J.A. Pagán, J.A. (2003) Government Spending, Taxation, and Oil Revenues in Mexico Review of Development Economics 7, 152–164.